İçeriğe atla

Safiye Topçuoğlu

Safiye Topçuoğlu veya kod adıyla Süheyla[1] (1909, Stavropol, Rus İmparatorluğu - 21 Şubat 1976, İzmir, Türkiye) Türkiye'deki ilk emekçi kadın direnişini örgütlemesiyle bilinen Türk aktivist.[2][3]

Hayatı

Safiye Topçuoğlu, fırın ustası olarak çalışmak için Pazar'dan Çarlık Rusya'sına giden Laz Ali Usta'nın çocuğu olarak 1909'da dünyaya geldi. Stavropol'da yatılı okuduğu okulda komsomol ve piyoner olan Topçuoğlu, ailesiyle birlikte İzmir'e yerleşti. Abileri Osman Topçuoğlu ve İbrahim Topçuoğlu gibi sol görüşlüydü. 1924'te TKP Merkez Komitesi yedek üyeliğine seçilen Topçuoğlu,[4] 1932'de merkez komitesi asil üyeliğine seçildi ve TKP kongresinin İzmir delegesi oldu.[5] Kadınlara erkeklerden daha az ücret ödenmesinden şikayetçi olan Topçuoğlu, 1929'da İngiliz-Amerikan ortaklığı ile İzmir'de kurulan Glen Tobacco'da Sendika Kadınlar Komitesi'ni örgütledi.[6] Kadınlar komitesi, pazartesi günü sabah saat 10'da Topçuoğlu önderliğinde oturma grevine başladı. Grubun en önünde duran kadının elinde "Ücretlerimize yüzde on zam istiyoruz." yazan bir pankart vardı. Grev sonucu korkan patron temsilcilerle görüştü ve 2.5 saat sonra kadın emekçilerin talepleri kabul edildi. Ayrıca erkek çalışanların ücretlerine de zam geldi.[7] Sendikacı faaliyetleri nedeniyle tutuklanacağına anlayan Topçuoğlu yurt dışına kaçtı ve 1936'ya kadar Türkiye'ye dönmedi. Sosyalist faaliyetlerine devam eden Topçuoğlu 1946'da Gerçek gazetesini çıkardı. 19 Kasım 1975'te sol tarafından felç oldu ve 22 Şubat 1976'da İzmir'de öldü.[8] Topçuoğlu, TKP'nin muhalefet grubunun liderlerinden biriydi.

Kişisel hayatı

Topçuoğlu Rum Okulu öğretmenlerinden Reşit Menteşoğlu ile evlenmiş, Menteşeoğlu vefat edince Komünist militan Medet Aslan'la evlenmiştir.[9]

Kaynakça

  1. ^ Topçuoğlu, İbrahim (1977). Savaş yarası: Anı. Güryay Matbaası. s. 145. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020. 
  2. ^ "Tarihte Bugün: 21 Şubat". kültürsanattv.com. 21 Şubat 2020. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020. 
  3. ^ Ali İhsan Aksamaz (6 Haziran 2020). ""Yürekli bir Laz Kadını Bedia Hala"". sonhaber.ch. 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020. 
  4. ^ Akal, Emel (2003). Kızıl feministler: bir sözlü tarih çalışması. Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı. s. 22. ISBN 9758683063. 
  5. ^ İleri, Rasih Nuri (1994). Atatürk ve komünizm. Sarmal Yayınevi. s. 429. ISBN 9757380229. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020. 
  6. ^ Ali İhsan Aksamaz (27 Mayıs 2011). "Kafkasya; Abhazlar, Gürcüler, Lazlar..." demokrathaber.org. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020. 
  7. ^ "8 Mart Ve Emekçi Bir Laz Kadını". kolkhoba.org. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020. 
  8. ^ Rasim Yılmaz (19 Mayıs 2017). "Türkiye Lazları ve Laz kültürü". sanalbasin.com. 15 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020. 
  9. ^ Sayılgan, Cihangir, Aclan, Erol (2009). Türkiye'de sol hareketler. Doğu Kütüphanesi. s. 383. ISBN 9750082087. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İsmail Bilen (1902 doğumlu siyasetçi)</span> Türk politikacı

