İçeriğe atla

Sahalin

Koordinatlar: 51°K 143°D / 51°K 143°D / 51; 143
Sahalin
Сахалин
Harita
Coğrafya
BölgePasifik Okyanusu
Koordinatlar51°K 143°D / 51°K 143°D / 51; 143
Ada sayısı1
Yüzölçümü&0000000000072492.00000072.492 km2
Sıralama23.
ZirveLopatin 1609 m.
Siyasi
Adadaki ülke(ler)
Oblast Sahalin Oblastı
Yerleşim yerleri
  • Yuzhno-Sakhalinsk
Demografi
Nüfus&0000000000000580.000000580,000
Nüfus yoğunluğu8 kişi/km2
Etnik grup(lar)Ruslar, Koreliler, Nivihler, Oroklar, Evenkiler ve Yakutlar

Sahalin (Rusça: Сахалин), ayrıca Kuye (Çince (basitleştirilmiş): 库页; Çince (geleneksel): 庫頁; pinyin: Kùyè; ve Karafuto: Karafuto (樺太); Saharin (サハリン)) olarak da bilinen, Kuzey Pasifik Okyanusu'nda 45°50' ve 54°24' K paralelleri arasında yer alan, Rusya'nın en büyük adası. Rusya'da Sahalin Oblastına bağlıdır. Japonya'nın beşte biri büyüklüğünde olan ada Rusya'nın doğu kıyısında ve Japonya'nın hemen kuzeyinde bulunur.

Adanın yerli halkları Aynular, Oroklar ve Nivihlerdir. Sahalin üzerinde, 19. ve 20. yüzyıllarda hem Ruslar hem de Japonlar hak iddia etmiştir. İki ülke arasında adanın kontrolü için tartışmalı bir durum ortaya çıkmıştır. Rusya, II. Dünya Savaşı'nın sonunda Japonlardan adayı almıştır. 1949 yılında Japonlar adadan ayrılırken Aynuların çoğunluğu da Hokkaidō'ya yerleştirilmiştir.[1]

Batı dillerinde adaya verilen ad, adanın Mançuca adının ᠰ᠊ᠠᡴᡥᠠᠯᡳᡟᠠ᠊ᠠ ᡠ᠊ᠯᠠ ᠠ᠊ᠩᡤᠠ ᡥ᠊ᠠᡩᡩᠠ sahaliyan ula angga hada ("Amur Nehrinin ağzındaki zirve/kayalık") yanlış anlaşılmasından kaynaklanmaktadır. Sahaliyan sözcüğü Mançuca "kara" demektir ve Amur Nehri'ne verilen Mançuca adın bir parçasıdır (ᠰ᠊ᠠᡴᡥᠠᠯᡳᡟᠠ᠊ᠠ ᡠ᠊ᠯᠠ sahaliyan ula, yani "Kara Nehir"; bakınız Sikhote-Alin). Japonca adı Karafuto (樺太), Aynuca kamuy kar put ya mosir, kısaltılarak Karput "Tanrı yapısı (ırmak) ağzında bulunan kara/ada/ülke." adından gelir. Bu isim Japonlar tarafından 1940-1945 yılları arasında adanın güney kesimini işgal ettiklerinde kullanılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Reid, Anna (2003). The Shaman's Coat: A Native History of Siberia. New York: Walker & Company. ss. 148-150. ISBN 0-8027-1399-8. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Trans Sibirya Demiryolu</span> 9288 kmlik uzunluğuyla Dünyanın en uzun demiryolu

Trans Sibirya Demiryolu, Moskova'yı Uzakdoğu Rusya'ya bağlayan demiryolu ağı. Moskova'dan Vladivostok'a 9.289 km'lik uzunluğuyla dünyanın en uzun demiryoludur. Bağlantı hatlarıyla Moğolistan, Çin ve Kuzey Kore'ye de bağlanır.

<span class="mw-page-title-main">Mançurya</span> Doğu Asyadaki coğrafi bir bölge

Mançurya, Doğu Asya'da bugünkü Çin'in kuzeydoğu bölgesi ve Rusya'nın Primorski bölgesini kapsayan tarihî bir bölge.

