Sadzeli
Sadzeli (Gürcüce: საძელი; okunuşu: “sadzeli”), Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, deniz seviyesinden 1.220 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 5 km uzaklıktadır.
Sadzeli, Haki köyüyle birlikte Sadzeli temini oluşturur ve bu teminin merkezidir.
Tarihçe
Tarihsel Gürcistan'ın güneybatı topraklarında yer alan Sadzeli'nin 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde büyük bir köy olarak yer almış olması, buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Gürcistan coğrafyasında Sadzeli ve Sadzelisi adlarını taşıyan başka yerler de vardır.
Sadzeli, Gürcistan'ın Mesheti bölgeside birleşik Gürcistan Krallığı'nın yerine alan ve bir başka Gürcü devleti olan Samtshe-Saatabago'nun yönetimi altındayken, 1578'de Osmanlılar tarafından ele geçirildi. Osmanlı idaresinin Sazel (سازل) adıyla kaydettiği köy, söz konusu mufassal deftere göre, Ahısha livasının Kuzay nahiyesine bağlıydı. Osmanlı idaresinin Müslüman olmayan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü 57 hane kaydedilmişti. Hane reislerinin adlarına bakınca, Sadzeli'nin Hristiyan Gürcü köyü olduğu anlaşılmaktadır. Bu deftere göre köyde buğday, arpa, darı, nohut, mercimek, keten tohumu tarımı ile şarapçılık ve arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu.[1]
Sadzeli, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında imzalanan Edirne Antlaşması'yla, o tarihte Gürcistan'ı da kapsayan Rusya İmparatorluğu'na bırakıldı. Köyün Ermeni nüfusu, 1828'de Erzurum vilayeti tarafından gelen Ermenilerin yerleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Sadzeli'deki Ermeni köy kilisesi (Surp Haç) 1881'de inşa edilmiştir.
Nüfus
2014 verilerine göre Sadzeli'de 381 kişi yaşıyordu. Nüfusun çoğunluğu Ermenilerden oluşuyordu.[2]
| Yıl | Nüfus | Erkek | Kadın |
|---|---|---|---|
| 2002 | 607 | 275 | 332 |
| 2014 | 381 | 173 | 208 |
Kaynakça
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 34, II. cilt (1941), s. 39, III. cilt (1958), 68". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2021.
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 207 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
