Sabis Muharebesi
| Sabis Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Galya Savaşları | |||||||
 Belgea;'lara karşı Sezar'in kampanyasi (MO 57) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Roma Cumhuriyeti | Belges kabileleri: Nerviler Viromanduler Atrebateler Aduatuclar | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Jul Sezar | Boduognatus | ||||||
| Güçler | |||||||
| Yak. 42,000 asker 8 Roma Lejyonu | 75,000 savaşçı | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor | 60,000 oldugu iddia edilmekte (Sezar'in askerleri tarafından nehrin karşısından kovalanmakta olanları da ihtiva eden ve Sezar'in askerleri tarafından yapilan savaş alanindaki ölü sayimina gore) | ||||||
Sabis Muharebesi, (veya Selle Muharebesi veya Sempre Muharebesi veya Nervilere Karşı Muharebe) MÖ 57'de modern Kuzey Fransa'da bulunan modern "Saulzoir" mevkiinde Jul Sezar'ın komutası altında bulunan Roma Cumhuriyeti lejyonları ile başlarında Nerviler kabilesi bulunan bir birleşik Belgea kabileler grubu arasında yapılan muharebe. Bu muharebede Jul Sezar'in komutasındaki lejyonlar bir baskın saldırısına uğramışlar ve yenilmelerine ramak kalmış iken muharebeyi kendilerinin lehine çevirip galip gelmişlerdi. Jul Sezar kendinin yazdığı unlu De Bello Gallico (Gallia savaşı) kitabinin II. Kitabı'nın hemen hepsini bu muharebeye hasretmiştir.[1] Sezar'in bu kitabında belirtildiği gibi Romalılar, gayet sebatli savunma, tecrübeli komutanlık ve takviye güçlerinin tam zamanında ulaşması nedenleri ile yüksek olasılıklı stratejik bir mağlubiyeti, bir taktik galibiyete çevirmeyi başarmışlardır.
Arka plan
MÖ 58-57 kışında Sezar'a yetişen söylentilere göre Belga'lar kabileleri, Roma'lıların kendi içişlerine karışmaları ihtimaline karşı olarak, kendi aralarında bir ittifak yapıp Roma'lılara karşı tek bir cephe arz etmek için aralarında müzakereler yaptıkları haberi ulaştı. Bu ittifaka Bellovac'lar, Süession'ler, Nervi'ler, Atrebat'ler, Ambian'lar, Morin'ler, Menapi'ler, Calet'lar, Velıocasse'ler, Viromandu'ler, Aduatuc'lar, Condrus'lar, Ebüron'lar, Caeroes'ler ve Paeman'lar kabileleri katılmak istedikleri ortaya çıktı. Bu ittifakın liderliğini Suession'ler kralı olan Galba yapmaktaydı.[2] Bu söylentilerin ortaya çıkması Sezar'a, yapmak istediği fetihlerin sadece Galya kabilelerini değil de bunlar yanında Belga'lea kabilelerini de kontrol altına alıp onları yönetmek için iyi bir bahane hazırladı. Sezar'in Roma'lılar eline geçirmek istediği yeni arazilerin ortaya çıkması nedeni ile Sezar emri altında bulunan Roma'li lejyon askerlerinin yeterli olmadığını kabul ederek, Roma'ya ait olan Cisalpin Galya eyaletinde yeniden asker toplamaya başladı ve bu yeni askerden iki yeni lejyonu oluşurdu: Lejyon XII Gemina ve Lejyon XİV Gemina[3] Aynı zamanda Sezar Roma'lılar müttefiki Galyalı kabile olan "Rem'ler" kabilesinin kendisine daha sıkı bağlanması için tedbirler aldı.[4]
Buna karşılık olarak Belga'lar ve diğer Galyalı kabileler Rem'lerin merkezi kalesi olan Aisne Nehri yanında bulunan Bibras'a hücuma geçtiler. Sezar bu Bibras kalesini savunmaya karar verip lejyonları ile buraya geçti. Burada kaleye saldırıya katılan Belga'lar ve Galyalı kabilelerin orduları ile Aisne Nehri kıyılarında çatışmaya girişti ve yapılan Axona Muharebesi'nde onlara karşı bir galibiyet kazandı ve Belga'lar komutanı olan Suession'ler kralı olan Galba Roma'lilra teslim oldu.
