İçeriğe atla

Sahaflar Çarşısı

Sahaflar Çarşısında bir dükkan

Sahaflar Çarşısı, Beyazıt Sahaflar Çarşısı ya da İstanbul Sahaflar Çarşısı, Fatih'te bulunan ve eski-yeni kitapların satıldığı tarihi çarşı. Beyazıt Camii, İstanbul Üniversitesi, Kapalıçarşı ve Beyazıt Devlet Kütüphanesi'ne olan yakınlığı nedeniyle eskiden bir kültür odağıydı. Zamanla sahafların ve satılan kitapların öncelik ve nitelikleri değişse bile halen Fatih'in uğrak yerlerindendir.

Tarihi

Osmanlı İmparatorluğu'nda sahaflık büyük camilerin etrafında teşekkül ediyordu. Bunda cami eksenli ticari ve sosyal hayatın getirisi vardı. Sahaflar Çarşısı ise önceleri şimdiki konumunda değil, Kapalıçarşı'nın içerisinde bulunuyordu. Evliya Çelebi'nin aktardığı bilgilere göre eski sahaflar çarşısı Kapalıçarşı içerisinde yaklaşık 50 dükkândan ibaretti. Bu dükkânlarda yaklaşık 300 kişi çalışıyordu. Hammer ise bu dükkânların çarşı içinde dağınık bir vaziyette olduğunu aktardı. Bu dönemde burada çeşitli minyatürlü nadide eserler, el yazmaları, din, felsefe ve mantık kitapları satılıyordu.[1]

Hakkaklar Çarşısı'na sahafların yerleşmesi 1910'lara kadar devam etti. Kapalıçarşı'daki sahaflar ile Hakkaklar Çarşısı'ndaki fesciler zamanla yer değiştirdi. Zamanla şimdiki yer Sahaflar Çarşısı olarak anıldı. 1950'de büyük bir yangın geçirdi. Belediye burayı betonarme bir şekilde yeniden düzenledi. 1952 sonrasında belediye burada sadece kitap satılmasını istedi.[1] Hakkı Tarık Us bu konuda etkili oldu.[2]

Çarşının iki kapısı bulunmaktadır. Biri Beyazıt Camii'nin hemen dibinde yer alırken diğeri Kapalıçarşı'ya çıkan yola açılır. Belediye 1981'de buraya ilk Türk matbaacısı olan İbrahim Müteferrika'nın büstünü koydu. Çarşının tam ortasında Laleli'deki Çoban Çavuş Camii'nin haziresinden getirilmiş olan Sahaf Kı­rımlı Hasan Efendi'ye ait bir mezar taşı ağacın dibine konuldu. Çarşı'nın sebil durumundaki çeşmeleri de bulunmaktadır. Genel olarak eski kültürel işlevini kaybetmiştir.[1] İstanbul Üniversitesi'ne olan yakınlığı buraya öğrenci ilgisini artırmıştır. Fakat genel olarak Türk eğitim sistemindeki dönüşüm sonrasında buradaki sahaflar bibliyograf özelliklerini kaybetti. Ağırlıklı olarak üniversite hazırlık kitapları, yabancı dil eğitimi için kitap ve setler göze çarpmaktadır.

Çarşının giriş kısmındaki çınar ağacının altını kendisine mesken tutarak çeşitli eserler satan Hüseyin Avni Dede ise meydanın tanınmış simasıdır.[3]

Etkisi

Ali Emîrî Efendi Dîvânü Lugati't-Türk'ün ele geçen tek nüshasını Sahaflar Çarşısı'nda tesadüfen bularak 30 Lira ve sahafa küçük bir kâr ödemesi yaptıktan sonra satın aldı.[4] Çarşı Türk romancılarının da uğrak noktalarından biriydi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde dersler veren Ahmed Hamdi Tanpınar Huzur romanında Mümtaz karakteri ekseninde burayı mekan unsuru olarak kullandı.[5] Türk bibliyograf Seyfettin Özege (1901-1981) de buradan edindiği kitapları koleksiyonuna ekliyordu.[6]

Kaynakça

  1. ^ a b c Ermiş, Ü. Melda. "Sahaflar Çarşısı" (PDF). TDVİA. 5 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
  2. ^ Selahattin, Öztürk. "Hakkı Tarık Us tanıtım yazısı". 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
  3. ^ Ayvazoğlu, Beşir (2009). Dersaadet'in Kalbi Beyazıt. Heyamola Yayınları. Erişim tarihi: 17 Şubat 2018. 
  4. ^ "Kâşgarlı Mahmud ve Dîvânu Lugâti't-Türk". TDK. 5 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
  5. ^ "TANPINAR'IN SAHAFLAR ÇARŞISINA DUYDUĞU İLGİLER" (PDF). Taha Toros Arşivi. 4 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
  6. ^ Odabaş, Hüseyin. "İki Yüz Yıllık Emeğin Mükafatı: Seyfettin Özege Nadir Eserler Koleksiyonu*" (PDF). eprints.rclis.org. 5 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Hamdi Tanpınar</span> Türk şair, romancı, deneme yazarı, edebiyat tarihçisi, siyasetçii

