İçeriğe atla

Sabuntaşı

Sabuntaşı
Sabuntaşı talk

Sabuntaşı (steatit veya sabun kayası olarak da bilinir), bir tür metamorfik kayaç olan talk-şisttir. Magnezyum açısından zengin mineral talktan oluşur. Dinamotermal, metamorfizma ve metasomatizm ile üretilir. Tektonik plakaların dağıldığı bölgelerde meydana gelen sıvı akışı ve erime olmadan kayaları ısı ve basınca göre değiştirir. Binlerce yıldır oymak için bir ortam olmuştur.

Petroloji

Talk Bloğu

Petrolojik olarak sabuntaşı, değişen miktarlarda klorit ve amfibol içeren talktan (tipik olarak tremolit, anthofilit ve cummingtonite, eski adı magnezyokummingtonit) ve eser miktarda demir-krom oksitlerden oluşur. Bu  şistoz veya masif olabilir. Sabuntaşı, ultramafik protolitlerin (örneğin dünit veya serpantinit) metamorfizması ve silisli dolomitlerin metasomatizmasıyla oluşur. Kütle olarak," saf " steatit tahminen %63.37 silika, %31.88 magnezya ve %4.74 sudan oluşur. Genellikle Cao veya Al2O3 gibi az miktarda bulunan başka oksitler de içerir.[1] Talk' a çok benzeyen bir mineral olan pirofilit, fiziksel özellikleri ve endüstriyel kullanımları benzer olduğu ve aynı zamanda bir oyma malzemesi olarak da yaygın kullanıldığı için genel olarak sabuntaşı olarak adlandırılır.[2] Ancak bu mineral genellikle sabuntaşı gibi sabunlu bir his vermez.

Fiziksel özellikler

Sabuntaşı, yüksek talk içeriğinden dolayı nispeten yumuşaktır ve Talk, Mohs sertlik ölçeğinde 1'lik bir tanımlayıcı değere sahiptir. Daha yumuşak kalitelerde dokunulduğunda sabun gibi hissedilir bundan dolayı aynı adlandırılır. Sabuntaşı için sabit bir sertlik verilmez çünkü içerdiği talk miktarı, tezgahta kullanılacak gibi mimari kalitelerde %30'a kadar, oyma kaliteleri içinse %80 oranında farklılık gösterir. Sabuntaşını oyması kolaydır aynı zamanda ısıya dayanıklıdır ve yüksek ısı depolama kapasitesine sahiptir. Bu sebeple binlerce yıldır pişirme ve ısıtma ekipmanlarında kullanılmaktadır.[2]

Sabuntaşı, dayanıklılığı ve elektriksel özellikleri nedeniyle genellikle konut ve elektrik bileşenleri için yalıtkan olarak kullanılır. Çünkü ateşlemeden önce karmaşık şekillere bastırılabilir. Sabuntaşı, enstatit ve cristobalite 1,000–1,200 °C (1,830–2,190 °F) sıcaklığında ısıtıldığında dönüşümlere uğrar; Mohs ölçeğinde bu, 5.5 - 6.5 sertlik bir artışa karşılık gelir.[3]

Kullanımlar

Mari'nin İddi-Ilum'un 21. yüzyıla ait heykeli sabuntaşından yapılmıştır.

Tarihsel kullanımlar (Yalnızca 14. yüzyılın başından önce Avrupa'da)

Arktik halklar tarafından yapılan bir kandil türü olan Qulliq, sabuntaşı lambalar olarak da bilinir. Bu tür bir lamba, Inuit halkının evlerindeki en önemli mobilya eşyasıydı. Eski Mısır Scarab mühürleri / muskaları en çok camlı steatitten yapılmıştır.[4] Sabuntaşı, işlemeli tasarımlar, heykel, bardak altlığı, mutfak tezgahı ve lavabolar için kullanılır. Inuitler genellikle geleneksel oymalar için sabuntaşını kullanırdı.

Bazı Kızılderili kabileleri kaseler, pişirme kapları ve sabuntaşından başka nesneler yapardı; tarihsel olarak, Geç Arkaik arkeolojik dönemde yaygındı.[5]

Yerel olarak çıkarılan sabuntaşı, 19. yüzyılda kuzeydoğu Georgia, ABD, Dahlonega ve Cleveland çevresindeki mezar işaretleyicileri için basit bir tarla taşıydı ve mezar işaretleri için kullanıldı.

