İçeriğe atla

Sagan standardı

1987 yılında Carl Sagan

Sagan standardı, "olağanüstü iddialar olağanüstü kanıtlar gerektirir" (ECREE) özdeyişini kısaltan bir ihtiradır.[1] Adını Cosmos adlı televizyon programında tam olarak bu ifadeyi kullanan bilim iletişimcisi Carl Sagan'dan almıştır.

Benzer açıklamalar daha önce 1899 yılında Théodore Flournoy, 1814 yılında Pierre-Simon Laplace ve 1808 yılında Thomas Jefferson tarafından yapılmıştır.

Uygulama

Tressoldi'ye (2011) göre Sagan standardı, "bilimsel yöntemin kalbindedir ve her yerde eleştirel düşünme, rasyonel düşünce ve kuşkuculuk modelidir".[2]

ECREE, böyle bir sezgisel analize göre daha basit açıklamaların daha karmaşık olanlara tercih edilmesi anlamında Ockham'ın usturasıyla ilgilidir. Sadece olağanüstü kanıtların olduğu durumlarda olağanüstü bir iddia en basit açıklama olabilir.[3] Bunun rutinleştirilmiş bir biçimi, "sıfır hipotez" olarak bilinen önerilmiş fenomen için hiçbir kanıtın bulunmadığı hipotezin tercih edildiği hipotez testinde ortaya çıkmaktadır. Resmî argüman, sıfır hipotezinin reddedilmesine karşı kabul edilmeden önce daha güçlü bir önsel olasılık belirlemiştir.[4]

Standardın öznel olup olmadığı sorununu gündeme getiren "olağanüstü iddiaları" neyin oluşturduğuna dair somut parametreler bulunmamaktadır. Tressoldi'ye göre bu sorun, istatistiksel sonuçların kanıtın gücünü belirleyebildiği klinik tıp ve psikolojide daha az belirgindir.[2]

Tarihi

Bu özdeyiş, 1980 yılında yayımlanan Cosmos adlı televizyon programında Dünya'yı ziyaret eden uzaylılarla ilgili iddialara atıfta bulunan Carl Sagan tarafından söylendi ve ün kazandı.[5] Sagan, benzer açıklamaları 1977 yılında The Washington Post gazetesindeki bir röportajda ve 1979 yılında yazdığı Broca'nın Beyni kitabında yaparken;[6] Marcello Truzzi aynı açıklamaları 1975 yılında Parapsychology Review,[6] 1978 yılında Zetetic Scholar dergilerinde gerçekleştirdi.[7] Biri U.S. News & World Report, diğeri Koneru Ramakrishna Rao'nun Journal of Parapsychology dergisinde yer alan 1978 makalelerinde, o zamanlar Science editörü olan fizikçi Philip Abelson'dan aynı cümleler alıntı yapıldı.[8][9]

Diğerleri daha önce çok benzer fikirler ileri sürmüştü. Quote Investigator sitesi, Hristiyan ilahiyatının olağanüstü iddiaları ve Kitâb-ı Mukaddes'in sunduğu varsayılan olağanüstü kanıtlar bağlamında bu ifadeleri kullanan Benjamin Bayly (1708), Arthur Ashley Sykes (1740), Beilby Porteus (1800), Elihu Palmer (1804) ve William Craig Brownlee'den (1824) alıntılar yaptı.[6] Ayrıca sitede Güneş Sistemi'nin kararlılığı üzerinde Pierre-Simon Laplace'in demeneleri (1810 ve 1814) ve paranormal olaylara kuşkuyla bakan Joseph Rinn'de (1906) bahsetti.[6] Thomas Jefferson, 1808 yılında yazdığı bir mektubunda, göktaşlarına ilişkin çağdaş kuşkuculuğu bu şekilde ifade etti: "Her gün açıklayamadığımız binlerce fenomen ortaya çıkıyor, ancak gerçeklerin önerildiği yerlerde, henüz bizim bildiğimiz doğa yasalarıyla hiçbir benzerlikleri bulunmuyorsa, onların doğruluğu, zorluklarıyla orantılı kanıtlara ihtiyaç duyar."[10]