Ahmet Hamdi Tanpınar ; Türk şair, romancı, deneme yazarı, edebiyat tarihçisi, siyasetçi ve akademisyendir.

<span class="mw-page-title-main">Fatih</span> İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası)

Fatih, tarihî yarımada (Suriçi) olarak da bilinen, İstanbul şehrinin kurulup geliştiği bölgenin tamamını kaplayan ve şu anda İstanbul ilinin merkez ilçesidir. Valilik, büyükşehir belediye başkanlığı, emniyet müdürlüğü ve şehrin vergi dairesi gibi kurumların yer alıyor olması sebebiyle İstanbul'un merkezi sayılır. Güneybatıdan Zeytinburnu, kuzeybatıdan Eyüpsultan ilçeleri; kuzeyden Haliç, doğudan İstanbul Boğazı ve güneyden Marmara Denizi ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Kapalıçarşı</span> dünyanın en eski kapalı alışverişmerkezi

Kapalıçarşı, İstanbul kentinin merkezinde Beyazıt, Nuruosmaniye ve Mercan semtlerinin ortasında yer alan dünyanın en büyük çarşılarından ve en eski kapalı çarşılarından biri. Kapalıçarşı'da yaklaşık 4.000 dükkân bulunmaktadır ve bu dükkânlarda toplam çalışan sayısı yaklaşık 25.000'dir. Gün içerisindeki en yoğun zamanlarında içinde 500.000' e yakın insan barındırdığı söylenir. 2014 yılında, dünyada en çok ziyaret edilen turistik mekanlar arasında 91,250,000 ziyaretçi ile 1. sırada gösterildi. Kapalıçarşı sıklıkla dünyanın ilk alışveriş merkezi olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Dîvânu Lugâti't-Türk</span> Kâşgarlı Mahmudun yazdığı Türkçe-Arapça sözlük

Kitâbu Dîvânu Lugâti't-Türk Orta Türkçe döneminde Kâşgarlı Mahmud tarafından Bağdat'ta 1072-1074 yılları arasında yazılan Türkçe-Arapça bir sözlüktür.

<span class="mw-page-title-main">Karagümrük</span> Fatih, İstanbul, Türkiyede mahalle

Karagümrük İstanbul ili Fatih ilçesine bağlı tarihi bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Ali Emîrî</span> Türk tarihçi ve yazar

Ali Emîrî ya da Ali Emîrî Efendi, araştırmacı ve tezkire yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Beyazıt Meydanı</span> Istanbul, Fatihte meydan

Beyazıt Meydanı, İstanbul’da tarihî yarımadada merkezî bir konuma sahip meydandır. Konumu Bizans döneminde şehrin en önemli meydanlarından olan Theodosius Forumu’yla büyük ölçüde örtüşmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kemeraltı</span> İzmir, Türkiyede tarihî bir çarşı

Kemeraltı, Türkiye'nin İzmir şehrinde, Konak ilçesindeki Mezarlıkbaşı semtinden başlayarak Konak Meydanı'na kadar ulaşan ve ticari faaliyetlerin yoğun şekilde yaşandığı semt ve çarşıdır. Fevzipaşa Caddesi ve Eşrefpaşa Caddesi çarşının kara sınırlarını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Hakkı Tarık Us</span> Türk yazar, siyasetçi, öğretmen ve koleksiyoncu (1889-1956)

Hakkı Tarık Us, Türk yazar, avukat siyasetçi, öğretmen, koleksiyoncu.

<span class="mw-page-title-main">Beyazıt Devlet Kütüphanesi</span> Osmanlı İmparatorluğu ulusal kütüphanesi

Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Bayezid Camii ve tarihî Sahaflar Çarşısı yakınında, Beyazıt Meydanı'na bakan iki tarihi binada 1884 yılından beri araştırmacılara hizmet veren kütüphanedir.

Küllük, İstanbul'da Beyazıt Camii'nin Aksaray'a bakan kapısı altında üniversite öğretim üyelerinin, öğrencilerin ve özellikle 1940 kuşağından yazarların uğrağı olan kahvedir.

