Saint-Lague yöntemi
Webster yöntemi olarak da adlandırılan Sainte-Lague yöntemi, bir parlamentoda federal eyaletler arasında veya bir Listeli Nispi Temsil Sistemindeki partiler arasında koltuk tahsis etmek için bir paylaştırma yöntemidir.[1]
Uygulanışı
Klasik Sainte-Lague
Bu usulde d’Hondt usulündeki hesaplama yöntemi kullanılmakla beraber küçük partiler lehine bir miktar avantaj oluşturmak için partilerin aldıkları oylar sırasıyla 1,2,3,4,… sayıları yerine sadece tek sayılı bölenlere, diğer bir ifadeyle 1,3,5,7… sayılarına bölünür. Bu doğrultuda bir sayı daha büyük sayılara bölündüğü zaman elde edilecek paylar daha küçük olacağı için küçük partilerin milletvekili elde etme şansı artmaktadır.
İskandinav Versiyonu Sainte-Lague
Çok sayıda partiden oluşan bir parlamento yapısı ve bu doğrultuda siyasi sistemde istikrarsızlık ihtimalleri dolayısıyla İskandinav ülkelerinde bu usul “İskandinav Versiyonu Sainte-Lague”, “Değiştirilmiş Saint Lague Yöntemi” veya “Denkleştirilmiş Sainte-Lague Sistemi” adıyla modifiye edilmiştir. Klasik Sainte-Lague usulünden farklı olarak bu usulde ilk bölen “1” değil de “1,4” olabilmekte diğer bir ifadeyle bölenler [1,4],3,5,7,… şeklinde sıralanmaktadır. İlk bölenin 1,4 olması çok küçük partilerin milletvekili kazanma ihtimalini azaltmaktadır.
Kullanımı
Sainte-Lague yöntemi şu anda Bosna Hersek, Endonezya, İsveç, Kosova, Letonya, Nepal, Norveç ve Yeni Zelanda'da kullanılmaktadır. Almanya'da Bundestag için federal düzeyde ve bazı eyaletlerde kullanılmaktadır. Danimarka'da parlamentodaki 179 sandalyenin 40'ı için kullanılır ve D'Hondt yöntemini tamamlar.
İşlem
Tüm oylar sayıldıktan sonra, her parti için bölüm hesaplanır. Bölüm formülü şu şekildedir:
burada:
- T partinin aldığı toplam oy sayısı,
- s partinin şimdiki aşamaya kadar kazanmış olduğu sandalye sayısı, başlangıçta tüm partiler için 0'dır.
Hangi parti en yüksek orana sahipse, bir sonraki sandalyeyi alır ve oranları yeniden hesaplanır. Tüm sandalyeler tahsis edilene kadar işlem tekrarlanır.
Sainte-Lague yöntemi, oyların yarısından fazlasını alan bir partinin sandalyelerin en az yarısını kazanacağını garanti etmez.[2]
Örnek
5 milletvekili çıkaracak bir seçim bölgesinde A Partisi 36.000, B Partisi 27.000, C Partisi 24.000 ve D Partisi 10.000 oy almış olsun. Klasik Sainte-Lague usulünde aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır:
| Partiler | Oy/1 | Oy/3 | Oy/5 | Partinin çıkardığı milletvekili sayısı |
|---|---|---|---|---|
| A Partisi | 36.000 | 12.000 | 7.200 | 2 |
| B Partisi | 27.000 | 9.000 | 5.400 | 1 |
| C Partisi | 24.000 | 8.000 | 4.800 | 1 |
| D Partisi | 10.000 | 3.333 | 2.000 | 1 |
Bu seçim çevresinden 5 milletvekili çıkacağından en yüksek 5 rakam ve bu rakamın denk geldiği partiler tespit edilerek çıkarılacak milletvekillikleri bulunur. Buna göre yeşil ile işaretlendiği üzere A partisi 2, B partisi 1, C partisi 1 ve D partisi 1 milletvekili çıkarır.
Bu çizelgeden de anlaşılacağı üzere bölünme işlemlerinden elde edilen sayıların büyükten küçüğe sıralaması 36.000>27.000>24.000>12.000>10.000 şeklinde olduğundan, seçim çevresindeki sandalyeler bu sayılara tekabül eden partilere A partisine 2, B-C-D partilerine 1 olacak şekilde dağıtılır ve böylece d’Hondt usulünden farklı olarak D Partisi de üyelik elde etmiş olur. Bununla birlikte İskandinav Versiyonu Sainte-Lague uygulanmış olsaydı D Partisi sandalye kazanamayacaktı.[1]
Kaynakça
- ^ a b Emrah Hurma (1 Eylül 2020). "Dünyada Seçim Sistemleri" (PDF). TBMM. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023.
- ^ Miller, Nicholas R. (5 Şubat 2013), "Election inversions under proportional representation", Annual Meeting of the Public Choice Society, New Orleans, March 8-10, 2013 (PDF), 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
