Sabaton
Sabaton ya da solleret, genellikle şövalye ve soyluların[1] ayaklarını korumak için kullandıkları bir zırh parçası.[2]
Tarihçe
On dördüncü ve on beşinci yüzyıl sabaton'ları, dönemin modaya uygun ayakkabı şekillerini izleyerek gerçek ayak parmaklarının çok ötesinde sivrilmiş bir şekilde biter. On altıncı yüzyılın ilk yarısından itibaren ise sabaton'ların uzunluğu parmak ucu hizasında bitmeye başladı. Zırh giyilirken zırhın takılan ilk parçalarıydılar. Lame adı verilen art arda dizilmiş perçinli demir plakalardan yapılmışlardır. Bu sayede kullanıcının ayak hareketlerine uyum sağlayabilecek esnek bir yapı oluşturulmuştur. Bu zırh türü, genellikle sadece ayağın üst kısmını örtmekte kullanılmıştır. Bazı kaynaklar, parmaklık kısmı geniş olan ayak zırhlarına sabaton ismini verirken daha ince tipte ve eski olanlara ise solleret adını vermektedir.[3]
Sabaton, şövalyeler ve sıradan askerler arasında pek yaygın değildi. Çoğu asker sabaton yerine genellikle deri ayakkabı ya da bot giyinmeyi tercih ederlerdi. Ağır ve sivri metal ayakkabılar, özellikle ıslak veya çamurlu koşullarda hareket etmeyi ciddi şekilde engelliyordu. Bu sebeple pek tercih edilmiyordu. Atsız yayan şekilde yapılan dövüşlerde ise ayaklara saldırmak pek yaygın değildi. Hatta düşmanın ayağına saldırmak, saldıranın açık vermesine neden olduğu için pek tercih edilmezdi. Bu durumun tam aksine, at üzerinde olan savaşçıların ayakları atsız bir düşman için kolay hedef olmaktadır. Bu sebeple sabaton gibi vücudun alt bölgesini koruyan zırh parçaları atlı birlikler için büyük bir önem taşımaya başlamıştır. Daha önceki dönemlerde, ayakları korumak için zincir zırh kullanılmıştır ancak daha sonraları zincir zırhın uzunluğu bacaktan ayak bileğine kadar olacak şekilde bırakılmaya başlanmıştır.[4]
Warwick'te bulunan Aziz Mary Collegiate Kilisesi'ndeki 13. Warwick Kontu Richard Beauchamp'ın tasviri, 15. yüzyıl İtalyan tarzı sabaton'ların nasıl giyildiğini göstermektedir. Bu tasvirde kullanılan sabaton; ayak parmağı bandajı, dört eklemden oluşan lame, bir ayak plakası, bilek plakası ve tokalı kayışlarla birleştirilmiş bir topuk kapağından oluşmaktadır.[4]
Galeri
Kutsal Roma İmparatoru I. Maximilian'ın sabatonları.
Wendelin Boeheim tarafından çizilmiş, sabatonların yıllara göre gelişimi:- 1290–1390.
- 1300–1490.
- 1500–1530.
- 1530–1540.
- 1540–1550.
- 1550–1560.
- 1560–1590
Sivri (konik) uçlu sabatonlar. (à la poulaine ya da Crakows olarak da adlandırılır)
1439'da ölen 13. Warwick Kontu Richard Beauchamp'ın Warwick, İngiltere'deki yaldızlı bronz büstü.
Kaynakça
- ^ Fred & Liliane Funcken, Le Costume, l'Armure et les Armes au Temps de la Chevalerie, "2: Le siècle de la Renaissance (2)" 2-203-14319-3 (Fransızca)
- ^ DK (1 Ekim 2012). The Military History Book: The Ultimate Visual Guide to the Weapons that Shaped the World (İngilizce). Dorling Kindersley Limited. s. 62. ISBN 978-0-241-48732-7. 27 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2021.
- ^ Bradbury, Jim (2 Ağustos 2004). The Routledge Companion to Medieval Warfare (İngilizce). Routledge. ISBN 978-1-134-59847-2. 27 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2021.
- ^ a b Walker, Paul F. (1 Mart 2013). History of Armour 1100-1700 (İngilizce). Crowood. s. (Chapter 9). ISBN 978-1-84797-515-7. 27 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2021.
