İçeriğe atla

Sadi Işılay

Sadi Işılay
Doğum3 Şubat 1899
İstanbul
Ölüm11 Mart 1969
İstanbul
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı
MeslekKeman virtüözü ve besteci

Sâdî Işılay (3 Şubat 1899, İstanbul - 11 Mart 1969, İstanbul), Türk keman virtüözü ve besteci.

Yaşadığı dönemin tanınmış Türk müziği ses sanatçılarına kemanıyla eşlik etti. Kemanı, Türk müziğine uygulamadaki başarısı ile tanındı.[1] Muhayyerkürdi Saz semaisi ile Segah Saz semaisi gibi 12'si saz, 28'i söz eseri olmak üzere 40 parça besteledi. Türk sinemasının geçiş çağı ile sinemacılar çağında birçok filmin fon müziğini yaptı.[2]

Yaşamı

1899 yılında İstanbul'da doğdu. Babası, bir Rumeli göçmeni olan perukar İsmail Efendi, annesi Vasfiye Hanım'dir.[3] İsmail Efendi, Lâleli'de bir tarafı berber dükkânı, bir tarafı kahve olarak işlettiği sazlı kıraathanesinde keman çalardı.[4] Bu mekanda Şekerci Cemil Bey, Hafız İsmail, Kemani Tatyos, Ahmed Rasim, Kanuni Şemsi Bey gibi sanatçılar toplanırdı.

Sadi Işılay, küçük yaştan itibaren babasını ve diğer sanatçıları dinleyerek, kendi kendine keman çalmayı öğrendi. 8 yaşında, babasının kıraathanesindeki sazların arasına katılacak düzeye gelmişti.12 yaşında Dâ'ül Elhan'a keman öğrencisi olarak girdi. Şehzâde Mehmed Ziyâeddîn Efendi'den özel dersler aldı. Tamburi Cemil Bey'den ve Şemseddîn Ziyâ Bey'den fasıl müziği icrâsını öğrendi. 1911'de Sultan Reşat'ın Rumeli gezisine katılan saz sanatçılarının Selanik'te verdikleri konserde yer aldı. Bu başarısı İstanbul basınında yer aldı.[3] Keman dışında ud da çalan sanatçı, "Udi Sadi Bey” olarak tanındı. İlk bestelerinde bu sıfatı kullandı. Sazı ve sesi ile plaklar doldurdu.[3] Bir yandan da eğitimine devam etti, Gülşeni Maarif ve Vefa Lisesi'nde okudu.

Türk Kurtuluş Savaşı'na jandarma olarak katıldı. 1922-1926 yılları arasında İzmir'de serbest olarak çalıştı ve müzik dersleri verdi. Daha sonra İstanbul'a yerleşti. Bir dönemin ünlü kanto oyuncusu ve şarkıcısı Denizkızı Eftalya ile evlendi. 1928-1932 arasında eşi ile Paris'te yaşadı. Bu dönemde Avrupa şehirlerin dolaştı, Paris'te konserler verdi, kısa metrajlı filmler çevirdi. 1932 yılında bir mihracenin davetlisi olarak Münir Nureddin Selçuk’la Hindistan’a, Perihan Sözeri ile İran’a gitti. Irak, Suriye, Mısır ve Kıbrıs'ta konserler verdi.

Türkiye'ye döndükten sonra İstanbul Radyosu'nda sanatçı olarak, İstanbul Konservatuvarı'nın Yürütme Kurulu ve Türk Musikisi Sanat Kurulunda, TRT Repertuvar Kurulunda üye olarak yer aldı. Çeşitli İstanbul gazinolarında çalıştı. Bir süre İstanbul'da kendi adına bir gazino çalıştırmayı denedi.

Çok sayıda saz ve söz eseri, otuzun üzerinde film müziği besteledi. Müziklerini yaptığı başlıca filmler Hasret (1944), Köroğlu (1945), Damga (1948), Beklenen Şarkı (1953), Son Beste (1955), Vurun Kahpeye (1964) idi.

1967 yılında kısmî felç geçirdi. 11 Mart 1969 günü İstanbul'da öldü. Şair Mehmet Akif Ersoy'un, Üsküdar Rufai Tekkesi’nde yapılan bir toplantıda Sadi Işılay'ın keman taksimini dinledikten sonra yazdığı şiir mezar taşına yazılmıştır.[5]


Ailesi

Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki kabri

Sadi Işılay, dört kez evlenmiş; üç çocuğu olmuştur (Rahşan Işılay, Yavuz Işılay ve Cengiz Işılay). Gazeteci, yazar Ali Sirmen'in dedesidir. Sadi Işılay'ın torunlarından Emir Işılay ise Amerika Birleşik Devletleri'nin Los Angeles kentinde yaşamakta ve yine müzisyenlik yapmaktadır.[6]

İcracılığı

Sadi Işılay, Hakkı Derman ve Nubar Tekyay ile birlikte döneminin en önemli üç kemanisinden birisi olarak nitelenmiştir.[7] Sanatçının ulaşılabilen ses kayıtları, kullanmış oldukları süsleme teknikleri, yay teknikleri, ilave notalar, tartım değişikleri, müzikal ifade unsurları dikkate alınarak notaya aktarılmış ve Haluk Bükülmez’in yazdığı Türk Müziği Keman İcracılığında Ekol Olmuş İki Usta İcracı: Haydar Tatlıyay ve Sadi Işılay (2019) adlı kitapta yer almıştır. I[8] şılay'ın icrasında en fazla çarpma süsleme tekniği ve legato yay tekniğini kullanmış olduğu tespit edilmiştir.[9]