<span class="mw-page-title-main">Hokkaidō</span> Japonyayı oluşturan dört büyük adadan ve Japonyanın prefektörlüklerinden biri

Hokkaido (Japonca: 北海道

<span class="mw-page-title-main">Çan Kay Şek</span> Tayvanın ilk devlet başkanı

Çan Kay Şek, Çin doğumlu Tayvanlı asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Aynular</span>

Aynular veya Ainular, Japonya'nın kuzeyinde yer alan Hokkaido Adası, Kuril Adaları ve Sahalin'in yerlisi olan halktır. Aynu kelimesi Japonya'da uzun bir zaman etnik bir hakaret olarak kullanıldığı için halen bazı Aynular kendilerine Utari (yoldaş) demeyi tercih etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Çin-Japon Savaşı</span>

Birinci Çin-Japon Savaşı, Çin Çing Hanedanı ile Meiji dönemi Japon İmparatorluğu arasında, Kore'nin hakimiyeti üzerine gerçekleşmiştir. Savaşın sonucundaki Japon zaferi, Çing Hanedanı'nın yozlaşıp zayıf düşmesini ve Japonya'nın Meiji Restorasyonu'ndan itibaren batılılaşıp modernleştiğini gösterecekti. Savaşın en önemli sonucu Asya'daki bölgesel hakimiyetin Çin'den Japonya'ya geçmesi ve Çing Hanedanı'nın meşruluğunu kaybetmesidir. Daha sonra bu gelişmeler Çin'de 1911 Devrimi'ne neden olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Amur Nehri</span> Asyada bir nehir

Amur, dünyanın en uzun dokuzuncu nehridir. Uzunluğu 2874 km olup, Argun kolu ile birlikte uzunluğu 4444 km'yi bulur. Havzası 1.843.000 kilometrekaredir. Japon Denizi ile Obiotsk Denizlerini birleştiren Tatar Boğazı'ndan Büyük Okyanus'a dökülür. Uzakdoğu Rusya ile Çin'in Mançurya bölgesi arasındaki doğal sınırdır. Bölgede muson iklimi görülür. Kışın Sibirya'dan esen soğuk rüzgarlar nedeniyle altı ayda bir donar. Donma sırasında ulaşımda yer almaz. Yazları bol suyla çoşar ve ulaşımda bölge halkına kolaylık sağlar. Amur Nehri balık türünden zengindir. Bölgede 25'ten fazla balık tesisi bulunmaktadır. Hidroelektrik santralleri için uygun bir ortama sahip olsa bile fazla baraj bulunmamaktadır. Çin ile Rusya'nın doğal sınırını oluşturması bakımından önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Nikolayevsk Olayı</span>

Nikolayevsk Olayı, Rus İç Savaşına İtilaf Devletlerinin müdahalesi sırasında 1920 yılının Şubat ve Mart ayları içerisinde olan ve Rusya’nın Uzakdoğu bölgesindeki Amur Nehri üzerindeki Nikolayevsk kasabasında yüzlerce Japon vatandaşının öldürülmesiyle sonuçlanan olay.

<span class="mw-page-title-main">Tatar Boğazı</span>

Tatar Boğazı Rusya'nın Sahalin adasını, Asya ana karasından ayıran, Ohotsk Denizi'ni Japon Denizi'ne bağlayan ve Büyük Okyanus'ta bulunan bir boğazdır. 900 km uzunlukta, 4 ila 20 m derinlikte ve en dar kısmı 7.3 km genişliktedir.

<span class="mw-page-title-main">Nivihler</span> Sahalin Adası ve Amur Nehri arasında yaşayan etnik grup

Nivihler ya da Nivhler veya eski adlarıyla Gilyaklar, Rusya'da Habarovsk Krayı bölgesindeki Sahalin Adası'nın kuzeyinde ve Amur Nehri'nin denize döküldüğü yerde yaşayan yerli bir halktır. Çoğunlukça balıkçılık, avcılık ve köpek beslemeyle uğraşırlar. Yarı göçebe bir halk olan Nivihler, yazın sahillerde, kışın ise sombalığı avlamak için iç bölgelerdeki nehir yataklarında yaşarlar. İzole bir dil olan Nivihçe konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Jiamusi</span>

Jiamusi, Çin'in Heilongjiang eyaletinde bulunan bir il düzeyi şehirdir. Şehir, Heilongjiang eyaletinin kuzeydoğusunda Songhua Nehri'nin güney kıyısında yer almakta olup güneybatıda eyalet başkenti Harbin, batıda Yichun, kuzeybatıda Hegang, doğuda Shuangyashan ve güneydoğuda Qitaihe il düzeyi şehirleri ile kuzeyde Ussuri ve Amur nehirleriyle Rusya'nın Habarovsk Krayı ile komşudur. Yüzölçümü 31,528 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 2,552,097'dir.

<span class="mw-page-title-main">Karafuto</span>

Karafuto prefektörlüğü, Japon İmparatorluğu'nun 1905-1945 yılları arasında Sahalin Adası'nın güneyinde bulunan bir prefektörlüğü idi.

