İçeriğe atla

Sabazios

Sabazios'un bronzdan yapılmış büstü.

Sabazios, Frigler'in tanınmış tanrılarından biri.[1][2] Latince literatürde Sabazius olarak geçmektedir. Sabasius, Zabazius, Sabadios, Sabasis ve Sebadius gibi isimlerle de anılan Sabazios, çeşitli kaynaklarda güneş tanrısı olarak adlandırılmıştır. Sabazios kültünün Midas kenti ile Makedonya-Trakya bölgesine ait Midas'ın koruyucuları olarak bilinen şehirlerin etkileşimi sonrasında Anadolu'da İda Dağı ile Tmolos arasında ve Avrupa'da Haemus-Range arasındaki bölgede yayıldığı düşünülmektedir.[3] Bu tanrının halka tarımı, öküzleri evcilleştirmeyi ve sabana koşmaya öğrettiğine inanılmaktadır.[4]

Hakkında

Sabazios'un Friglere ait yere tanrılardan biri olduğu düşünülmektedir.[5] Bazı kaynaklar ise kendisinin Trakya asılı olduğu olduğu ve göçlerle birlikte Balkanlar üzerinden Frigya'ya geldiğini belirtmektedir. Fakat birçok araştırmacı Sabazios'u Friglerin yerel tanrısı olarak görmektedir. Sabazios tapınımı tek başına bir dinmiş gibi Anadolu'nun büyük bir kısmında yaygın hale gelmiştir. Ayrıca Yunan ve Romalıarca benimsenmiş bu tek tanrı, Yahudi dinini de etkileyebilmiştir. Yahudiler Sabazios'un Yahve Sabooth olduğunu ileri sürmüşlerdir.[4] R. D. Barnett Dionysos'in kökenlerinin tanrı Sabazios'a dayandığını ileri sürerek, yaygın hale gelen Sabazios kültünün Trakya'daki şeklinin aslında Dionysos kültü olduğunu savunmuştur. Zira Sabazios da Dionysos gibi halka bağ ve bahçe yapmayı öğretmiş, Yunan mitolojisinde Dionysos'a eşdeğer tutulmuştur.[6][7] Sabazios Anadolu'da bereket tanrısı olarak işlev görmekteyken zamanla ülkenin koruyucu tanrısı konumuna gelmiştir. Köken bakımından bitkilerin tanrısı olarak da geçmektedir. Tanrıya vakfedilmiş olan 21 Mayıs'ta çeşitli kutlama ve törenler yapılırdı. Tanrının her yıl yeniden doğduğuna işaret eden bu kutlamalarda ateş (güneş) de kullanılmaktaydı. Bu kutlamalarda Sabas ya da Sabo olarak bilinen inanlar, buğdayın efsanevi tanrısı olarak bilinen Sabazios adına dans edip sarhoş olurlardı.[8][9] Dans edenler başlarının hemen üzerinde kutsal yılanları gezdirerek çığlık atarlardı. Sabazios da coşkulu ve bağırış-çağırış içeren alaylarda kullanılan bir figürdü. Genel olarak Dionysos’a benzeyen Sabazios, yılan biçiminde ve öküz boynuzlu olarak betimlenmiştir. Bazı kaynaklar bilge bir tanrı olarak bilinen[10] Sabazios'un, Zeus'un bir yılan haline bürünerek Persephone’yi hamile bırakması sonucunda doğduğunu söylemektedir.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b Güllü Çintiriz (2010): Frig dini inanç ve adetleri 8 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., s.31. (no. 277144)
  2. ^ Sevin, Veli. Anadolu Arkeolojisi (2003 bas.). s. 248. 
  3. ^ Şahin, 2001: 159.
  4. ^ a b Hançerlioğlu, 2000: 439.
  5. ^ Uçankuş, 2002: 32.
  6. ^ Barnett, 1960: 149.
  7. ^ Erhat, 2003: 264.
  8. ^ Şahin, 2001: 161.
  9. ^ Fınk, 2004: 381.
  10. ^ Bayladı, 2005: 451.

İlgili Araştırma Makaleleri

Mısır tanrıları Mısır mitolojisinde adı geçen tanrılardır.