En bilinen eserleri

  • Ruhumda ölen nağmede sevda sesi var mı
  • Bir kır çiçeğinden daha tazesin
  • Manada güzel, ruhta güzel, tende güzelsin
  • Bende hicran yarasından da derin bir yara var
  • Yolları gurbete bağlayan dağlar
  • Sultaniyegah sirto
  • Muhayyerkürdi saz semaisi

Kaynakça

  1. ^ Gazi University; Bukulmez, Haluk (1 Mart 2017). "ANALYSIS OF SAZ SEMAI PERFORMANCE OF VIOLINIST SADI ISILAY" (PDF). Idil Journal of Art and Language. 6 (30): 529-584. doi:10.7816/idil-06-30-04. 14 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Eylül 2021. 
  2. ^ "Sadi Işılay". www.tsa.org.tr. 13 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021. 
  3. ^ a b c "Sadi Işılay (1899-1969)". Esendere Kültür ve Sanat Derneği. 29 Haziran 2017. 15 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021. 
  4. ^ "Sadi Işılay" (PDF). Türk Bestecileri Ansiklopedisi. 27 Şubat 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  5. ^ HIZLAN, Doğan. "Mehmet Âkif Ersoy'un övdüğü müzisyen". Hürriyet. 26 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021. 
  6. ^ Isilay, Yavuz. "Sadi Isilay Sirto Modern performed by Emir Isilay - Vidéo Dailymotion". Dailymotion (Fransızca). 13 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021. 
  7. ^ Gürel, Murat (Kış 2016). "Nubar Tekyay'a ait Hüzzam Keman Taksiminin Analizi". Akademik Sanat; Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Türk müziği keman eğitimi alanında ufuk açıcı bir çalışma". Türk müziği keman eğitimi alanında ufuk açıcı bir çalışma. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021. 
  9. ^ Bükülmez, Haluk (2017). "Haydar Tatlıyay ve Sadi Işılay' ın keman icralarının tahlili". tez.yok.gov.tr. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü yüksek lisans tezi. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Ömer Altuğ, Türk tamburi ve bestekâr. Ankara Radyosu sanatçılarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Tamburî Cemil Bey</span> Osmanlı besteci ve tanburi

Tambûrî Cemil Bey, Türk tambur, yaylı tambur, klasik kemençe, alto kemençe, viyolonsel ve lavta ustasıdır. Çok sayıda bestesi ve taş plak kayıtları vardır. Yaylı tamburun mucididir.

<span class="mw-page-title-main">Müzeyyen Senar</span> Türk sanat müziği sanatçısı (1918–2015)

Müzeyyen Senar Türk Sanat Müziği sanatçısı. "Cumhuriyetin Divası" olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Necdet Yaşar</span> Klasik Türk müziği sanatçısı, tanburi (1930-2017)

Necdet Yaşar,. Klasik Türk müziği sanatçısı, tanburi.

<span class="mw-page-title-main">Tatyos Efendi</span> Ermeni asıllı Osmanlı keman sanatçısı ve besteci (1855-1913)

Tateos Ekserciyan, , Osmanlı Ermenisi müzisyen ve bestekar.

Ali Cihat Aşkın, Türk keman virtüözü, besteci ve akademisyendir.

Yalçın Tura,, Türk besteci.

Sâdi Yâver Ataman, Türk müzikolog, folklor uzmanı, eğitimci ve sanatçı.

Hasan Ferit Alnar, Türk bestecidir. Türk Beşleri arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Göksel Baktagir</span> Türk kanun sanatçısı

Göksel Baktagir, kanun sanatçısı ve bestekârdır.

<span class="mw-page-title-main">Niyazi Sayın</span> Türk neyzen

Niyazi Sayın, Türk neyzen, ebru sanatçısı ve fotoğrafçı. Sanat Musıkisinin ney üstatlarından Mesut Cemil Bey ve İstanbul ekolünün temsilcisidir.

Muhittin Şerif Targan, Türk besteci, ud ve çello virtüözü, portre ressamı.

<span class="mw-page-title-main">Deniz Kızı Eftelya</span> Osmanlı Rumu şarkıcı

Denizkızı Eftelya Işılay, Osmanlı Rumu ses sanatçısı ve kantocu.

Mehmed Fahri Kopuz, Türk müziği bestecisi ve ud virtüözü.

Emin Ongan, keman üstadı klasik Türk müziği bestecisi, Üsküdar Musikî Cemiyeti'ne ismi verilen eski başkanlarından.

Mualla Gökçay, Türk ses sanatçısı ve Klasik Türk müziği yorumcusu. Safiye Ayla, Müzeyyen Senar, Hamiyet Yüceses ve Perihan Altındağ gibi sanatçıların çağdaşıdır. Atatürk'ün huzurunda musiki meclislerine katıldı. Istanbul ve Ankara Radyoları'nda görev yaptı. Sahne programları gerçekleştirdi. Taş plaklar ve 45'likler doldurdu.

Lale ve Nerkis Hanımlar, Türkiye'de cumhuriyet döneminde taş plak dolduran ilk icracılardan olan Lebibe İhsan Sezen ve Neyyire İpekçi adlı iki kardeş sanatçının müzik dünyasındaki adlarıdır.

Zeki Duygulu,, Klasik Türk müziği şarkıcısı, bestecisi ve söz yazarı.

Leon Hanciyan/Hancıyan, Osmanlı Ermenisi klasik Türk müziği sanatçısı ve bestekar. Eserlerinin çoğunun unutulmasına rağmen bir peşrev, üç saz semaisi, bir aksak semai ile onbeş kadar şarkısı bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nubar Tekyay</span> Türk-Ermeni kemancı ve besteci

Nubar Tekyay veya doğum adı ile Nubar Çömlekçiyan, Türkiye Ermenisi keman virtüözü ve besteci.