<span class="mw-page-title-main">Aynuca</span>

Aynuca, Japonya'nın kuzeyindeki Hokkaidō adasında ve geçmişte Kuril Adaları ile Sahalin Adası'nda konuşulmuş izole bir dildir. Aynuca, Japonya'daki Aynu halkının ana dili olup, günümüzde tehlike altındaki diller arasında yer almaktadır. Bu dilin kökeni diğer dillerle net bir şekilde ilişkilendirilememiştir ve izole bir dil olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Heilongjiang</span>

Heilongjiang, Çin'in kuzeydoğusunda bulunan bir eyalet. "Heilongjiang"'ın asıl anlamı 'Kara Ejderha Nehri'; bu, Amur Nehri'nin Çince ismidir. Heilongjiang'ın tek karakterli kısaltılması 黑 (Hēi)'dir. Bölgenin Mançuca ismi, "Sahalin" isminin türettiği Sahaliyan ula 'dır; aynı anlamı taşıyan Moğolca ismi ise Qaramörin.

<span class="mw-page-title-main">Aigun Antlaşması</span> Rus İmparatorluğu ile Çinin Mançu hükümdarları Çing Hanedanı arasında gerçekleşen 1858 tarihli Eşitsiz anlaşmadır

Aigun Antlaşması 1858 yılında Rus İmparatorluğu ile Çin'in Mançu hükümdarları Çing Hanedanı arasında gerçekleşen Uzak Doğu Rusyası ile günümüzde Kuzeydoğu Çin olarak bilinen Mançurya arasındaki günümüz sınırının büyük kısmının oluşturulduğu Eşitsiz anlaşmadır. Stanovoy Dağları ile Amur Nehri arasındaki toprakların Çing İmparatorluğu'ndan Rus İmparatorluğu'na devri ile 1689 tarihli Nerçinsk Antlaşması'nı tersine çevirmiş. Rusya, Çin'den 600,000 kilometrekare (231,66 sq mi) üzerinde toprak almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Evenkiler</span> Eski tunguz halkı

Evenkiler, Kuzey Asya'da bir Tunguz halkıdır. Rusya'da Evenkiler, 38.396 (2010) nüfusu ile Sibirya yerli halklarından biri olarak kabul edilmekte; Çin'de Evenkiler, 30.875 (2010) nüfusu ile Çin tarafından resmi olarak tanınan 56 etnik gruptan birini oluşturmaktadır. Moğolistan'da ise Moğol dilinde Khamnigan adı verilen 537 (2015) Evenki vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ussuri Nehri</span>

Ussuri Nehri veya Wusuli Nehri, Rusya'nın Habarovsk ve Primorsky Krayları ile Kuzeydoğu Çin'in güneydoğu bölgesinden geçmektedir. Sihote-Alin dağlarından doğar ve Habarovsk'ta Amur Nehri'ne bir kol olarak katılıncaya kadar kuzeye akar ve Çin-Rusya sınırının bir parçasını oluşturur. Yaklaşık 897 kilometre (557 mi) uzunluğundadır. Ussuri Nehri, 193.000 kilometrekare (75.000 sq mi) alan kaplayan Ussuri havzasının sularını taşır. Suları yağmur (%60), kar ve yeraltı kaynaklarından gelir. Ortalama deşarj 1.150 metreküp/saniye (41.000 cu ft/s) ve ortalama yüksekliği 1.682 metre (5.518 ft) civarındadır.

<span class="mw-page-title-main">Sahalin Tüneli</span>

Sahalin Tüneli, Rusya anakarası ile Sahalin Adası'nı birbirine bağlaması planlanan 11,7 kilometrelik bir demiryolu tüneli projesidir. Tünelin Nevelskoy Boğazı'ndan geçmesi planlanmaktadır. Tünelden geçecek hat, Komsomolsk-na-Amure şehrinin az ilerisinde çatallanarak başlayacaktır. Amur Nehri'ne bir müddet paralel devam eden hat, buradan sonra yeraltına inerek Sahalin tüneliyle adaya geçiş yapacaktır. Hat, Nogliki yakınlarında Sahalin demiryoluna bağlanacaktır. Bu sayede adadaki demiryolu hatları, ülkenin kalanındaki hatlara bağlanmış olacak ve adayla anakara arasında kesintisiz yolcu ve yük taşımak mümkün olacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Atlasov Adası</span>

Atlasov Adası, Rusçada Ostrov Atlasova veya Japoncada Araido (阿頼度島) olarak bilinir, Rusya'daki Sahalin Oblastı'nın bir parçası olan Kuril adalarının en kuzeyindeki ada ve yanardağ ve aynı zamanda en yüksek yanardağdır. Rusça adı bazen İngilizcede Atlasova Island olarak çevrilir. Adanın diğer adları arasında Uyakhuzhach, Oyakoba ve adadaki yanardağın adı olan Alaid yer alır.

Ivan Yuryevich Moskvitin, olasılıkla Moskova yerlisi olan ve Ohotsk Denizi'ne giden bir Rus keşif ekibine liderlik eden ve Pasifik Okyanusu'na ulaşan ilk Rus olan bir Rus kaşifti.