İçeriğe atla

Sahtuca

Sahtuca
Sahtúot'ı̨nę Yatı̨́ ᓴᑋᕲᖌᑎᑊᐠᓀᐠ ᔭᕱ
Ana dili olanlarKanada (Kuzeybatı Toprakları)
Konuşan sayısı680 (2006 Kanada sayımı)  (tarih gerekli)
Dil ailesi
Denesey
Na-Dene
Eyak-Atabask
Atabask
Kuzey
Slavey
  • Sahtuca
Yazı sistemiKanada yerli heceyazısı ve Latin
Dil kodları
ISO 639-2den
ISO 639-3

Sahtuca ya da Kuzey Slaveycesi (kendilerince Sahtúot'ı̨nę Yatı̨́ ᓴᑋᕲᖌᑎᑊᐠᓀᐠ ᔭᕱ; İngilizce Sahtu Dene, North Slavey], Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nın batısında Sahtu Bölgesi'nde ve ufak bir kısmı da (Şigotinece lehçesi) Yukon bölgesinde yaşayan Sahtular tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir.

En yakın akrabası Denetacadır. Daha uzak olan akrabaları Tlınçonca, Denesulinece, Danezaca, Sekanice, Tagişçe, Tahltanca ve Kaskacadır. Kanada 2006 sayımına göre 1235 kişilik Satu nüfustan 680'i anadilini konuşabiliyor. Kuzeybatı Topraklarında resmî dillerden biridir.

Adları Krice Awokànak ('slave = köle, esir') adının İngilizceye birebir çevirisinden çıkmıştır ve bu kötü anlamı "bertaraf " etmek için de y harfi eklenmiştir. Fakat konuşanları Slavey adını aşağılayıcı, küçültücü (derogatory) bulup hoş karşılamazlar ve Dene adını tercih ederler. Türkçe adı Büyük Ayı Gölünün (Great Bear Lake) yerlice karşılığından (Sahtú) gelir. Bu ad aynı zamanda en büyük kabilenin adında da geçer (Sahtúgotʼine). Métislerle birlikte Sahtu Dene Council adı altında idari birlik oluştururlar.

Diyalekt ve kabileler

  • Kaşogotinece [kendilerince K’áshogot’ine ᑲᑊᗱᑯᑎᑊᓀ ; İngilizce Hare, Kawchodinne]. Fort Good Hope (Rádı̨lı̨h Kóé) yöresinde 45, Colville Lake (K’áhbamı̨́túé) yöresinde ise 30 kişi tarafından (2006 sayımı)
  • Sahtugotinece [kendilerince Sahtúgot’ine ᓴᑋᕲᒼᑯᑎᑊᓀ ; İngilizce Bear Lake or Bearlake, Satudene]. Ft. Franklin (Délı̨ne) yöresinde 465 kişi tarafından (2006 sayımı)
  • Şigotinece [kendilerince Shihgot’ine ᗰᑋᑯᑎᑊᓀ ; İngilizce Mountain]. Ft. Norman (Tulít’a) yöresinde 130 Norman Wells (Łe Gǫ́hlı̨nı̨) yöresinde ise 10 kişi tarafından (2006 sayımı). Adları shih (dağ) sözünden köken almıştır.

Örnekler[1]

  • dene kişi
  • łue (Satugotinece) lue (Şigotinece) luge (Kaşogotinece) balık
  • detʼǫne (Satugotinece, Şigotinece) detʼone (Kaşogotinece) su kuşu
  • tu (Kaşogotinece, Şigotinece) (Satugotinece) su
  • tu káyı̨lı̨ (Kaşogotinece) çağlayan
  • sǫ́bafǝ́ defo dǝ́tı̨ (Kaşogotinece) altın
  • sasǫ́né (Kaşogotinece) demir
  • łe nıhtsʼı doğal gaz
  • łe dzene petrol

Dipnotlar

  1. ^ Mackenzie Valley Environmental Impact Review Board Glossary of Terms 2007 North Slavey Translations

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Büyük Ayı Gölü</span>

Büyük Ayı Gölü, Kanada'nın en büyük ve dünyanın sekizinci en büyük gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Athabasca Gölü</span>