Küçük sabuntaşı blokları (8" x 10" x 1") ocakta veya ateşin yakınında ısıtılır, soğuk yatak örtülerini ısıtmak veya kızak yaparken elleri ve ayakları rahat tutmak için kullanılmıştır.

Sabuntaşı Kuzey Avrupa'da bol miktarda bulunur. Vikingler sabuntaşını doğrudan taş yüzeyinden oydular ve  pişirme kaplarına dönüştürdüler. Bu kapları yurtiçinde ve yurtdışında sattılar.[6]

Shetland'da, gemilerin deniz ve süt yağlarını işlemek için kullanıldığına dair kanıtlar vardır.[7] Aralarında Nidaros Katedrali de dahil olmak üzere sabuntaşından yapılmış birkaç Ortaçağ binası günümüze kadar korunmuştur.[2] Sabuntaşı, yüksek yoğunluğu ve mangeziti(MgCO3) nedeniyle ısıyı emebildiğinden ve eşit olarak yayabildiğinden bazen şömine çevrelerinin yapımında, odun sobalarının kaplamasında ve odun yakan duvar ısıtıcıları için tercih edilen malzeme olarak kullanılır.[8][9] Malzemenin çalışma kolaylığı ve "sessiz taş" özelliğinden dolayı tezgah ve banyo fayanslarında da kullanılır. Yıpranmış veya yaşlı bir görünüm, patina geliştikçe zamanla doğal olarak ortaya çıkar.

İran'ın güneydoğusundaki Tepe Yahya antik ticaret kenti, M.Ö. beşinci ile üçüncü bin yıl içinde sabuntaşı üretimi ve dağıtımı için bir merkeziydi.[10] Minoan Girit'te de kullanılmıştır. Knossos Sarayı'ndaki arkeolojik kurtarma, steatitten yapılmış muhteşem bir libasyon tablosu içermektedir.[11] Batı Nijerya'nın Yoruba sakinleri, arkeologların yaşam sürelerinin yaklaşık yarısı kadar yüzlerce erkek ve kadın heykelini keşfettikleri Esie' de, özellikle  birkaç heykel yapmak için sabuntaşı kullandılar. Ife'nin Yoruba’sında ayrıca batıl inançla "Oranmiyan' ın asası" olarak adlandırılan sabuntaşından metal çivili minyatür bir dikilitaş üretti.

Rio de Janeiro'daki Kurtarıcı İsa heykelinin dış katmanları sabuntaşından yapılmıştır.

14. yüzyıldan beri Avrupalılar ve Avrupa dışı kültürlerin kullanımları

Sabuntaşı, Hindistan'da yüzyıllardır oyma için araç olarak kullanılmıştır. Dünya çapındaki talebi karşılamak için sabuntaşı madenciliği, Hindistan kaplanlarının yaşam alanlarını tehdit ediyor.[12] Brezilya'da, özellikle Minas Gerais eyaletindeki sabuntaşı madenlerinin bolluğu nedeniyle, yerel zanaatkarlar hala tencere, tava, şarap bardakları, heykeller, mücevher kutuları, bardak altlıkları ve vazolar üretiyorlar.  Bu el sanatları genellikle eyalette bulunan sokak pazarlarında satılır. En eski şehirlerden bazıları, özellikle Congonhas, Tiradentes ve Ouro Preto, hala sömürge zamanlarından kalma sabuntaşı ile döşeli sokaklara sahiptirler. Bazı Yerli Amerikalılar sigara pipoları için sabuntaşı kullanırlar; farklı kültürlerin eserleri arasında çok sayıda örnek bulunmuş ve bugün hala kullanılmaktadır. Düşük ısı iletimi, boru rahatsız edici bir şekilde ısınmadan uzun süre sigara içilmesine izin verir.[13] Yerel hayvanların boruları ve dekoratif oymaları, Orta Avustralya'daki Avustralyalı Aborijin sanatçı Erlikilyika (c. 1865-c.1930) tarafından sabuntaşından yapılmıştır.[14]  Bazı odun sobaları, yararlı termal ve yangına dayanıklı özelliklerinden yararlanmak için sabuntaşı kullanır.[8][9] Sabuntaşı, Çin mühürlerini oymak için de kullanılır.