Bu mağlubiyet ve kurulan ittifakın zahire ve diğer yiyecek tedarikinin yeterli olarak sağlanamadığı için Belga'lar kabileleri arasında yapılan ittifak bozuldu. Toplanmış olan Belga'lar kabileleri ittifakı ordusu dağılıp her kabile mensubu savaşçı kendi kabuilesinin arazisine geri döndü. Fakat Belga'lar kabileleri aralarında yaptıkları bir anlaşma ile ileride Romalılar eski ittifaka katılmış olan herhangi bir tek kabileyi istila etme girişimine geçerlerse Belga'lar ittifakının o kabileye destek vermek için tekrar kurulabileceği prensibi üzerinde anlaştılar. Sezar girmiş olduğu Belga'lar kabileleri toprakları üzerindeki ilerleyişini durdurmadı. Bu ilerleyişi sırasında karşılaştığı Belga'lar kabileleri birer birer Roma'lılara katılıp onlara itaat sözü yemini vererek teslim olmaya başladılar. Sonunda en büyük 4 Belga'lr kabilesi - Nervi'ler, Atrebat'lar, Aduatuc'lar ve Viromandu'lar -haricindeki Belga'lar Sezar tarafından Roma yönetimi altına alındı. Sadece bu 4 büyük Belga'lar kabilesi bağımsız kaldı.[5]
Sezar'la görüşmeler yapan Amban'lar kabilesi ilerigelenleri Sezar'a Romalı yönetimine en fazla karşı çıkan Belga'lar kabilelerinin başında Nervi'ler geldiğini söylemişlerdi. Nervi'ler kabilesi kabile mensuplarına yozlaştırıcı etkiler yaptığı için ve olasılıkla bunların Roma'lılar tesirlerini arazilerine getireceklerinden korktukları için Roma'lı tacirlerin ülkelerine lüks Roma'lı malları ihraç edip getirmelerini ve kabile mensuplarının bu malları satın almasını yasaklamışlardı. Nervi'ler Romalılar hiçbir surette, her iki taraf için de gayet uygun olsa bile, barış sağlamak için konuşmalara ve müzakerelere girmekten sakınmaktaydılar. Eğer Sezar Galya'da ve Belga'lar kabileleri arasında barış sağlamak ve buralarda sulh ve sükun sağlamak için tedbirler almak istemekteyse önce Nervi'lerin başını çektiği Belhga'lara karşı savaş yapması gerekmekteydi.
Muharebe
Sonuçlar
Nervi'lerin bu muharebenin sonunda yaptıkları son direnişten sonra Nervi'lerin savaşçılarından gayet küçük sayıda hayatta kalan kalmıştı. Diğerlerinin hepsi hayatlarını kaybetmişlerdi. Onların kampından bulunan geri kalanlar, ihtiyarlar, çocuklar ve kadınlar Roma'lılara teslim oldular. Sezar'ın eserine göre geride kalanların açıklamalarına göre Nervi'ler bu savaşa savaşçı ve destekçi 60,000 kişi ile katılmışlardı ve bunlardan hayatta kalıp silah taşıyabilecek 500 kişi kalmıştı. Sezar Roma'lıların bu geri kalanları koruyacağına söz vererek bunları kendi arazilerine gönderdi. Bu kabileden kalan bu zayıf gruba komşu kabilelerin saldırılarını önlemek için Sezar bu komşulara haberler göndererek onları ikaz edip bunların Roma'lılar savunması altında olduklarını ve bunlara saldırıda bulunmamalarını bildirdi.
Aduatuc'lar Belga'lar kabileleri ittifakının Rem'lere karşı geçtiği ve yaptığı askerî harekâta katılmak için savaşçılar göndermişti. Ama bu savaılar yolda iken Sabis Muharebesi Roma'lılar tarafından kazanılmış ve büyük zayiat veren savaşan Belga'lar ittifakı ordusundan geri kalanlar dağılmıştı. Bu Belga'lar hezimetini yolda iken haber alan Aduatuc'lar savaşçılari geri dönüp kendi arazilerine gidip dağıldılar. Fakat bu savaşçıların çoğu doğal olarak çok korunaklı olan bu kabilenin merkezi olan kasabaya dönmüşlerdi ve kabile bu kasabayı savunmaya karar verdiler. Sezar ordusu ile bu kasaba üzerine yürüdü. Romalılar ve savunmacılar arasında ufak çatışmalar yapıldı. Fakat Sezar bu şehri kuşatmaya almaya karar verdi. Bunun için standart Romalı ordu stili korunaklı ordu kampı inşa etmeye ve kuşatma makinelerini kurmaya başladılar. Bu yapılmakta olan Roma'lılar kampı ve Roma'lı kuşatma makinaları savunmacı Belga'lılara o kadar tesir yaptı ki Sezar'a haberci göndererek ona teslim olup, silahlarını bırakıp, Roma'ya itaat sözü vereceklerini bildirdiler. Fakat muharebeye giremeden buraya geri dönen savaşçıların bir kısmı bunu kabul etmemişlerdi ve silahlarını yanlarında saklamışlardı. Bu savaşçılara kabilenin temsilcilerini Romalılara müzakerelere gittikleri günün gecesi akşam karanlığından faydalanarak Roma'lılar ordularına ve korunaklı ordugah mevzilerine hiç umutsuz olarak ama büyük bir cesaretle saldırıya geçtiler. Bir taarruza karşı hazır bulunan Roma'lılar bu saldırıyı yapanlara 4,000 ölü gibi gayet büyük zayiat verdirerek onların saldırısını durdurdular. Bu saldırı dolayısıyla Sezar Aduatuc'ların hepsini (savaşçı ve savaşçı olmayan erkek, kadın çocuk) köle olarak ilan etti. Takriben 53.000 kişilik Aduatuc'lar kabilesi mensupları Roma'lılar esir pazarlarında satıldılar.