Popüler kültürde Sagan standardı

2004 yılında bisikletçi Lance Armstrong, gazeteci David Walsh tarafından kendisine yöneltilen doping iddialarını itibarsızlaştırmak için "Olağanüstü iddialar olağanüstü kanıtlar gerektirir," ifadesini kullandı.[11][12] Armstrong'a daha sonra şu soru soruldu: Sizi alaşağı etmek için sıradan kanıtları yetersiz kılan neyiniz var? Katiller için bile olağanüstü kanıt aramıyoruz, kanıt arıyoruz. Ama bunun olağanüstü olması gerektiğini söylüyorsunuz. Neden?".[13] Armstrong 2013 yılında doping yaptığını itiraf etti.[14]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Kaufman, Marc (2012). First Contact: Scientific Breakthroughs in the Hunt for Life Beyond Earth (Reprint bas.). Simon and Schuster. s. 124. ISBN 978-1439109014. 
  2. ^ a b Tressoldi, Patrizio E. (2011). "Extraordinary Claims Require Extraordinary Evidence: The Case of Non-Local Perception, a Classical and Bayesian Review of Evidences". Frontiers in Psychology. 2 (117): 117. doi:10.3389/fpsyg.2011.00117 Özgürce erişilebilir. PMC 3114207 $2. PMID 21713069. 
  3. ^ Smith, Jonathan C. (2011). Pseudoscience and Extraordinary Claims of the Paranormal: A Critical Thinker's Toolkit. John Wiley & Sons. ISBN 978-1444358940. 
  4. ^ Matthews, Paul (2010). Sample Size Calculations: Practical Methods for Engineers and Scientists. Mathews Malnar and Bailey. s. 6. ISBN 978-0615324616. 
  5. ^ Sagan, Carl (14 Aralık 1980). "Encyclopaedia Galactica". Cosmos: A Personal Voyage. § 12. 01:24 dakika. PBS. 
  6. ^ a b c d "Extraordinary Claims Require Extraordinary Evidence – Quote Investigator". Quote Investigator. 5 Aralık 2021. 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021. 
  7. ^ Marcello Truzzi, "On the Extraordinary: An Attempt at Clarification 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Zetetic Scholar, Vol. 1, No. 1, p. 11, 1978.
  8. ^ "A Stepchild of Science Starts to Win Friends". U.S. News & World Report. 31 Temmuz 1978. ss. 41-42. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2017. Philip H. Abelson, editor of the authoritative journal Science, agrees that parapsychological research has improved markedly, but he is dubious about the results. "These extraordinary claims require extraordinary evidence," he contends. 
  9. ^ Rao, K.R., 1978, Psi: Its place in nature. Journal of Parapsychology vol 42.
  10. ^ Berkes, Anna (14 Kasım 2008). "Who is the liar now?". monticello.org. Thomas Jefferson Foundation. 30 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2016.  Letter to Daniel Salmon on 15 February 1808 discussing the nature and origin of meteorites. U.S. Library of Congress image 22 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ Fotheringham, William (24 Ağustos 2012). "Lance Armstrong shying away from a fight is an extraordinary moment - William Fotheringham". 7 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2018 – www.theguardian.com vasıtasıyla. 
  12. ^ Gittings, Paul (1 Temmuz 2013). "The man who exposed Lance Armstrong's doping lies". CNN. 23 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2021. 
  13. ^ Chappell, Matt. "The State Of Doping In Sport In 2015, By David Walsh". AskMen. 19 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2019. 
  14. ^ Carter, Chelsea J. "Lance Armstrong facing lifetime ban, loss of titles". CNN. 19 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Carl Sagan</span> Amerikalı gök bilimci, evren bilimci, astrobiyolog, yazar ve bilim eğitimcisi (1934–1996)

Carl Edward Sagan, Amerikalı gök bilimci ve astrobiyolog. Astrobiyolojinin öncülerinden olan Sagan, bilimin popülerleşmesi için yaptığı çalışmalarla tanınır. Popüler bilim kitaplarıyla ve yazımında yer alıp sunduğu ödüllü televizyon dizisi Cosmos (Kozmos) ile dünya çapında tanınmıştır. Ayrıca Dünya Dışı Akıllı Varlık Araştırması'nın (SETI) ilerlemesine katkı sağlamıştır ve 1985 yılında yayımlanan Contact (Mesaj) adlı romanı, Jodie Foster'ın oynadığı aynı isimli film ile 1997 yılında beyaz perdeye aktarılmıştır. Çalışmalarında her zaman bilimsel yöntemi savunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Parapsikoloji</span> Paranormal ve psişik olayların incelenmesi