Kanada'da, kuzeybatı topraklarının hemen güneyinde bulunur. Kanada'nın en büyük dördüncü gölüdür. En derin yeri 124 metredir. Çevresindeki arazi altın ve uranyum bakımından zengindir. Göl, sularını Arktik Okyanusu'ne kadar ulaştırır. 1771'de Samuel Hearne tarafından keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Esir Gölü</span>

Büyük Esir Gölü Kanada'nın, Kuzeybatı Toprakları'nda Mackenzie bölgesinde yer alır. Adını Slave yerlilerinden almıştır. Suları çok berrak ve derindir. En derin yeri 600 metreyi geçer. Üzerinde birçok ada bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Na-Dene dilleri</span>

Na-Dene dilleri, Kuzey Amerika'da Na-Dene Kızılderilileri tarafından, ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da konuşulan diller ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Guçince</span>

Guçince ya da Guçin dili, ABD'de Alaska eyaletinde ve Kanada'da Kuzeybatı Toprakları ile Yukon bölgelerinde Guçinlerin konuştuğu Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir.

Sekanice [kendilerince Tsekʼehne; İngilizce Sekani]. Kanada'da Britanya Kolombiyası bölgesinde konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabası Danezacadır. Sekaniler, Dakellerle birlikte Carrier Sekani Tribal Council adı altında idari birlik oluştururlar. Adları kayadaki halk anlamına gelir.

Slavey dilleri, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları, Alberta ve Britanya Kolombiyası bölgelerinde konuşulan, Atabask dillerinden bir Kızılderili büyükdili (macrolanguage) ya da dil grubudur.

Denetaca ya da Güney Slaveycesi (kendilerince Dene Dháh, Dene Thaʼ ᑌᓀ ᒐ, Dene Zhatié ᑌᓀ ᔭᕠᐁ; İngilizce Dene Tha, Dene Dháa, South Slavey, Slavey proper, Dene, Etchaottine], Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nda Dehcho Bölgesi'nde Büyük Esir Gölü ve yukarı Mackenzie Nehri yörelerinde, Alberta bölgesinin kuzeydoğusunda ve Britanya Kolombiyası bölgesinin de kuzeybatı kısmında konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Tlınçonca</span> Tlınçonlar tarafından konuşulan bir Kızılderili dili

Tlınçonca, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nda yaşayan Tlınçonlar tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabaları Denesulinece, Satuca, Denetaca, Sekanice, Danezaca, Kaskaca, Tahltanca ve Tagişçedir.

Denesulinece, Kanada'nın Alberta, Saskatchewan, Manitoba, Kuzeybatı Toprakları ve Nunavut bölgelerinde Denesulineler tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabaları Tlınçonca, Satuca, Denetaca, Sekanice, Danezaca, Kaskaca, Tahltanca ve Tagişçedir. Kuzeybatı Topraklarında resmî dillerden biri olup konuşanı 765'tir

<span class="mw-page-title-main">İnyupikçe</span>

İnyupikçe ya da İnyupik dili, Kuzey ve Kuzeybatı Alaska'da İnyupiklerin konuştuğu İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 15.700 kişilik nüfustan 2.144 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Atabasklar</span>

Atabasklar, Atabask halkları, Atabask Kızılderilileri, Athabaskalar ya da Deneler, Kuzey Amerika'da Amerika Birleşik Devletleri ile Kanada'da yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubundan dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist-şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Navaholar oluşturur. En yakın akrabaları birlikte dilce bir üst grup oluşturan Eyaklar, en uzak akrabaları ise Eyak-Atabask dillerine paralel Na-Dene dillerinin diğer ana grubunu oluşturan Tlingitlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Deneler</span>

Deneler ya da Doğu Atabaskları, Kanada'nın doğusunda Kuzeybatı Toprakları, Alberta, Saskatchewan, Manitoba ve Nunavut eyalet ve topraklarında yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Atabask Kızılderili halkı. Dil temelinde 4 ayrı halka ayrılırlar: Denetalar, Sahtular, Tlınçonlar, Sarıbıçaklar, Denesulineler. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Deneler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. 2006 sayımına göre 11.130 kadarı anadillerini konuşabiliyor