<span class="mw-page-title-main">Frigya</span> Anadolunun ortabatısında var olmuş antik bölge

Frigya veya Firigya, Sakarya Irmağı ile Büyük Menderes'in yukarı çığırları arasında kalan bölgenin eski çağdaki adıdır. Bu ad, Balkanlar’dan gelip bu bölgeye yerleşen Friglerden geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Helios</span> Güneşin Antik Yunan kişileştirmesi

Helios, eski Yunan dininde ve mitolojisinde Güneş Tanrısı ve Güneş'in kişileştirilmiş varlığıdır. Işık saçan bir taçla ve gökyüzünde dört atlı bir arabayla betimlenir. Yeminlerin bekçisi ve görme yetisinin de tanrısıdır.

Çoktanrıcılık ya da Politeizm, politeizm sözlük anlamıyla birden çok tanrıya inanmak, tapınmak manalarına gelmektedir. Sözcük, etimolojik açıdan, Yunanca πολύς poly (çok) ve θεοί theoiz (tanrı) sözcüklerinden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dionisos</span> Antik Yunan mitolojisinde şarabın ve şarapçılığın tanrısı

Dionysus veya Dionisos, Roma mitolojisinde Baküs (Bacchus) olarak da bilinen Çallı şarap tanrısı. Şarabın sadece sarhoş ediciliğini değil, sosyal ve faydalı etkilerini de temsil eder. Medeniyetin destekçisi ve barış aşığıdır. Yunan mitolojisinde, Dionysos Hindistan'a kadar geniş bir alana seyahat etti ve kültünü Yunanistan'a yaydı, esasen doğu kökenli olarak bilinirdi. Onun onuruna grup sekse benzeyen ayinler düzenlenirdi, burada katılımcılar kendilerini aşacak derecede Dionysosçu bir dans ve eğlence çılgınlığına kapılırlardı. Tiyatronun, Dionysos'a tapanlar gibi, kendi kişiliklerini geride bırakmaya ve canlandırdıkları karakterle bütünleşmeye çalıştıkları için bu etkinlikten doğduğuna inanılır. Gerçekten de, Dionysos rahiplerine Yunan tiyatrolarında şeref koltukları verildi.

Kibele veya Kybele, Anadolu kökenli bir ana tanrıçadır. Ana tanrıça inancı, birçok kültürde farklı isimlerle yer alır. Yunan anakarasında Rhea, özellikle Roma dönemi Mısır kültüründe İsis ve Yunan adaşı gibi bekaretle değil, doğurganlık ve bereketle ilişkilendirilen Efes Artemis'i, belli başlı ana tanrıça figürleridir.

<span class="mw-page-title-main">Midas</span> frigya kralı

Kral Midas ya da Asur kaynaklarındaki adıyla Muşkili Mita, MÖ 738 - MÖ 696 yılları arasında, Frigya'nın Polatlı'da kurulmuş olan başkenti Gordion'da, yaşamış olan efsanevi Frigya kralıdır. Krallığı gibi yaşamı ve ölümü üzerine de mitolojiler yazılmıştır. Yaşamı boyunca acılar çekmiş olan Midas, "eşek kulak"larıyla ya da "dokunduğu her şeyi altına çevirmesiyle" ünlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Aztek dini</span>

Aztek mitolojisi veya Aztek dini, Tolteklerin çöküşünün ardından 13-16. yüzyıllar arasında Meksika Vadisi'nde önemli bir uygarlık olarak ortaya çıkan Aztekler tarafından geliştirilmiş bir inanç, efsane ve gelenekler bütünüdür. 100'den fazla tanrısıyla çok tanrılı pantheona sahip sahip Aztek dini, gerek kendisinden eski gerekse kendisiyle eş zamanlı olarak aynı coğrafi bölgede ortaya çıkmış inançlar, mitler, kültürel ve kozmik imgelerden yoğun oranda etkilenmiştir. Ayrıca Aztek dini çok önemli ve sıkı bir mistik karaktere sahiptir ve liturjik açıdan çok gelişmiştir. Seremoniler ve ritüeller büyük bir titizlikle, belirli takvimleri çok sıkı bir şekilde takip ederek gerçekleştirilir ve dinî olduğu kadar siyasi ve toplumsal açıdan da önem arz ederdi. Ayrıca uzun yıllar boyunca kurgu eserlerinde yer almış antik ritüellerde insan kurban edilmesi anlayışı da Aztek inancında yer etmiş, ritüellerde gerçekten insan kurban edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Frigler</span> Antik Hint-Avrupa halkı