Parapsikoloji; duyular-dışı algılama, psikokinezi, ölümden sonra yaşam gibi konulara ilişkin paranormal olayların; deneysel yöntem yoluyla, çok disiplinli etüdü. Parapsikologlar tarafından, telepati, durugörü gibi paranormal yetenekleri, psikokinezi fenomenini ve diğer çeşitli psişik fenomenleri konu alan bir araştırma alanı olarak görülür. Ortodoks psikoloji bilimi tarafından, kapsam dışı ya da açıklanamaz kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Carl Friedrich Gauss</span> Alman matematikçi ve fizikçi (1777-1855)

Johann Carl Friedrich Gauss ya da Gauß, Alman matematikçi, astronom, istatistikçi, olağanüstü katkılardan dolayı "Matematikçilerin prensi" ve "antik çağlardan beri yaşamış en büyük matematikçi" olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Kirlian fotoğrafçılığı</span>

Kirlian fotoğrafçılığı, yüksek voltajlı, yüksek frekanslı, düşük amperli elektrik alanına dayalı aygıtlarla nesnelerden yayılan birtakım ışınımları fotoğrafik olarak saptamayı amaçlayan elektrografik fotoğrafçılık tekniğine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Karen Armstrong</span>

Karen Armstrong, İngiliz yazar, yorumcu ve dinler tarihçisi. Karşılaştırmalı din hakkındaki kitapları ile tanınmaktadır. İrlanda kökenli Katolik bir aileye mensuptur. Hayatının erken dönemlerinde bir Roma Katolik rahibesi olarak yaşamış ardından muhafazakâr düşüncelerinden vazgeçmiş daha liberal ve mistik bir Hristiyan inancını benimsemiştir. Manastırdayken Oxford'daki St. Anne's College'a devam etmiş ve İngilizce alanında uzmanlaşmıştır. 1969'da manastırdan ayrılmıştır. Çalışmaları, şefkatin ve Altın Kural'ın önemi gibi büyük dinlerin ortak özelliklerine odaklanmaktadır. Armstrong, Şubat 2008'de 100.000 ABD doları tutarındaki TED Ödülü'nü almıştır. Bu vesileyle ödülü alırken yaptığı konuşmada, ertesi yıl ortaya çıkacak olan Şefkat Sözleşmesinin oluşturulması çağrısında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">2000 Fransa Bisiklet Turu</span> Bisiklet yarışı

2000 Fransa Bisiklet Turu 2000 yılı 1 Temmuz-23 Temmuz tarihlerinde yer alan 87nci Fransa Bisiklet Turu'dur. Tur Amerikalı bisikletçi Lance Armstrong tarafından kazanıldı. Tur, Futuroscope içindeki Bireysel zaman yarışıyla başladı. ve geleneksel olarak Paris'te bitti.Toplam yarış mesafesi 3.630 km idi(Fransa etrafında saat yönünde). Tur İsviçre ve Almanya içinden geçiyordu.

<span class="mw-page-title-main">2009 Fransa Bisiklet Turu</span>

2009 Fransa Bisiklet Turu Fransa Bisiklet Turu'nun 96'ncısı. 2009 yılı 4 Temmuz'unda, Monako prensliği'nde Formula 1 Monaco pisti'ni de kapsayan 15 km lik Bireysel zamana karşı etabı ile başladı. Ayrıca etap 2 Monako'da start aldı. Resmi start anonsu, 14 Aralık 2007 tarihinde Monako'da Prens Albert'in katılımında yapıldı. 2009 Tur'u 6 farklı ülke toprağından geçti: Monako, Fransa, İspanya, Andorra, İsviçre, İtalya ve 26 Temmuz 2009'da Paris'teki Şanzelize Caddesi etabı ile sona erdi.

Fermi paradoksu, dünya dışı uygarlıkların var olma olasılığının gayet yüksek olduğuna dair tahminlerin varlığı ile bunu doğrulayacak herhangi bir kanıtın ya da temasın yokluğu arasındaki çelişkiyi ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Anlamlılık seviyesi</span>

Anlamlılık seviyesi, istatistik biliminde, İngiliz istatistikçi Ronald Fisher tarafından çıkartımsal hipotez sınama yönteminin kurulması sırasında kavramlaştırılmış özel bir manası olan bir bilimsel ve istatistiksel terimdir. İstatistiksel anlamlılık eğer bir sonucun gerçekleşme olasılık değerlendirilmesine göre olabilirliği düşük değil ise ortaya çıkar.