Şu anda, sabuntaşı en çok tezgah, yer karoları, duş tekneleri ve iç yüzey kaplaması gibi mimari uygulamalar için kullanılmaktadır.

Aktif Kuzey Amerika sabuntaşı madenleri, Kanada sabuntaşı tarafından pazarlanan ürünlerle Quebec şehrinin güneyinden birini içerir. Barretts Minerals Company tarafından çıkarılmış Beaverhead County, Montana'daki Treasure and Regal madenleri ve Alberene Soapstone Company tarafından işletilen bir diğer maden Central Virginia'dadır. Mimari sabuntaşı Kanada, Brezilya, Hindistan ve Finlandiya'da çıkarılıyor ve Amerika Birleşik Devletleri'ne ithal ediliyor.[15]

Kaynakçılar ve imalatçılar, ısıya dayanıklılığı nedeniyle sabuntaşını işaretleyici olarak kullanırlar; ısı uygulandığında görünür kalır. Ayrıca terziler, marangozlar ve diğer zanaatkârlar tarafından uzun yıllardır bir işaretleme aracı olarak kullanılmaktadır çünkü izleri görünür ve kalıcı değildir. Sabuntaşı, kalay, gümüş gibi yumuşak metallerden oluşan nesnelerin dökümü için kalıp oluşturulmasında kullanılabiliir. Yumuşak taş kolayca oyulur ve ısıtma ile bozulmaz. Sabuntaşının kaygan yüzeyi, bitmiş nesnenin kolayca çıkarılmasını sağlar.

Sabuntaşları dondurucuya konabilir ve daha sonra alkollü içeceklerin etkisini azaltmadan soğutmak için buz küpleri yerine kullanılabilir. Bazen viski taşları olarak adlandırılan bu taş ilk olarak 2007 civarında tanıtıldı. Çoğu viski taşı, doğal sabuntaşının yumuşak görünümünü koruyarak yarı cilalı bir yüzeye sahipken, diğerleri son derece cilalıdır.

Steatit seramikler, nominal bileşimi (MgO)3(SiO2)4'ten düşük maliyetli çift eksenli porselenleridir.[16]

Steatit, esas olarak fayans, pullar, burçlar, boncuklar ve pigmentler gibi uygulamalarda elektrik geçirmez ve ısı yalıtım gibi özellikleri için kullanılır.[17] Ayrıca, büyük mekanik yüklere, örneğin direk radyatör izolatörlerine dayanması gereken yüksek voltajlı izolatörler için de kullanılır.

Sabuntaşından biblo kutusu, Tabaka Hills, Kenya el oymacılığı

Güvenlik

Sabuntaşı'nın birkaç renkli örneği

İnsanlar işyerinde sabuntaşına nefes alarak, cilt teması veya göz temasıyla maruz kalabilirler.

Birleşik Devletler

İş Sağlığı ve Güvenliği İdaresi, işyerinde sabuntaşı maruziyeti için yasal sınırı (izin verilen maruz kalma sınırı), 8 saatlik bir iş gününde fit küp başına 20 milyon parçacık olarak belirlemiştir. Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü, 8 saatlik bir iş günü boyunca önerilen 6 mg / m³ toplam maruziyet ve 3 mg / m³ solunum maruziyeti olarak  maruz kalma limiti belirlemiştir. 3000 mg / m³ seviyelerinde, sabuntaşı yaşam ve sağlık için tehlikelidir.[18]

Diğer isimler

  • Sadece Combarbala, Şili'de çıkarılan Combarbalite taşı, birçok rengi ile bilinir. Madencilik sırasında görünmese de, rafine edildikten sonra ortaya çıkarlar.
  • Palewa ve Gorara taşları Hint sabuntaşı türleridir.
  • Sabuntaşı için çeşitli bölgesel ve pazarlama isimleri kullanılmaktadır.[19]