<span class="mw-page-title-main">Na-Dene Kızılderilileri</span>

Na-Dene Kızılderilileri ya da Na-Dene halkları, Na-Dene dilli halklar, Kuzey Amerika'da ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da yaşayan, Na-Dene dilleri ailesinden dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ve şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Atabasklar oluşturur. Asya kökenli olduğu 2008 yılında Edward Vajda başta olmak üzere uzmanlarınca kabul edilen tek Kızılderili grubudur. Bunların dışındaki diğer bütün Kızılderililer İngilizcede Amerindians olarak da adlandırılır ve dilleri Amerind dilleri olarak tek grupta da toplanır.

<span class="mw-page-title-main">Denesulineler</span>

Denesulineler ya da Çipevyanlar veya Çipevyalar, Kanada'nın Alberta, Saskatchewan, Manitoba, Kuzeybatı Toprakları ve Nunavut bölgelerinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. En yakın akrabaları birlikte Kuzey Atabaskları içinde Doğu Atabaskları grubunu oluşturan Denetalar, Sahtular ve Tlınçonlardır. İki kabilesi Tlınçonların bir kabilesiyle birlikte Sarıbıçaklar adıyla birlik oluşturur. Bağımsız boylar olarak örgütlenen Denesulineler, diğer Atabasklar gibi bu bağımsız boyların üstünde geleneksel olarak idari ve siyasi birlik oluşturmasalar da, günümüzde ortak hareket etme adına kabile konseyleri olarak da yapılanma göstermektedirler. 1700'lerin sonunda ve 1800'lerin başında Denesulinelerin onda dokuzu çiçek hastalığı salgını ve kabile savaşları sonucunda yok olmuştur. 2006 nüfus sayımına göre 11.130 kişilik etnik nüfustan 9.750 kadarı anadilini konuşabiliyor ve 7.490 kişi bu dili evde de konuşmaktadır. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Denesulineler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Sahtu Bölgesi</span>

Sahtu Bölgesi, Kuzeybatı Toprakları'nın beş yönetim bölgesinden biridir. Beş yerleşimden oluşan bölgenin yönetim merkezi Norman Wells'dedir.

<span class="mw-page-title-main">Sahtular</span>

Sahtular ya da eski adlarıyla Kuzey Slaveyleri, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nın batısında Sahtu Bölgesi'nde ve ufacık bir kısmı da Yukon eyaletinde yaşayan, üç ayrı bağımsız lehçe ve kabile olarak ayrılan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları birlikte Kuzey Atabaskları içinde Doğu Atabaskları grubunu oluşturan Denetalar, Tlınçonlar, Sarıbıçaklar ve Denesulinelerdir. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Sahtular da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. 2006 sayımına göre 1.235 kişilik etnik nüfustan ancak 680 kadarı anadillerini konuşabiliyor

<span class="mw-page-title-main">Denetalar</span>

Denetalar ya da eski adlarıyla Güney Slaveyleri veya Slaveyler, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları'nın güneyinde Büyük Esir Gölü ve yukarı Mackenzie Nehri yörelerinde Dehcho Bölgesi ile Güney Slave Bölgesi'nde, Alberta eyaletini kuzeybatısında ve Britanya Kolombiyası eyaletinin de kuzeydoğu kısmında yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları birlikte Kuzey Atabaskları içinde Doğu Atabaskları grubunu oluşturan Sahtular, Tlınçonlar, Sarıbıçaklar ve Denesulinelerdir. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Denetalar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. 2006 sayımına göre 2.310 kadarı anadillerini konuşabiliyor

Sahtu ya da Sahtú şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Eldorado Maden Ocağı</span> Kanadada Port Radiumda bulunan radyum ve uranyum madeni

Eldorado Maden ocağı, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nda Sahtu Bölgesi'nin Büyük Ayı Gölü kıyısındaki Port Radium'da bulunan maden ocağı.