<span class="mw-page-title-main">Sally Hemings</span>

Sarah "Sally" Hemings, ABD'nin üçüncü başkanı Thomas Jefferson'a ait, karışık ırklı bir köleydi. Jefferson'un karısı Martha Wayles Skelton Jefferson'ın yarım-kardeşi olduğu söylenir. Gazeteciler ve başkaları, karısının ölümünden sonra, Jefferson'un Hemings'ten birkaç çocuğu olmuş olabileceğini iddia etmiştir. Yirminci yüzyıl ortalarına kadar pek az tarihçi bu iddiaları ciddiye almıştır.

Eşeyli üremenin evrimi, şu an güncel olan birkaç farklı bilimsel hipotez tarafından açıklanmaktadır. Eşeyli yolla üreyen tüm organizmalar tek hücreli ökaryot bir türden türemiş olup tek bir ortak atadan gelmektedir. Birçok protist, çok hücreli bitkiler, hayvanlar ve mantarlar gibi eşeyli üreme yoluyla çoğalırlar. Bdelloidea veya herhangi bir döllenme meydana gelmeden meyve oluşturabilme özelliğine sahip bazı partenokarp bitkiler gibi, ikinci derecede bu özelliği kaybetmiş olan bazı türler de bulunmaktadır. Eşeyli üremenin evrimi birbirleriyle ilişkili ama birbirlerinden farklı olan iki değişik konuyu ele alır. Bunlardan birincisi eşeyli üremenin kökeni, diğeri ise eşeyli üremenin korunarak devamlılığın sağlanmasıdır. Ancak eşeyli üremenin kökenine dair hipotezlerin deneysel olarak test edilmeleri zor olduğundan, güncel araştırmalar daha ziyade eşeyli üremenin nasıl korunduğu ve sürdürüldüğüne odaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tour de France genel klasman</span>

Tour de France genel klasman, Sarı mayo, (Fransızca: Maillot Jaune), Fransa Bisiklet Turu'nda tüm etaplar sonucunda genel klasmanda en iyi zamana sahip bisikletçiye verilen, Tur'un en ünlü mayosu. Tour de France boyunca yapılan etaplar neticesinde, genel klasman zamanı bakımından en üst sırada bulunan bisikletçi tarafından giyilmektedir. İlk olarak 1919 yılında giyilmeye başlanmıştır. Rengini yarış organizatörü L’Auto gazetesinin basımında kullanılan sarı renkli kâğıtlardan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ivan Basso</span> İtalyan bisikletçi

Ivan Basso,, şu anda UCI ProTeam Cannondale]] ile yarışan, İtalyan profesyonel yol bisikleti yarışçısı. Korkunç İvan lakaplı Basso, 21. yüzyılın profesyonel alandaki en iyi dağ bisikletçileri arasında yer almaktadır ve en güçlü etap yarışı bisikletçilerinden biri olarak kabul edilmektedir. Team CSC adına yarışmakta olduğu 2006 yılında ve Liquigas adına yarışmakta olduğu 2010 yılında İtalya Bisiklet Turu'nu 2 kez kazandı. Basso, 2007 yılında doping kullanmayı planladığını kabul etti ve iki yıl için spordan men cezası aldı. Cezası, 4 Ekim 2008'de sona erdi. Cezanın bitiminden iki gün sonra, Damiano Cunego ve Giovanni Visconti arkasında üçüncü sırada bitirdiği, Japonya Kupası'na katılarak tekrar yarışlara döndü.

<i>Mesaj</i> (roman)

Mesaj, Amerikalı bilim insanı Carl Sagan'ın 1985 tarihli sert bilimkurgu romanıdır. İnsanlık ile teknolojik olarak daha gelişmiş, dünya dışı bir yaşam formuyla insanlık arasındaki teması konu alır. 1985 ABD'nin en çok satanlar listesinde 7. sırada yer aldı. Roman, 1979'da Sagan ve Ann Druyan'ın senaryosunu oluşturdu; filmin gelişimi durduğunda, Sagan durmuş filmi bir romana dönüştürmeye karar verdi. Film konsepti daha sonra yeniden canlandırıldı ve sonunda 1997'de Jodie Foster'ın oynadığı Contact filmi olarak piyasaya sürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Yanlışlanabilirlik</span> Bir önermenin yanlışlığının kanıtlanabilme ihtimali