İsmail Bilen, tarihsel Türkiye Komünist Partisinin 1973-1983 yılları arasında liderliğini üstlenen komünist siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Komünist Partisi (1920)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1920–1987)

Türkiye Komünist Partisi, 1920 yılında kurulan, Türkiye'de faaliyet göstermiş komünist siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Lazca</span> Laz halkı tarafından kullanılan dil

Lazca Türkiye'nin Doğu Karadeniz kıyı şeridinde Rize ilinin Pazar ilçesinde bulunan Melyat Deresi'nden itibaren ve Gürcistan'ın Türkiye ile paylaştığı Sarp köyüne uzanan bölgede yaşayan Laz halkı tarafından konuşulan ve eski Kolhis dilinin devamı olduğu düşünülen Zanik bir Güney Kafkas dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist</span> 1972de İbrahim Kaypakkaya ve arkadaşları tarafından kurulan yasa dışı Maocu komünist parti

Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist (TKP/ML), 24 Nisan 1972'de İbrahim Kaypakkaya ve arkadaşları tarafından kurulan yasa dışı komünist parti. Partinin siyasi düşünceleri doğrultusunda askeri kolu Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Ordusu (TİKKO) ve gençlik örgütü Türkiye Marksist-Leninist Gençlik Birliği'dir (TMLGB).

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Komünist Partisi (2001)</span> Türkiyede bir siyasi parti

Türkiye Komünist Partisi, 11 Kasım 2001 tarihinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "TKP" şeklindedir. Simgesi çarkla çevrelenmiş çekiç ve üstünde bulunan yıldızdır. Genel Sekreteri Kemal Okuyan'dır. Ancak kolektif liderlik ilkesi gereği en yetkili karar organı parti kongresinde seçilen Merkezi Komite'dir.

Ali İhsan Aksamaz, Ardeşen Laz kökenli Türkiye cumhuriyeti vatandaşı yazar ve araştırmacıdır. Laz dili, edebiyatı ve tarihi ile ilgili çalışmalarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Şenyurt, Ardeşen</span> Ardeşende bir köy

Şenyurt, Rize ilinin Ardeşen ilçesine bağlı bir köydür.

Işılay Saygın, Türk mimar, siyasetçi ve Türkiye'nin ilk kadın turizm bakanı ve ilk kadın çevre bakanı. 51. hükûmetten 55. hükûmete kadar aralıksız bakan olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de komünizm</span>

Türkiye'de komünizm, 1920 yılında Türkiye Komünist Partisi ile partileşme sürecine giren ve günümüzde devam eden siyasi hareket.

<span class="mw-page-title-main">Safiye Ali</span> olası ilk Türk kadın hekim

Safiye Ali, Türk doktor.

Ogni, 1993 yılında yayın hayatına başlayan ve ancak altı sayı çıkabilen Laz kültürel dergisidir. Dergi, Laz halkının yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan dilini, kültürünü yaşatma ve çok az bilinen tarihini gün yüzüne çıkarıp Laz halkını bilinçlendirme amaçlarını taşıyordu. Derginin en önemli misyonlarından biri de Lazlar'a Kafkasyalılık bilincini aşılamak için mücadele vermek ve diğer Kafkas kökenli aydınlarla dayanışma içinde çalışmaları ilerletmek olarak görülüyordu. Ogni, ayrıca sol bir terminolojiye de sahipti; ancak kimi yazılarda Laz milliyetçisi söylemlere de rastlanır. Ogni'nin ilk sayısı içindeki iki yazı sebebiyle 'bölücülük' iddiasıyla toplatıldı ve dergiye bu iddia temelli dava açıldı. Derginin sorumlu yazı işleri müdürü Mehmedali Barış Beşli de bu dava dolayısıyla Türkiye'de ilk kez Lazistan ayrılıkçılığı yapmak sebebiyle yargılanan insan olmuştur. Sonuçta dergi 4. sayısının arifesinde beraat etti ancak bu sefer de kendi iç sorunları nedeniyle 6. sayıdan sonra yayın hayatına iradî olarak son verdi. Derginin altıncı sayısıysa yayın kurulundan habersiz yayınlanmış olmasından dolayı Ogni'nin alışılmış diline göre farklılıklar ihtiva eder. Laz Kültür Hareketi için bir okul işlevi gören Ogni yurtta ve dünyada yoğun ilgiyle karşılanmış, Lazlar'daki 'kültürel rönesans'ın başlangıcı olmuştur. Sloganı "Ogni, Sk'ani Nena!" olan dergi Türkiye'de cumhuriyet tarihinin Lazlar'la doğrudan alakâlı ilk dergisidir.