Galeri

  • Gürcistan, Dahlonega'daki sabuntaşı yuva ve çıkıntılı mezar
    Gürcistan, Dahlonega'daki sabuntaşı yuva ve çıkıntılı mezar
  • Belur'daki Hoysala tapınağında soapstone heykeli, Hindistan[20]
    Belur'daki Hoysala tapınağında soapstone heykeli, Hindistan[20]
  • Sabuntaşı ile yapılan bir çeşme, Good Voyage Katedrali Our Ladyyakın, Belo Horizonte, Brezilya
    Sabuntaşı ile yapılan bir çeşme, Good Voyage Katedrali Our Ladyyakın, Belo Horizonte, Brezilya
  • Bir Mısır oyma ve sırlı steatit scarab muska
    Bir Mısır oyma ve sırlı steatit scarab muska
  • 12. yüzyıla ait Aziz George ve Ejderha'nın Bizans rölyefi
    12. yüzyıla ait Aziz George ve Ejderha'nın Bizans rölyefi
  • Trondheim Nidaros Katedrali, Norveç, sabuntaşı ağırlıklı olarak inşaat
    Trondheim Nidaros Katedrali, Norveç, sabuntaşı ağırlıklı olarak inşaat
  • Scarab/ Firavun sergisi - Cleveland Sanat Müzesi
    Scarab/ Firavun sergisi - Cleveland Sanat Müzesi

