Dicle Köprüsü, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde Dicle Nehri üzerinde yer alan tarihî bir köprüdür. On açıklığa sahip olduğu için yerel halkça On Gözlü Köprü olarak bilinirken eski Silvan yolu güzergâhında bulunduğundan bazı kaynaklarda ise Silvan Köprüsü olarak da geçer. Şehir merkezine 3 kilometre uzaklıkta olup Diyarbakır'dan gelerek Mardin'e devam eden, sonra doğuya doğru ayrılan tali yolun bağlantı yerinde, kentin merkezini Bağıvar beldesi ile civar köylere bağlayan noktada bulunmaktadır. Köprünün ilk yapım tarihi ile ilgili farklı türde görüşler vardır. Bu görüşlerden bazıları köprünün şimdiki yerinde, antik dönemde de bir köprü olduğunu öne sürer. Birkaç defa kısmen veya tamamen yıkılıp yeniden inşa edildiği düşünülen köprünün, yapım yılı olarak bilinen en yakın ve doğru tarih, köprü üzerinde yer alan kitabeden fark edilmektedir. Kitabeye göre Mervaniler döneminde 1065 yılında yaptırılmıştır.
Azize Tereza Kilisesi; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir Katolik kilisesidir. İsmi, Lisieuxlü Azize Tereza'dan gelmektedir.
Diyarbakır Kalesi veya Diyarbakır surları, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir yapı. İç kale ve dış kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Surlardaki ana girişler Dağ Kapı, Urfa Kapı, Mardin Kapı ve Yeni Kapı 'dır. Yaklaşık dokuz bin yıllık olan surlar, Çin Seddi'nin ardından dünyadaki en uzun ve geniş savunma duvarıdır. 2000'de yapıyı Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil eden UNESCO, 2015'te ise Dünya Mirası olarak tescil etti. Ayrıca Diyarbakır'ın çok eski yapısı olan Keçi Burcu da Sur ilçesinde yer almaktadır. Surlar, İç ve Dış Kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.
Zerzevan Kalesi, Diyarbakır ile Mardin arasında, Çınar ilçesine bağlı Demirölçek mahallesi sınırları içinde yer alan ve Roma İmparatorluğu döneminde sınır garnizonu olarak kullanılan askeri tahkimâttır..
Melek Ahmed Paşa Camii, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir camidir. Plan ve mimarisinde Mimar Sinan'ın etkisi görülen cami, 16. yüzyılda Melek Ahmed Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Hadım Ali Paşa Camii (Mizgefta Elî Pasha), Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir camidir. Aynı ada sahip mahallede yer almaktadır.
Hüsrev Paşa Camii, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir camidir. Aynı ada sahip mahallede yer almaktadır. Divane Hüsrev Paşa tarafından yaptırılmıştır. Evliya Çelebi, 1655'te geldiği Diyarbakır'ın eserlerini anlatırken Hüsrev Paşa Camii'nin Mardin Kapısı yakınında kalabalık cemaate sahip "şirin" bir ibadet yeri olduğunu belirtmiştir.
Hazreti Süleyman Camii ya da bilinen diğer adlarıyla Kale Camii, Nasiriyye Camii, Meşhed Camii veya Murtaza Paşa Camii, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir camidir. İnaloğulları Beyliği tarafından inşa edilen cami ayrıca içerdiği türbe mezarlardan ötürü 27 Sahabe Türbesi olarak da bilinir. Günümüzdeki cami, İnaloğulları ve Osmanlı dönemlerinin izlerini taşımaktadır.
İç Kale, Diyarbakır kentinin ilk yerleşim yeri olarak kabul edilen yerdir. Kentin kuzeydoğusunda, Dicle Nehri'nin 100 m kadar yükseğinde yer alır.
Meryem Ana Kilisesi ya da bilinen diğer adıyla Mor Yakup Kilisesi, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir kilisedir. Kilise, Ortodoks Süryanilere aittir. 3. yüzyılda yapıldığına inanılan kilise günümüze dek birkaç kez yanmış, yıkılmış ve defalarca onarım geçirmiştir.
Surp Hovsep Ermeni Katolik Kilisesi, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihi bir kilisedir.
Anıt Park, Diyarbakır'ın Yenişehir ilçesinde yer alan bir parktır.
Keçi Burcu, Diyarbakır surlarında yer alan bir burçtur. Surlar üzerinde bulunan en büyük ve en eski burçtur. 2015-16 Sur çatışmaları sonrası ziyarete kapatılmış, 2022 yılında tekrar ziyarete açılmıştır.