Muharebenin mevkii hakkında tartışmalar
Sabis Muharebesi Sezar'ın kitabına göre "Sabis Çayı" adı verilen bir akarsu kenarlarında yapılmıştır. Fakat Sabis Çayı'nın modern Kuzey Fransa'da hangi akarsu olduğu üzerinde tartışmalar yapılmıştır. 20.yüzyıl ortasına kadar bu akarsunu modern Aulnoye-Aymeries kentinden geçen "Sambre Çayı" olduğu kabul edilmişti. Bunun için tarihçiler bu muharebe ye "Sambre Muharebesi" adını da vermişlerdi.
Fakat önce Belçikalı tarihçi M.A. Arnould 1941'de[6] ve sonra daha etkili olarak 1955'te Fransız tarihçi P. Turquin[7] yazdıkları makaleler ile Sabis Nehri'nin Saulzoir kentinde "Selle Nehri" olduğu hiç itiraz götüremeyecek bir şekilde işbat edilmiştir. Bunun için bu muharebeyi "Sambre Muharebesi" olarak adlandırmanın hatalı olduğu ve daha uygun bir modern isimle "Selle Muharebesi" olması gerektiği modern tarihçilerce kabul edilmiştir.
Bunlara göre şu nedenlerle muharebenin yapıldığı mevki olan Sabis Cayi'nın modern mevkii Selle Çayı'di:
- "Sabis" sözcüğü ile "Selle" sözcüğü arasında pek çok Orta Çağ kaynaklarında kullanılan ve o zaman gelişmekte olan Fransızca dilinde bulunan bir lingistik ilişki bulunmaktadır.
- Sezar bu muharebeden sonra Belocvac'lar arazisine ve sonra Nerviler arazisine doğru üzerinde ilerlemekte olduğu yol büyük olasılıkla önce Boulogne-sur-Mer ve oradan da Ren Nehri ve Köln'e giden yoldur. Bu yol Selle Çayı üzerindnen geçmektedir ve bundan sonra bu yol Nervi'ler arazileri sınırlarına gelmektedir. Nervi'ler büyük bir ihtimalle bu sınırda Roma'lıları beklemekte idiler.
- Sezar'ın üzerinde ilerlemekte olduğu Boulogne-sur-Mer mevkine giden yol "Sambre Çayı"'na paraleldir ve bir köprü ile geçilmez. Aynı yol Selle Çayı'na dikeydir ve bu akarsuyun bir köprü ile geçilmesini gerektir.
- Selle Çayı Nervi'ler etrafında birleşerek onlarla ittifak yapan Belga'lar kabilelerinin arazilerinin hemen ortasından geçmektedir. Bu ittifaka katılan Aduatuc'ler bir Germen asıllı kabile olup modern Belçika'nın doğusunda yaşamaktaydılar. Bu kabile savaşçıları akarsu önünde toplanmış olan Belga'lar ittifakı ordularına yetişememesi bu nedenle ortaya çıkmış olması gayet muhtemeldir.
- Saulzoir civarının coğrafi nitelikleri Sezar'ın kitabında verdiği Sabis Nehri mevkii tasvirine uymaktadır. Birbirlerine karşılıklı iki tepe bulunmakta; bu tepelerin altında bir düzlük bulunmakta ve bu düzlükten Selle Çayı geçmektedir.
Ayrıca bakınız
- Jül Sezar
- Galya Savaşları
- Commentarii de Bello Gallico
Kaynakça
- ^ Jül Sezar (Tür. çev.: Hamit Dereli) (1942) Gallia Savaşı, İstanbul: Maarif Basımevi (Dünya Edebiyatından Tercümeler - Latin Klasikleri) Kitap II Googlebooks
- ^ Sezar,... II.4
- ^ Sezar,... Kitap II.2
- ^ Sezar,... Kitap II.3 ve Kitap II.5
- ^ Sezar.. II.6 ve II.14.
- ^ Arnould, Maurice-Aurélien (1941) "La Bataille du Sabis (57 avant notre ère)", Revue belge de philologie et d'histoire, Cilt:XX, No: 1-2, Sayfa: 29-106 (DOİ 10.3406/rbph.1941.1598, lire en liğne (Fransızca)
- ^ Turquin, Pierre (1955) "La Bataille de la Selle (du Sabis) en l' An 57 avant J.-C.", Les Études Classiques Cilt:23 No:2 Sayfa:113-156. (Fransızca)
Dış bağlantılar
- Jül Sezar (Tür. çev.: Hamit Dereli) (1942) Gallia Savaşı, İstanbul: Maarif Basımevi (Dünya Edebiyatından Tercümeler - Latin Klasikleri) Kitap II Googlebooks
- Jül Sezar, Commentarii de Bello Gallico Kitap II
- Dennis, Peter (2010) Julius Caesar: The background, strategies, tactics and battlefield experiences of the greatest commanders of history. Osprey Publishing, ISBN 1846039282. (İngilizce)
Dış bağlantılar
- Rickard, John (20 Mart 2009) "Battle of the Sambre, July 57 B.C." Military History Encyclopedia on the Web "History Of War.org" websitesi [1] 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