Kaynakça

  1. ^ Handbook of mineralogy. Anthony, John W. (John Williams), 1920-. Tucson, Ariz.: Mineral Data Pub. 1990-2003. ISBN 0-9622097-0-8. OCLC 20759166. 
  2. ^ a b c Soapstone in the North Quarries, Products and People 7000 BC - AD 1700. Hansen, Gitte, Storemyr, Per. Bergen: University of Bergen. 2017. ISBN 978-82-90273-90-8. OCLC 1009337536. 
  3. ^ YILMAZ, Yasemin; ASTRUC, Laurence; TİBET, Aksel (15 Haziran 2011). "FİZİKSEL ANTROPOLOJİ VE ARKEOLOJİ: YENİ YÖNTEMLER VE YENİ PERSPEKTİFLER". Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi (14): 159-164. doi:10.22520/tubaar.2011.0003. ISSN 1301-8566. 
  4. ^ Aldred, Cyril. (1971). Jewels of the Pharaoh : Egyptian jewellery of the Dynastic Period. Londra: Thames and Hudson. ISBN 0-500-23138-9. OCLC 241007. 
  5. ^ Sassaman, Kenneth E. (1993). Early pottery in the Southeast : tradition and innovation in cooking technology. Tuscaloosa, Ala.: University of Alabama Press. ISBN 0-585-23191-5. OCLC 44955431. 
  6. ^ BAYRAM, Bahattin (14 Kasım 2017). "A. BREMENSIS, Barbarlıktan Medeniyete Vikingler. İstanbul 2017. Yeditepe Yayınları, 248 sayfa. Çev. S. Özkan. ISBN 9786059787888". LIBRI Kitap Tanitimi, Elestiri ve Ceviri Dergisi (3): 351-353. doi:10.20480/lbr.2017027. ISSN 2458-7826. 
  7. ^ Fletcher, Anthony (22 Ağustos 2006). "Shetland Lichens. By D. H. Dalby and C. Dalby. Lerwick: Shetland Amenity Trust. 2005. Pp. 120, with approximately 75 illustrations and colour photographs and 1 map. ISBN 0-9543246-3-3. Hardback, A5 format, full colour cover. Available from Shetland Amenity Trust, Garthspool, Lerwick, Shetland ZE1 0NY. Price £15.00 incl. postage." The Lichenologist. 38 (5): 497-498. doi:10.1017/s0024282906239057. ISSN 0024-2829. 
  8. ^ a b Kağnıcı, Gökhan (2017), "Bir eskiçağ tarihi duayeni: Bülent İplikçioğlu", Yaşayan türk tarihçileri, Ankara:Pegem Akademi Yayıncılık, ss. 13-24, ISBN 978-605-241-107-0, erişim tarihi: 20 Ekim 2020 
  9. ^ a b Moustafa, Mohamed A. (15 Mayıs 2017). "Allah'ın Zatından Ödün Vermemek: İbn Teymiyye'ye Göre Ruhun Yaratılmışlığı". Nazariyat İslam Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi (Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences). 3 (2): 1-45. doi:10.12658/nazariyat.3.2.m0031. ISSN 2148-8088. 
  10. ^ Crawford, Robert (23 Eylül 2004), "Baynes, Thomas Spencer (1823–1887), editor of the Encyclopaedia Britannica", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-861412-8, erişim tarihi: 20 Ekim 2020 
  11. ^ Hogan, Elena N. (1 Ocak 2012). "Fieldnotes from Jerusalem and Gaza, 2009–2011". Journal of Palestine Studies. 41 (2): 99-114. doi:10.1525/jps.2012.xli.2.99. ISSN 0377-919X. 
  12. ^ Osman G., ÖZGÜDENLİ (2003). "Osmanlı İranı (I); Batı İran ve Azerbaycan Tarihi Hakkında Osmanlı Tahrir Kayıtları; Coğrafi ve İdari Taksimat". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi. 22 (34): 1. doi:10.1501/tarar_0000000156. ISSN 1015-1826. 
  13. ^ EKİN ERKAN, Nihal (15 Nisan 2016). "Türkiye Şehir Çalışmaları Alanının Kavramlar Haritası ve Tarihi". Strategic Public Management Journal. 2 (3): 43-43. doi:10.25069/spmj.290625. ISSN 2149-9543. 
  14. ^ GÜLLER, Arif (1 Ocak 2019). "BİTCOİN: BİR DÜNYA PARASI PROJESİ Mİ? PARANIN TARİHİ, ÖZELLİKLERİ VE İŞLEVLERİ ÇERÇEVESİNDE BİR İNCELEME". International Journal of Disciplines In Economics and Administrative Sciences Studies (IDEAstudies). 5 (12): 211-227. doi:10.26728/ideas.187. ISSN 2587-2168. 
  15. ^ KILIÇ, Atabey (31 Aralık 2018). "ESKİ TÜRK EDEBİYATI SAHASI İÇİN YENİ BİR EDEBİYAT TARİHİ DÜŞÜNMEK". HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature). doi:10.28981/hikmet.497591. ISSN 2458-8636. 
  16. ^ Hakan, UZUN (2013). "Türk Heyeti'nin Lozan'a gidişi ve Lozan Konferans'ı öncesinde Avrupa'daki faaliyetleri (5 Kasım 1922–20 Kasım 1922)". Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 13 (53): 329-350. doi:10.1501/tite_0000000398. ISSN 1303-5290. 
  17. ^ Tarhan, Müge; Tarhan, Baran (29 Ocak 2018). "Perlit Kullanımının Seramik Duvar Karosu Teknik Özelliklerine Etkisi". Uluslararası Muhendislik Arastirma ve Gelistirme Dergisi: 94-100. doi:10.29137/umagd.364552. ISSN 1308-5514. 
  18. ^ Poole, Jill A.; Wyatt, Todd A.; Romberger, Debra J.; Staab, Elizabeth; Simet, Samantha; Reynolds, Stephen J.; Sisson, Joseph H.; Kielian, Tammy (16 Eylül 2015). "MyD88 in lung resident cells governs airway inflammatory and pulmonary function responses to organic dust treatment". Respiratory Research. 16 (1). doi:10.1186/s12931-015-0272-9. ISSN 1465-993X. 
  19. ^ Baich, M.A. (23 Ağustos 2000). "CST/FRIT Settling, CST Particle Size Reduction and CST Loading". 
  20. ^ Aslan, Sıracettin (31 Aralık 2019). "Uluslararası Islâm Bilim Tarihi ve Fuat Sezgin Sempozyumu 15-17 Şubat 2019 Diyarbakır". darulfunun ilahiyat. doi:10.26650/di.2019.30.2.0000. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Sabuntaşı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Heykel</span> taş, tunç, bakır, kil, alçı vb. maddelerden yontularak, kalıba dökülerek veya yoğrulup pişirilerek biçimlendirilen eser, yontu

Heykel ya da yontu, sanatsal bakış açısıyla meydana getirilmiş üç boyutlu formlara denir. Heykel temelde mekânın kapsanması, kavranması ve mekân ile ilişki kurulması ile ilgilenir.

