İçeriğe atla

Sabiha Gürayman

Sabiha Gürayman
Doğum1910
Manastır, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm4 Ocak 2003 (93 yaşında)
İzmir, Türkiye
Defin yeriDoğançay Mezarlığı, İzmir
MeslekMühendislik

Sabiha Rıfat (Ecebilge) Gürayman (1910, Manastır - 4 Ocak 2003, İzmir), Türk inşaat mühendisi ve voleybolcu.

Türkiye’nin ilk kadın inşaat mühendislerindendir ve Fenerbahçe Spor Kulübü’nün ilk kadın voleybolcusudur. Ülkenin değişik yerlerinde birçok okul, hükümet konağı ve resmi binanın yapımında çalışan Sabiha Hanım, Anıtkabir'in inşaatında kontrol şefi olarak görev yapmıştır.

Yaşamı

Sabiha Rıfat (Ecebilge) Gürayman'ın 1929 yılı Şubat ayında, Fenerbahçe erkek voleybol takımı arkadaşlarıyla birlikte çekilmiş bir fotoğrafı
14 Nisan 1933 tarihli Vakit gazetesinde Sabiha Rıfat Gürayman Mühendis Mektebi mezunları arasında.

1910 yılında Manastır’da doğdu. Babası yüzbaşı Rıfat Bey, Hareket Ordusu ile İstanbul’a gelen subaylardandı. İstanbul'a gedikten sonra aldığı görev üzerine ailesini Manastır’dan getirtti ve Üsküdar’a yerleşti. Aile Kurtuluş Savaşı yıllarında önce Biga'da, daha sonra işgal altındaki İstanbul'da yaşadı. Sabiha Hanım ilköğrenimini Beşiktaş Esma Sultan İlkokulu'nda yaptı. 1925’te Nişantaşı Kız Ortaokulu’ndan mezun oldu, ardından İstanbul Kız Lisesi’ne devam etti.

1927’de Mühendis Mekteb-i Âlîsi’ne (bugünkü İstanbul Teknik Üniversitesi) girdi.[1] O yıl ilk defa kız öğrenci alan okulun ilk kız öğrencisi idi. Üniversite yıllarında voleybol sporu ile ilgilenen Sabiha Rıfat Hanım, Fenerbahçe erkek voleybol takımında forma giydi (1928 veya 1929[2]) Fenerbahçe taraftarları kendisine "Uçan Parmaklar" ismini taktı.[3] 1933 yılında mühendislik eğitimini tamamladı; Melek Hanım ile birlikte okuldan mezun olan iki kız öğrenciden birisi idi.

Çalışma hayatına Ankara Bayındırlık Müdürlüğü'nde başladı, daha sonra Bayındırlık Bakanlığı’na geçti. 1933-1934 yıllarında Ankara'nın Erzurumçeşmesi ve Kabaküllük semtlerindeki iki ortaokulun projesini yaptı.[4] İlk defa, Ankara-Beypazarı karayolunun 86. kilometresine yapılan köprünün inşaatında aktif olarak görev aldı. "Anadolu'da köprü inşa eden ilk kadın mühendis" unvanını bu görevi sırasında kazandı. Asıl adı Karboğaz olan köprü,[5] yapımında bir kadın mühendisin çalışmış olması nedeniyle yöre halkı tarafından "Kız Köprüsü" olarak isimlendirilmiştir.[not 1][6] Sabiha Hanım meslek hayatı boyunca ülkenin değişik yerlerinde birçok okul, hükûmet konağı ve resmi binanın yapımında görev aldı. 1939 yılında okul arkadaşı olan yüksek mühendis Remzi Gürayman ile evlendi. Evlenmeden önceki soyadı "Ecebilge" olan Sabiha Hanım,[4] bu evlilikle "Gürayman" soyadını aldı.

1941’de Koordinasyon Bürosu ile TBMM inşaatının kontrol şefiklerinde bulundu. Anıtkabir'in inşaatının kontrol şefi Ekrem Demirtaş'ın 29 Aralık 1945'te görevinden ayrılmasıyla bu pozisyona geçti ve inşaatın sonuna kadar on yıl boyunca bu görevi sürdürdü.[7] İnşaatı ziyarete gelenlerin karşısına yapının sorumlusu olarak her zaman o çıktı.[4] Anıtkabir inşaatında bir kadın mühendisin görev alması dünyada ilgi uyandırmış; Yunanistan Başbakanı Venizelos kendisini “Hayatımda ilk defa böylesine büyük bir işin başında bir kadın görüyorum. Sizi tebrik ederim" diyerek kutlamıştır.[4]

Gürayman, TBMM ve Anıtkabir inşaatları sırasında İsmet İnönü, Celal Bayar ve Adnan Menderes’le de sık sık bir araya geldi.[6] Atatürk'ün naaşı nakledildikten sonra Anıtkabir Millî Eğitim Bakanlığı'na devredilince Sabiha Hanım Millî Eğitim Bakanlığı Teknik Müşavirlik kadrosuna getirildi. Bu görevden 1963 yılında kendi isteğiyle emekli oldu.