Bir önerme, hipotez ya da teori; özünde yanlış olduğunun kanıtlanabilme ihtimali varsa; yanlışlanabilirdir. Bir yargıyı geçersiz kılacak herhangi bir gözlem yapmak ya da argüman sunmak mümkünse bu yargı yanlışlanabilirdir. Bu anlamda, yanlışlamak ile geçersiz kılmak eş anlamlıdır. Bilimsel bir önerme yanlışlanabilme özelliği barındırır. Yanlışlanabilirlik ilkesi, bilim ile bilim dışı olanı, bilgi ile inancı ayırmak için kullanılır.

Büyük Tur, yol bisikletinde Avrupa profesyonel bisiklet etap yarışlarındaki üç büyük yarıştan biridir: Fransa Bisiklet Turu, İtalya Bisiklet Turu, İspanya Bisiklet Turu. Toplu olarak Büyük Turlar terimi ile adlandırılırlar ve her üç yarış da günlük etaplarla üç haftalık yarışlar biçiminde birbirilerine benzemektedir. Uluslararası Bisiklet Birliği düzenlemelerinde özel statüye sahiptirler. UCI Dünya Turu'nda diğer yarışlara nazaran daha fazla puan kazandırmaktadırlar ve sadece bu yarışların 14 günden daha uzun sürmesine izin verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">U.S. Postal Service (bisiklet takımı)</span>

U.S. Postal Service Pro Cycling Team, ABD merkezli UCI ProTeam statüsündeki eski profesyonel yol bisikleti yarışı profesyonel bisiklet takımı. 14 Haziran 2004'te Discovery Channel ile imzalanan sponsorluk anlaşması ile takımın adı 2004-2007 yılları arasında Discovery Channel Pro Cycling Team oldu. Sponsorluk anlaşmasının bir parçası olarak Lance Armstrong takımın tartışmasız lideri oldu. 10 Şubat 2007'de Discovery Channel sponsorluk anlaşmasını sezon sonunda yenilemeyeceğini duyurdu. 10 Ağustos 2007'de takım yeni sponsor aramayacağını ve faaliyetlerini durdurduğunu açıkladı.

Başarısız Hipotez Tanrı, bilim insanı Victor J. Stenger tarafından yazılan ve bir tanrının varlığına dair hiçbir kanıt olmadığını ve Tanrı'nın varlığının imkansız olmasa da, olanaksız olduğunu savunan 2007 New York Times Çok Satanlar kitabıdır.

Bir skandal, genel olarak, kişi veya kişilerle ilgili suçlamalar veya söylentiler dolaştığında toplumda oluşan, öfke, kızgınlık veya şaşkınlık gibi güçlü sosyal tepkiler olarak tanımlanabilir. Bu tepkiler genellikle öfkelidir ve çelişkili olabilir ve genellikle ilgili kişi(ler)in veya kuruluşun statüsü ve güvenilirliği üzerinde olumsuz etkileri vardır. Toplum, ahlaki normların veya yasal gerekliliklerin ihlallerinin farkına vardığında, genellikle bunlar keşfedilmeden kaldığında veya bir süreliğine gizlendiğinde skandal oluşur. Bu tür ihlaller tipik olarak açgözlülük, şehvet veya gücün kötüye kullanılmasından kaynaklanır. Skandallar siyasi, cinsel, ahlaki, edebi veya sanatsal olarak kabul edilebilir, ancak çoğu zaman birinden diğerine yayılır. Bir skandalın temeli, olgusal veya yanlış olabilir veya her ikisinin birleşimi olabilir. Çağdaş zamanlarda, skandal bir durumun ifşası genellikle kitle iletişim araçları tarafından yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Pioneer plağı</span> dünya dışı yaşamın onları bulması durumunda Pioneer 10 ve Pioneer 11 uzay aracına iliştirilmiş plaket

Pioneer plağı 1972 Pioneer 10 ve 1973 Pioneer 11 uzay araçlarına yerleştirilen ve bu araçların akıllı dünya dışı yaşam tarafından durdurulması durumunda resimli mesaj içeren iki tane altın-eloksallı alüminyum plakadır. Plakalar, uzay aracının kökeni hakkında bilgi sağlamak için tasarlanmış çeşitli sembollerle birlikte bir erkek ve kadının çıplak insan figürlerini gösterir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.