<i>Davut</i> (Michelangelo)

Davut, 1501 ile 1504 yılları arasında Michelangelo tarafından yapılan, İtalyan Rönesans mimar sanatının mermerden bir şaheseridir. Davut, 5,17 metre yüksekliğiyle Yüksek Rönesans döneminde yapılan ilk devasa mermer heykeldir ve klasik antik çağdan bu yana 16. yüzyıl ve sonrası için bir emsal teşkil etmektedir. Davut, başlangıçta Floransa Katedrali'nin doğu ucunun çatı hattı boyunca konumlandırılmak üzere on iki peygamberden oluşan bir dizi heykelden biri olarak sipariş edildi, ancak bunun yerine Floransa'daki sivil yönetimin merkezi olan Palazzo della Signoria'nın önündeki halka açık meydana yerleştirildi ve burada 8 Eylül 1504'te açıldı. Heykel, 1873 yılında Floransa'daki Galleria dell'Accademia'ya taşındı ve 1910 yılında heykelin bir kopyası meydandaki orijinal yerine yerleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Kireç taşı</span> genellikle mercan, foraminifera ve yumuşakçalar gibi deniz canlılarının iskelet parçalarından oluşan bir karbonat tortul kayaç

Kireç taşı genellikle mercan, foraminifera ve yumuşakçalar gibi deniz canlılarının iskelet parçalarından oluşan bir karbonat tortul kayaçtır. Başlıca maddeleri kalsiyum karbonatın farklı kristal formları olan kalsit ve aragonit minerallerdir. Yakından ilişkili bir kaya, yüksek oranda mineral dolomit içeren dolomittir. Eski USGS yayınlarında, dolomit magnezyum kireç taşı olarak anılırdı, artık magnezyum eksikliği olan dolomitler veya magnezyum açısından zengin kalkerler olarak ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dolomit</span> kalsiyum ve magnezyumlu karbonat birleşiminde mineral

Dolomit, kalsiyum ve magnezyumlu karbonat birleşiminde meydana gelen bir mineral.

<span class="mw-page-title-main">Kumtaşı</span>

Kumtaşı, kum tanelerinin doğal bir çimento maddesi yardımıyla yapışması sonucu oluşan fiziksel tortul bir taştır. Bir kumun doğal çimentolaşmasından doğan ve kuvars taneleri oranı yüksek olan tortul kayaç; kumtaşı inşaatta, yol ve kaldırımlara taş döşemede, çok ince olanları da bileme taşı olarak kullanılır. Kalkerli kumtaşı ise içinde kireçtaşı taneleri bulunan yeşilimsi bir tür kumtaşı.

<span class="mw-page-title-main">Mineral</span> inorganik kristalleşmiş katı madde

Mineral, doğal şekilde oluşan, homojen, belirli kimyasal bileşime sahip inorganik kristalleşmiş katı bir maddedir. Buna göre minerallerin özellikleri şöyledir; doğal olarak oluşur, herhangi bir parçası bütününün özelliklerini taşır, belirli bir kimyasal formülü vardır, katı hâlde olup nadiren sıvıdır ve inorganiktir.

<span class="mw-page-title-main">Demir</span> sembolü Fe ve atom numarası 26 olan kimyasal element

Demir, simgesi Fe ve atom numarası 26 olan kimyasal bir elementtir.

<span class="mw-page-title-main">Niyobyum</span>

Niyobyum, sembolü Nb, atom numarası 41 olan kimyasal elementtir.

<span class="mw-page-title-main">Kalsiyum</span> kimyasal element

Kalsiyum, toprak alkalileri grubundan metalik bir element. Sembolü "Ca"dır. İsmi Latincede “kireç” anlamına gelen “calx” sözcüğünden gelmektedir. İlk defa 1808'de Humphry Davy tarafından kalsiyum hidroksitten elektroliz yoluyla elde edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Granit</span>