Mardin Kapı ya da bilinen diğer adıyla Tel Kapı, Diyarbakır surlarının dört kapısından biridir. Kentin güneyinde yer almaktadır. Kapı üzerindeki kitabeye göre 909-910 tarihlerinde Halife Muktedir Billah ve veziri Ali bin Muhameddin yardımıyla Amidli mühendis Ahmed'in marifetiyle onarılmıştır. Mardin yolu tarafında yer aldığı için bu adı almıştır. Popüler kültürde "Mardin Kapı Şen Olur" türküsüne ilham kaynağı olmuştur.
Urfa Kapı ya da bilinen diğer adıyla Rum Kapısı, Diyarbakır surlarının dört kapısından biridir. Kentin batısında yer alır. Kapı üzerinde yer alan bir kitabeye göre, Artuklu döneminde Hükümdar Sultan Mehmet tarafından onarılmış ve üzerinde insan ve hayvan figürleri bulunan demir kapı kanatları eklenmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde "saltanat" kapısı olarak işlev görmüş ve padişahın sefer zamanlarında açılıp sonrasında kapalı tutulduğu söylenmektedir.
Yeni Kapı ya da bilinen diğer adlarıyla Dicle veya Su Kapısı, Diyarbakır surlarının dört kapısından biridir. Kentin doğusunda yer alır. Basık kemerli ve tek girişli olup kenti Dicle Nehri'ne bağlar. Geçirdiği onarımlara rağmen Bizans dönemi yapısı olma karakterini korumuştur. Diyarbakır Ulu Camii'deki bir kitabede Yeni Kapı'dan Su Kapısı diye bahsedilir.
Kara Köprü, Diyarbakır'da yer alan bir köprüdür. Dicle Nehri'nin bir kolu olan Karasu üzerinde yapılmış, Mardin yolunun 23 km'sindeki Kırma Sırt beldesinin içerisinde yer almaktadır. Köprünün üzerinde hangi yıl ya da dönemde yapıldığına dair bir yazıt yoktur fakat 12 veya 13. yüzyılda yapılmış olabileceği tahmin edilmektedir. Köprü toplam beş gözden oluşur ve boyu 73,90 m; genişliği 5,70 m'dir. Memba yüzdeki sel yaranlar basık üçgen, prizmatik külahlarla örtülmüştür. Tamamen kesme taştan inşa edilmiştir. Köprü korkulukları yok denecek kadar alçak seviyede tutulmuştur. Üstü düz geçilen yapıda çeşitli dönemlere ait onarım izleri bulunmaktadır. Köprünün yapı malzemesi incelendiğinde farklı dönemlerde onarım geçirdiği anlaşılmaktadır.
Devegeçidi Köprüsü, Diyarbakır'da yer alan bir köprüdür. Diyarbakır'ın 20 km. kadar kuzeyinde, Dicle'nin kollarından biri olan köprü Devegeçidi Suyu'nun üzerindedir. Köprü üzerinde yapım yılını ve yaptıranını belirten bir yazıt bulunmamakta fakat bazı kaynaklarda IV. Murad Köprüsü olarak adlandırılan yapının, Bağdat seferi zamanında yapıldığı belirtilmektedir. Köprü ayrıca yöre halkı tarafından Cümek Köyü Köprüsü, eski haritalarda ise Karaköprü olarak da adlandırılmıştır. Köprü, siyah renkte muntazam işlenmiş bir taş kaplamaya sahiptir. Bu kaplama yer yer döküldüğünden içteki moloz dolgu meydana çıkmıştır.
Sinek Köprüsü ya da bilinen diğer adıyla Siğnek Köprüsü, Diyarbakır'ın Çermik ilçesinde yer alan bir köprüdür. Fırat'a dökülen Sinek Çayı üzerinde yer alan köprü belgelerde kalan, günümüze ulaşamamış bir yapıdır. Elde edilen kaynaklara göre köprü ortadaki hafif sivri ana kemer ile bunun hemen yanındaki daha küçük gözden oluşmaktadır. Köprünün yazıtı mevcut değildir. Tuğla ile taş malzemenin birlikte kullanılışı ve taş işçiliği bakımından Haburman Köprüsü'nün yapıldığı yıllara (1179) tarihlendirmektedir.
Sinek Çayı, Diyarbakır'ın Çermik ilçesi yakınlarından geçen çaydır. İlçenin kuzeyinden çıkan Sinek Çayı kuzeydoğudan gelen Şeyhan Çayı ile birleşerek güneybatıda Karakaya köyü altında güneydoğudan gelen Kızılçubuk Çayı ile birleştikten sonra Fırat Nehri'ne dökülmektedir. Çayın suyu, birçok köy tarafından su kaynağı olarak kullanılmaktadır. Haburman Köprüsü ve Sinek Köprüsü bu çay üzerine kurulmuştur.
Türkiye