1993'te eşini kaybettikten sonra İzmir’e yerleşti. Çocuğu olmayan Sabiha Hanım, maddi varlığını şehit çocuklarının eğitim masraflarını karşılamak üzere İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı'na ve Feyzi Akkaya Temel Eğitim Vakfı'na bağışladı.[3] 4 Ocak 2003 tarihinde öldü. Doğançay Mezarlığı’na defnedildi.[1]

İnşaatı sırasında başmühendisliğini yaptığı Anıtkabir’in Hürriyet Kulesi’nde bir fotoğrafı sergilenmektedir.[8]

Notlar

  1. ^ “Kız Köprüsü”, 1998 yılından sonra kullanım dışı kaldı. Ankara Bölge Kurulu, iki ayak üzerine oturtulmuş, betonarme kemerli ve betonarme korkuluklarla çevrelenmiş köprünün kültür varlığı niteliği taşıdığını berlilemiş ve köprünün 2018 yılından itibaren tescilli yapı olarak korunmasına karar verilmiştir.[6]

Kaynakça

  1. ^ a b "Taylan Yıldırım, Türkiye'nin İlk Kadın İnşaat Mühendisi Öldü, 08.01.2003". 4 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2012. 
  2. ^ "Sabiha Rıfat Gürayman, Fenerinbahçesi Blogu, Erişim tarihi:01.03.2012". 12 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2012. 
  3. ^ a b "İlk ITÜ kadın öğrencisi…". Servetbasol.com. 1 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022. 
  4. ^ a b c d Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu (25 Mayıs 2020). "Sabiha Rıfat Gürayman". FenerbahceTarihi.org. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022. 
  5. ^ Ay, Vuslat; Celal, Harun; Atala, Özalp (23 Ocak 2022). "İlk kadın inşaat mühendisi Gürayman'ın yaptığı 'Kız Köprüsü'ne koruma". DHA | Demirören Haber Ajansı. 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022. 
  6. ^ a b c Yazıcı, Hatice (20 Nisan 2022). "Kemerli Köprünün Gizemli Hikayesi". İTÜ Vakfı Dergisi, 1991. Beypazariajans.com. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022. 
  7. ^ Boran, Tunç (2011). Mekân ve Siyaset İlişkisi Bağlamında Anıtkabir (1938-1973) (Doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü. ss. 149-150. 
  8. ^ İlk Kadın Mühendise Anıtkabir Onuru, Hürriyet Gazetesi, 29.12.2008[]

Konuyla ilgili yayınlar

  • Gönültaş, Güngör (23 Aralık 1973). "Türkiye'nin İlk Kadın Mühendisi Sabiha Rıfat'ın Anıları". Milliyet. s. 5. 
  • Bahadır, Osman (19 Kasım 2010). "İlk Kadın Mühendislerimiz: Melek ve Sabiha Hanımlar". Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji Eki. s. 12. 
  • İş Hayatında Sabiha Rıfat Gürayman

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anıtkabir</span> Türkiyenin kurucusu Atatürkün Ankaradaki anıt mezarı

Anıtkabir, Ankara'nın Çankaya ilçesinde yer alan ve Mustafa Kemal Atatürk'ün anıt mezarını içeren komplekstir. Emin Onat ile Orhan Arda'nın tasarımı olan Anıtkabir'in 1944'te başlanan inşası 1953'te tamamlanmıştır. Anıt mezar binası başta olmak üzere çeşitli yapı ve anıtların yanı sıra Barış Parkı olarak adlandırılan ağaçlık alandan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Brooklyn Köprüsü</span> Manhattan ile Newyorku birbirine bağlayan 150 senelik köprü

Brooklyn Köprüsü, New York'ta East River üzerinde Brooklyn ile Manhattan'ı birbirine bağlayan bir köprüdür. Köprünün yapımına 3 Ocak 1870'te başlandı. 13 yıl sonra tamamlandı ve 24 Mayıs 1883'te hizmete açıldı. Tamamlandığı zaman dünyanın en geniş asma köprüsü idi; köprünün kuleleri ise birkaç yıl için ABD'nin en yüksek yapıları olmuştur. Doğu nehri üzerindeki köprünün ana ayakları arasındaki açıklık 486,3 metredir. Köprünün inşaat maliyeti 15,1 milyon ABD Dolarıdır ve yapımında yaklaşık 27 kişi ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Sabiha Gökçen</span> Türk pilot ve dünyanın ilk kadın savaş pilotu