Frigler, Antik Çağ'da Orta Anadolu'da yaşamış Hint-Avrupa kökenli bir halk. Hititlerin MÖ 1200 civarında yıkılmasından sonra muhtemelen Güneydoğu Avrupa'dan bölgeye gelmişlerdir. Herodot ve Strabon gibi antik yazarların verdikleri bilgiler, dilbilim bulguları ve Güneydoğu Avrupa halkları ile aralarındaki maddi kültür benzerlikleri nedeniyle Friglerin Avrupa kökenli oldukları düşünülmektedir. Makedonyalıların komşuları olan ve Avrupa'da oturdukları sırada Brigler adını taşıyan Frigler, Makedonya ve Trakya'dan Boğazlar yolu ile Anadolu'ya göç eden Trak boylarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Medea</span>

Medea ya da Medeia, Yunan mitolojisinde Kolhis Kralı Aietes'in kızı, Kirke'nin yeğeni ve Güneş tanrısı Helios'un torunu olan Kolhis prensesidir. Medea, Antik dünyanın en büyük büyücülerinden biri, ilaç ve zehir yapım ustasıdır. Yer ve Ay Tanrıçası olarak da tapınım görmüştür. En bilinen fiziksel özelliği, gözlerinin açık renkli ve parlak olmasıdır. Karakteristik özelliği ise öfkelendiğinde korkutucu bir kişiliğe bürünmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Asklepios</span> Yunan Mitolojisinde Tıbbın ve Sağlığın Tanrısı

Asklepios, Yunan Mitolojisi'nde tıbbın ve sağlığın tanrısı. Apollon ve Koronis'in oğludur. Tıp sanatlarının iyileştirici yönünü temsil edem Asklepios'un kızları; Hygieia, Iaso, Akeso, Aglæa ve Panakea olmakla beraber aynı zamanda birçok erkek çocuğu da bulunmaktadır.

Hitit mitolojisi, Mezopotamya kaynaklarından esinlenmiş olmakla beraber, Hatti ve Hurri etkisinde de kalmıştır. Hititler, ele geçirdikleri bölgelerde tapınılan tanrı ve tanrıçalara gösterdikleri saygıdan ve onları yerel ölçekte de olsa tanımalarından dolayı "Bin Tanrılı Halk" adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu mitolojisi</span>

Anadolu din ve mitolojisi Hatti, Hitit, Luvi, Hurri, Asur, Urartu, Lidya, Frig gibi Anadolu'nun antik halklarının yanı sıra kısmen Ermeni, Türk ve Yunanların daha geç döneme ait inanç ve söylencelerinden oluşmaktadır. Çatalhöyük, tarımsal yerleşimden kent yerleşimine geçilen dünyanın en eski kenti kabul edilmektedir. Burada ana tanrıça heykellerinin yanında bulunan hayvan özellikle boğa sembolleri, ana tanrıça kültünün yanı sıra erkek verimlilik sembollerinin de kullanıldığı gök ve savaş tanrısının boğa formunda sembolize edildiğini düşündürmektedir

<span class="mw-page-title-main">Thor (Marvel Comics) yardımcı karakterleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Marvel Comics'in Cermen mitolojisinden uyarladığı Thor çizgi romanında birçok yardımcı karakter bulunmaktadır. Bu karakterlerin de çoğunun Cermen mitolojisi ve diğer mitolojilerden alınmış olduğu gibi Marvel'in kendi yarattığı kurgusal karakterleri de mevcuttur. Bu karakterler başta süper kahramanlar olmak üzere dünyalı insan ve mutantlardan Elf, Troll, Dev ve Ejderha gibi sihirli yaratıklara ve uzaylılardan tanrılar ve diğer kozmik varlıklara kadar çok geniş bir yelpazede yer almaktadır. Diğer Marvel kahramanları önemli karakterlerdir. En önemli karakterler Thor'un ailesi ve halkı olan Asgard tanrılarıdır. Ayrıca, bu çizgi romanda görünen mitolojik tanrılar arasında en önemli tanrılar da onlardır. Elf Faradei, Troll Ulik, Kara Elf Malekith gibi pek çok dost ve düşmanı da bu panteonla bağlantılı sihirli yaratıklardır. İkinci en önemli tanrı grubuysa Thor'un dostu Herkül'ün de mensubu olduğu Olympos tanrılarıdır. Vişnu, Manitu, Horus ve Leir gibi diğer panteonların tanrıları da sık sık bu çizgi romanda yer almıştır. Galactus, Celestialler,Eternaller gibi kozmik varlıklar ve Skrull, Kree, Korbinite gibi uzaylı ırklar da önemli yer tutar.