1927 Tevkifatı, Türkiye'de gizli faaliyet gösteren Türkiye Komünist Partisi (TKP) üyelerine karşı 1927 sonbaharında yapılan yaygın tutuklamalardır. Dönemin TKP Merkez Komitesi Genel Sekreteri Vedat Nedim Tör'ün gizli parti belgelerini ve üye listelerini polise teslim etmesi üzerine o sırada Türkiye'de Komintern sorumlusu olarak bulunan Şefik Hüsnü'yü ve TKP Merkez Komitesi üyelerini de içine alan büyük bir tutuklama yapılarak 1928 TKP Davası açılmıştır. Bu tutuklamalarda Merkez Komitesi üyelerinden Şevket Süreyya Aydemir de Vedat Nedim Tör'le birlikte hareket ederek daha sonra Kadro dergisi hareketini başlatmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Halkın Türkiye Komünist Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (2014-2017)

Halkın Türkiye Komünist Partisi, Türkiye Komünist Partisi'nde 2014 yılı Nisan ayında başlayan ayrışmanın ardından 12. Kongre etrafında toplanan Erkan Baş, Metin Çulhaoğlu, Kurtuluş Kılçer, Erkan Kılıç, Can Soyer ve Doğan Ergün'ün de dahil olduğu partililerin kurduğu Marksist-Leninist siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">Safran, Yalova</span>

Safran, Yalova ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Boğaziçi, Düzce</span> Düzcede bir belde

Boğaziçi, Düzce ilinin Merkez ilçesine bağlı bir beldedir.

Laz Tekamül-i Milli Cemiyeti, Lazların kültürel özgürlüklerine kavuşmasını hedefleyen bir cemiyettir. 30 Mart 1919'da İstanbul'da kurulan cemiyet, ayrılıkçı bir amaç gütmediği için Lazca eğitim yapılmasına ilişkin bir talepte bulunmamıştır. Cemiyet, bazı çevrelerce Millî Mücadele karşıtı olarak görülmektedir.

Fahri Kahraman veya Fahri Lazoğlu, 1984 yılında Wolfgang Feurstein ile birlikte halen daha kullanımda olan Laz alfabesini üreten yazar ve edebiyat öğretmeni.

Obi, Laz mitolojisinde yağmur tanrısıdır. Obi'nin bitkilerin yetişmesi için yağmur yağdırdığına inanılıyordu. Laz takviminde haftanın ikinci günü olan "Obiçxa" günü Obi'ye adanmıştı. Günümüzdeki karşılığı cuma olan obiçxa gününde sadece Obi'ye dua edilirdi.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Tevfik Yücesoy</span>

Ahmet Tevfik Yücesoy Osmanlı Lazı yazar. Türkiye'deki ilk satranç derneği olan İstanbul Satranç Derneği'nin ve Laz Tekamül-i Milli Cemiyeti'nin kurucu başkanı olarak bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Topçuoğlu</span> Türk sosyalist yazar ve siyasetçi

İbrahim Topçuoğlu veya İbrahim Sırrı Topçuoğlu, Türk sosyalist yazar ve siyasetçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.