Sabiha Gökçen, Türk pilot. Türkiye'nin ilk kadın pilotlarından biri olan Sabiha Gökçen, dünyadaki ilk kadın savaş pilotudur. Mustafa Kemal Atatürk’ün sekiz manevi evladından birisi idi. Uçuş kariyeri boyunca 8.000 saat civarı uçuş gerçekleştirdi ve otuz iki farklı askerî operasyona katıldı. Adı, İstanbul'un ikinci havalimanı olan Sabiha Gökçen Havalimanı'na verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Köprü</span> iki yakayı birbirine bağlayarak yolu bir yandan ötekine eriştirmek için yapılan yapı

Köprü, nehir ve vadi gibi geçilmesi güç bir engelin iki kıyısını bağlayan veya herhangi bir engelle ayrılmış iki yakayı birbirine bağlayan veya trafik akımının, başka bir trafik akımını kesmeden üstten geçmesini sağlayan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Emin Onat</span> Türk mimar

Mehmet Emin Onat, Türk mimar, eski İTÜ rektörü, Mimarlar Odası 1 numaralı üyesi ve DP eski İstanbul Milletvekili (1954-1957). Türkiye'de mimarlık alanında özel bir yeri olan Emin Onat sürekli aşama göstermiş, İTÜ Mimarlık Fakültesi'nin örgütlenmesinde çalışmış, ulusal ve uluslararası boyutta ün yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Arda</span> Türk mimar

Ahmet Orhan Arda, Türk mimar ve akademisyendir.

<span class="mw-page-title-main">Meliha Ulaş</span> Türk politikacı

Ayşe Meliha Ulaş Ekeman, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de mesleklerine göre ilk kadınlar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye'de mesleklerine göre ilk kadınlar listesi, Türkiye'de belirli mesleklerin ilk kadın mensuplarının listesi.

<span class="mw-page-title-main">Mimar Kemaleddin</span> Türk mimar (1870–1927)

Ahmed Kemaleddin, 20. yüzyılın başlarındaki çalışmalarıyla tanınan ve Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın önde gelen isimlerinden olan Türk mimar.

Sabiha Ziya Hanım, Türk ressam ve heykeltıraş. Sanayi-i Nefise Mektebi'nin heykel bölümünden mezun olan ilk kadın sanatçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mühendislikte kadınlar</span>

Mühendislikte kadınlar, mühendis olan kadınları ve onların çalışmalarını ifade eder.

Fenerbahçe 1928-29 sezonunda İstanbul Erkekler Voleybol Ligi'nde mücadele etti. Ekip sezonu üçüncü kez üst üste şampiyon tamamladı.

<span class="mw-page-title-main">Erenköy Kız Lisesi</span>

Erenköy Kız Lisesi, İstanbul'un Erenköy, Kadıköy semtinde 1911'den beri hizmet vermekte olan öğretim kurumu.

<span class="mw-page-title-main">Fenerbahçe (kadın voleybol takımı)</span> Fenerbahçe Spor Kulübü’nün kadın voleybol takımı

Fenerbahçe veya sponsorluk anlaşması gereği Fenerbahçe Medicana, Fenerbahçe Spor Kulübünün kadın voleybol şubesidir. Maçlarını TVF Burhan Felek Voleybol Salonunda oynamaktadır. 2006-07 sezonunda sarı formalarla verdiği şampiyonluk mücadelesi sırasında Fenerbahçeli taraftarlarca Sarı Melekler olarak adlandırılmaya başlandı.

Hürriyet Sırmaçek, Türk mühendistir. Türkiye'nin ilk köprü uzmanı kadın mühendisidir.

Bu madde, Fenerbahçe ile Galatasaray takımları arasında oynanan voleybol maçlarının bir listesini içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Birecik Köprüsü</span> Birecikte köprü

Birecik Köprüsü, Şanlıurfa'nın Birecik ilçesinde bulunan bir kemer köprüdür. Köprü, Fırat nehri üzerinde Birecik ile Gaziantep'in Nizip ilçelerini birbirine bağlar ve D 400 karayolunun bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Anıtkabir tarihi</span> Ankaradaki ünlü bir anıt mezar ve müzenin tarihçesi

Ankara ilinin Çankaya ilçesinde yer alan ve Mustafa Kemal Atatürk'ün anıt mezarını içeren yapı kompleksi olan Anıtkabir'in inşa fikri, Atatürk'ün 10 Kasım 1938'deki ölümünün ardından ortaya çıktı. Atatürk'ün naaşının ise, Ankara'da bir anıt mezar inşa edilene kadar Ankara Etnografya Müzesi'nde kalması kararlaştırılmıştı.

Fenerbahçe 1928-29 sezonunda rakipsizlikten dağıldı. Buna mukabil, takımın kaptanı Sabiha Rıfat Gürayman 1928-29 sezonunda İstanbul şampiyonu olan Fenerbahçe erkek takımında forma giydi.

Fenerbahçe 1927-28 sezonunda ilk kez kuruldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.