Granit, sert, kristal yapılı minerallerden meydana gelen tane görünüşlü magmatik felsik müdahaleci magmatik bir kaya türüdür. Granit kelimesi, tamamen kristalli bir kayanın kaba taneli yapısında bulunan Latince granumdan gelir. Plüton içindeki taneler çoğunlukla gözle görülebilir büyüklüktedir. Feldispatın esas mineralleri ortoklas cinsi ile az miktarda plajioklas ve kuvarstır. Ayrıca mika, hornblend, piroksen ve ikinci gruba giren turmalin, apatit, zirkon, grena, manyetit gibi mineraller de bulunabilir. Ancak genellikle "granit" terimi daha geniş bir yelpazede ifade etmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Nefrit (mineral)</span>

Nefrit, bir amfibol aktinoliti. Nefrit aslında bir mineral değil, aktinolit mineralinin bir çeşididir. Kimyasal formülü Ca2(Mg, Fe)5Si8O22(OH)2'dir. Nefrit yeşim olarak da anılan değerli taşın iki türünden birisidir. Yeşim taşı olarak anılan diğer mineral ise jadeittir. Jadeit nefritten daha değerlidir. Ayrıca nefrit jadeitten daha fazla bulunur. Genellikle yeşil (özellikle koyu yeşil), gri ya da kremimsi beyaz renginde olur. Sertliği 6.0-6.5 arasındadır. Jadeit kadar sert değildir. Mat, yağımsı bir parlaklığa sahip iri parçalar halinde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Mermer</span> heykel ve yapı malzemesi olarak yaygın olarak kullanılan katmansız metamorfik kaya

Mermer, metomorfizma olayı sonucunda kalker ve dolomitik kalkerlerin yeniden kristalleşmesiyle meydana gelmiş bileşimdir. Bileşimlerinin %90-98'i CaCO3'ten (Kalsiyum karbonat) oluşmaktadır. Düşük oranda MgCO3 (Magnezyum karbonat) içermektedir. CaCO3 kristallerinden oluşan mermerlerde esas mineral “Kalsit” tir. Aynı zamanda az miktarda silis, silika, feldspat, demiroksit, mika, fluorin ve organik maddeler bulunabilir. Renkleri genellikle beyaz ve grimsidir. Fakat yabancı maddeler nedeniyle sarı, pembe, kırmızı, mavimtırak, esmerimsi ve siyah gibi renklerde de olabilirler. Mikroskop altında incelendiğinde, birbirine iyice kenetlenmiş "Kalsit Kristalleri"nden oluştuğu görülür.

Neodimyum, sembolü Nd ve atom numarası 60 olan kimyasal bir elementtir. Lantanit serisinin dördüncü üyesidir ve nadir toprak metallerinden biri olarak kabul edilir. Havada ve nemde hızla kararan sert, hafif dövülebilir, gümüşi bir metaldir. Hızla oksitlenir ve +2, +3 ve +4 pembe, mor/mavi ve sarı bileşikler üretir. Elementlerin en karmaşık spektrumlarından birine sahip olduğu kabul edilir. Neodimyum, 1885 yılında praseodimyumu da keşfeden Avusturyalı kimyager Carl Auer von Welsbach tarafından keşfedildi. Monazit ve bastnäsite minerallerinde önemli miktarlarda bulunur. Neodimyum, doğal olarak metalik formda veya diğer lantanitlerle karışmamış olarak bulunmaz ve genel kullanım için rafine edilir. Neodimyum kobalt, nikel veya bakır kadar yaygındır ve Dünya'nın kabuğunda yaygın olarak dağılmıştır. Diğer birçok nadir toprak metalinde olduğu gibi, dünyadaki ticari neodimyumun çoğu Çin'de çıkarılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Magnezyum</span> atom numarası 12 olan kimyasal element

Magnezyum (Mg), gümüş beyazlığında bir metaldir ve genellikle alaşım maddesi olarak, yani başka metallerle karıştırılarak kullanılır. Kimyasal simgesi Mg, atom numarası 12; atom ağırlığı 24,312 olan bu element en hafif metallerden biridir ve bu özelliğiyle önem kazanmıştır. Toz halindeki magnezyum kolayca tutuşur ve parlak bir alevle yanar. Bu özelliği nedeniyle, elektrikli fotoğraf makinesi flaşları çıkmadan önce, magnezyum yakılarak flaşlı fotoğraflar çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Olivin</span>