<span class="mw-page-title-main">Lada (mitoloji)</span>

Lada, Baltık ve Slav mitolojisinde yer alan güzellik ve doğurganlık tanrıçasıdır. Eril eşi Lado'dur. Lada ve Lado bazen tanrısal ikizler olarak görülürken bazen de bir ana tanrıça ile oğul olarak anılır. Ekim, hasat ve düğünlerle ilgili şarkılarda ikili, sıkça birlikte anılır. Lada ve Lado birlikte Güneş, su ve tahıl ile ilgili birçok tanrının bir yönünü oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Antik Mezopotamya dini</span> din

Antik Mezopotamya dini, Antik Mezopotamya medeniyetlerinin, özellikle yaklaşık MÖ 3500 ve 400 yılları arasında Sümer, Akad, Asur ve Babil medeniyetlerinin dinî inançlarına ve uygulamalarına atıfta bulunur. Antik Mezopotamya dininin temelleri Erken Sümer Hanedanları tarafından atılmış, daha sonra oluşan uygarlıklar ve bölgeye yerleşen kavimler bu dinî yapıyı benimsemiştirler. Her ne kadar bölgenin bölümleri arasında farklılık gözlense de temel dinî figürler, destanlar ve inanışlar aynı kalmıştır. Politeistik bir din olan Mezopotamya dininin tanrı ve tanrıçaları zaman içinde isim değiştirse de özellikleri genelde aynı kalmıştır fakat dinler tinsel olarak nitelik kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Faunus</span>

Antik Roma dini ve mitolojisinde, Faunus [ˈFau̯nʊs] ormanın, ovaların ve tarlaların boynuzlu tanrısıydı; sığırları verimli hâle getirdiğinden ona Inuus deniyordu. Edebiyatta Yunan tanrısı Pan ile eşleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Maenad</span>

Yunan mitolojisinde, Manead veya Maneads, Dionysos'un kadın takipçileri ve tanrının maiyeti olan Thiasus'un en önemli üyeleriydi. İsimleri kelimenin tam anlamıyla "çılgın olanlar" olarak tercüme edilir. Maenadlar, Bassarids, Bacchae, Bakkha, Bakkhalar veya Roma Mitolojisinde Bacchantes olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Dionisos Gizemleri</span>

Dionysos Gizemleri, bazen sarhoş edici maddeler ve diğer transa neden olan teknikleri kullanıp, engellemeleri ve sosyal kısıtlamaları ortadan kaldırarak bireyi doğal durumuna dönme konusunda özgürleştiren antik Yunan ve Roma'da yapılan bir ritüeldi. Bu ritüel aynı zamanda aralarında kölelerin, kanun kaçaklarının ve vatandaş olmayanların da bulunduğu, Yunan toplumu tarafından dışlanmış kadın ve erkeklere de bir miktar özgürlük sağlamaktaydı. Son dönemlerinde Gizemler, Dionysos'un doğasını buna göre değiştirmesiyle, vurgularını yeraltı dünyası yöneliminden; aşkın, mistik bir yönelime kaydırdı. İnisiyelere ayrılmış gizemli bir din olarak doğası gereği, Dionysos kültünün birçok yönü bilinmemektedir ve Greko-Romen çoktanrıcılığının gerilemesiyle birlikte kaybolmuştur. Modern bilgiler açıklamalardan, görsellerden ve kültürler arası çalışmalardan elde edilmiştir.