Muzaffer Ozak, Aşkî mahlasıyla da bilinen Türk vâiz, sahaf, müezzin, mutasavvıf ve Halvetiyye'nin Cerrâhiyye şubesinin 19'uncu postnişînidir.

Mehmet Seyfettin Özege, Türk bibliyograf ve kitap koleksiyoncusu. Hukuk eğitimini 1921 yılında tamamladıktan sonra bankacılık sektöründe çeşitli görevler aldı. 1950 sonrasında emekliye ayrıldı. Evlilik yapmayan Özege, genel olarak maddi imkanlarının büyük bir kısmını kitaplara ayırdı. Arapça, Farsça ve Fransızca biliyordu. Kitaplarla iç içe olmak en büyük hobisiydi. Uzun bir süre de Şehzadebaşı Camii'nde muvakkitlik yaptı. Onun kitap düşkünlüğü gençlik yıllarına kadar gitse bile Nurullah Pertevoğlu ile tanışması oldukça önemli bir etki yarattı ve Pertevoğlu'nun sahip olduğu eserlerin bir kısmını Özege satın aldı. Kitap toplamak onun için bir tutku halini almıştı. Topladığı kitapları İstanbul Sahaflar Çarşısı’ndan, yabancı kişi veya kitapçılardan ve yurt dışından gelen Türklerden satın alıyordu. Topladığı 50 bin eseri 1961 yılında Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi'ne bağışladı. Burada onun adını taşıyan bir nadide eserler salonu açıldı. Tüm bibliyografik çalışmalarının ürünü olan Eski Harfli Türkçe Eserler Kataloğu'nu ise formalar halinde 5 cilt olarak yayımladı. Bu katalogda 1729-1928 yılları arasında yayımlanmış Osmanlıca eserleri listeledi.

<span class="mw-page-title-main">Handan İnci</span> Türk yazar

Handan İnci, Türk edebiyatçı, akademisyen ve yazar. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Rektörü ve Edebiyat Fakültesi öğretim üyesidir. Özellikle Ahmet Hamdi Tanpınar üzerine yaptığı araştırma ve incelemeleriyle tanınmaktadır. Aralık 2017'de kurulan Tanpınar Araştırma Merkezi'nin kurucu başkanıdır.

Arslan Turgut Kaynardağ, Türk sahaf ve felsefeci. 1923 yılında Adana'da doğdu ve ilk ve orta öğrenimini Kastamonu'da tamamladı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde Felsefe bölümünden mezun oldu. Aynı fakültede Baruch Spinoza üzerine doktora yaptı. Bir süre çeviri işlerinde çalıştı. Daha sonra seyyar sahaflık yaptı. 1952'den sonra Sahaflar Çarşısı'nda Nizamettin Aktuç'un yanında çıraklığa başladı. 1957'den sonra burada Elif Kitabevi'ni açtı. Muzaffer Ozak gibi ehil sahaflardan el aldı. Dükkânı bir mahfil niteliğinde idi. 1960-65 arasında Kitap Belleten adlı dergiyi çıkardı. Çeşitli felsefecileri işeyen eserleri dışında Sahaflar Çarşısı üzerine makaleler yayımladı.

<span class="mw-page-title-main">Emin Nedret İşli</span>

Emin Nedret İşli, Türk sahaf, editör, eski kitap ve belgeler danışmanı.

<span class="mw-page-title-main">Beyazıt-Kapalıçarşı</span> İstanbul tramvayı istasyonu

Beyazıt - Kapalıçarşı Tramvay İstasyonu, İstanbul Tramvayı'nın T1 Tramvay Hattı'nda yer alan ve 13 Haziran 1992'de hizmete giren hemzemin tramvay istasyonudur. Fatih'in Beyazıt Mahallesi ile Mimar Hayrettin Mahallesi arasında, Beyazıt Meydanı'nın güneydoğu ucunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hanlar Bölgesi</span>

Hanlar Bölgesi, Bursa'nın merkezinde, 14. yüzyılda oluşmaya başlayan, 16. yüzyılın ortalarına kadar padişahların ve devletin ileri gelenlerinin yaptırdığı anıtsal yapılar ile gelişen ticaret merkezi.

Aslıhan Pasajı, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinin Balık Pazarı bölgesinde yer alan iki katlı bir sahaflar pasajı. Meşrutiyet Caddesi üzerine konumlandırılmış çarşı, eski kitap, dergi, çizgi roman, poster ve efemera satan dükkânlardan oluşmaktadır. Pasajda muhtelif müzayedeler de gerçekleştirilmektedir.

Turgut Kut, Türk-Osmanlı kültür araştırmacısıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.