Olivin, yüksek sıcaklık silikat minerali ailesidir. Rengi siyahtan zeytin yeşiline değişir. Olivin adını, tephroit (Mn2SiO4), monticellit (CaMgSiO4), larnit (Ca2SiO4) ve kirschsteinite (CaFeSiO4)içeren mineraller grubuyla ilgili bir yapıya denir. Ortorombik simetride kristalleşen olivin grubu minerallerden (Mg,Fe)-olivinlerde Mg2SiO4 ve Fe2SiO4 uç üyeleri arasında tam bir katı çözelti oluştururlar. Ayrıca Fe ve Mn olivinler arasında da sürekli bir seri bulunmaktadır.. Ultrabazik ve bazik kayaçlarda görülen önemli bir mafik mineraldir. Dünit adı verilen ultrabazik kayalar %90,100 olivinden oluşur. Dolomitik Kireç taşı bölgesel ve kontak metamorfizmaları sırasında yüksek dereceli metamorfizma koşullarında forsterit bakımından zengin olivinler oluşur. Olivinlerin kimyasal bileşimleri -plajioklaslarda An (anortit) cinsinden olduğu gibi- içerisinde barındırdığı forsterit (Fo) yüzdesi ile ifade edilir. Örneğin Fo47 şeklindeki bir ifade mineralin % 47 forsteritten, % 53 fayalitten oluştuğunu gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Bazalt</span>

Bazalt, volkanik kaya kütlelerinden biri. Siyah renkte ve kesif yığınlar halindedir. Doğada kütle, damar ve akıntı halinde bulunur. Başlıca özelliklerinden birisi, altıgen prizmalar biçiminde, büyük sütunlar meydana getirmesidir. Bu sütunlar, mağma akıntılarının soğuyup büzülmesinden ileri gelmiştir. Sert ve dayanıklı bir taş olduğundan kaldırım, yapı taş, demiryolu, köprü malzemesi olarak kullanılır. Yeryüzünde çok bol olan bazalt, bazı memleketlerde, binlerce kilometrekarelik yerleri örter. Birleşik Krallık'ın kuzeyi, İrlanda, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde büyük Hindistan'da Dekkan bölgesindeki bazalt yığınları 300.000 kilometrekarelik geniş bir bölgeyi kaplar.

<span class="mw-page-title-main">Magma</span> yeraltında bulunan, erimiş haldeki kayaçlar

Magma, yeraltında bulunan, ergimiş haldeki kayaçlar. Kayaçların basınç düşmesi, sıcaklık yükselmesi, H2O ilavesi gibi etkenler altında erimesi sonucu oluşan silikat hamuru durumundaki eriyiklerdir. Yeryüzüne ulaşarak yanardağlardan püsküren magmaya lav denir. Magma, dünya yüzeyinin altında bulunur ve diğer karasal gezegenlerde ve bazı doğal uydularda da magmatizmanın kanıtı keşfedilmiştir. Erimiş kayanın yanı sıra, magma ayrıca kristaller ve volkanik gazlar içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Bor</span> sembolü B ve atom numarası 5 olan kimyasal element

Bor simgesi B ve atom numarası 5 olan kimyasal elementtir. Kristal formunda kırılgan, koyu, parlak bir metaloid; amorf formunda kahverengi bir tozdur. Bor grubunun en hafif elementidir, kovalent bağlar oluşturan üç değerlik elektronuna sahiptir, bu da borik asit, mineral sodyum borat, bor karbür ve bor nitrür gibi ultra sert bor kristallerini açıklar.

<span class="mw-page-title-main">Potasyum sülfat</span>

Potasyum sülfat, formülü K2SO4 olan, yanmaz, suda çözünebilen beyaz kristal yapıda bir potasyum tuzudur. Genellikle potasyum ve kükürt kaynağı olarak gübrelerde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Magnezyum nitrat</span>

Magnezyum nitrat Mg(NO3)2(H2O)x formülüne sahip inorganik bileşikleri ifade eder. Formüldeki, x = 6, 2 ve 0 olabilir. Hepsi beyaz renkli katılardır. Susuz madde higroskopiktir, havada bekletildiğinde hızlı bir şekilde hekzahidrat oluşturur. Bütün tuzları hem suda hem de etanolde çok çözünür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.