İçeriğe atla

Sabantoy

Sabantoy (Başkurtça: Һабантуй, Kazakça: Сабантой, Tatarca: Сабан-туе, Rusça: Сабантуй) – Tarihi Volga Bulgar dönemine kadar uzanan bir Tatar, İdel-Ural, Başkurt ve Kazak yaz festivalidir. İlk başta kırsal alanlarda bir çiftçi festivali olarak kutlanırke daha sonra ulusal bir tatil oldu ve şimdi şehirlerde yaygın olarak kutlanıyor.[1] Kazaklarda güzün son sıcak günlerinde Altı Alaş’ı (ulusu) ve temsilcilerini toplayıp, onlara yemek verme geleneği vardır. Bu yemekte ozanlar atışır, at yarışı, güreş ve Kökpar düzenlenir. Yılın en iyi ve en verimli iş yapan çiftçilerine de hediyeler verilir. Ancak çoğu zaman bir yaz bayramı olarak 23 Haziranda kutlanır.[2] Çuvaşlar bu bayrama Akatuy (Çuvcaşça: Акатуй) adı verirler.[3]

Terminoloji

Tatarlar tatili Sabantuy (Сабантуй, [sʌbɑnˈtuɪ]) ya da daha doğrusu Saban tuyı (Сабан туе, [sʌˈbɑn tuˈjɯ]) olarak adlandırırlar.

Volga boyunca yaşayan diğer Türk halkları da bu tatili kutluyor. Başkurtlar buna Habantuy (Һабантуй), Çuvaşlar — Akatuy (Акатуй) diyorlar.

Tarih

Sabantuy'un kökenleri Ekim mevsiminden önce kutlandığı İslam öncesi döneme kadar gitmektedir. Sabantuy'un varlığı 921'de İbn Fadlan tarafından fark edildi. Geleneksel şarkılar ve Sabantuy'un diğer gelenekleri muhtemelen o zamanlar dini bir çağrışıma sahipti.

Daha sonra, Tatarlar ve Başkurtlar arasında İslam'ın, Çuvaşlar arasında ise Hristiyanlığın yayılması ile laik bir tatil oldu.

20. yüzyılın başlarında Sabantuy, Tatarların ulusal Festivali olarak tanındı. Sovyet makamları bu Festivali muhtemelen mütevazı kırsal kökenleri nedeniyle onayladılar. Ancak, Sabantuy'u ekim sonrası mevsime taşıdılar, böylece eski yaz Festivali olan Cıyın (Kiril: Җыен, [ʑɯɪˈɯn]) ile birleştirdiler.

Son zamanlarda Moskova, Sabantuy'u 2007'de insanlığın sözlü ve somut olmayan Mirası listesinin Başyapıtlarına dahil etmek için aday gösterme planlarını açıkladı.

Türk Kültüründe Saban

Saban, tarımda kullanılan tarlayı ekme öncesi toprağı kaldırma için kullanılan bir alettir. Anadoluda büyük sabanlara Köten (Azerice: Kotan) adı verilir. Tarımı ve bereketi sembolize eder. Saban demiri: Saban demiri, sabanın önemli bölümüdür ve Tış veya Buylu adı verilir. Demirin kutlu bir metal olması onu önemli kılar. Koşumda kullanılan ağaç kısma ise, "Ok" adı verilir. Yine ok Türk kültüründe hem bir silahtır hem de Türk birliğini ve kavimlerini sembolize eden bir kavramdır. Örneğin Bozoklar, Uçoklar gibi...

Kaynakça

  • Лепехин И.И. Дневные записки путешествия академика Ивана Лепехина по разным провинциям Российского государства: в 1768, 1769 и 1770 году. СПб., 1795-1802 (Rusça)
  • Saban Tuyı / Сабан Туе". Tatar Encyclopaedia. Kazan: The Republic of Tatarstan Academy of Sciences. Institution of the Tatar Encyclopaedia. 2002.
  • Urmançe F. Tatar xalık ijatı. Kazan, Məqarif, 2002, səh. 62

Dipnotlar

  1. ^ Roam, Home To (4 Temmuz 2012). "home to roam: Sabantuy". home to roam. 1 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2021. 
  2. ^ Drayton, James. "Sabantuy". Home to Roam arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304031939/http://hometoroam.blogspot.co.uk/2012/07/sabantuy.html. 1 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  3. ^ См. Уразманова Р. К. Обряды и праздники татар Поволжья и Урала (Годовой цикл. XIX — нач. XX века)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tataristan</span> Doğu Avrupa ve Kuzey Asyada yer alan federe yapı

Tataristan Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı ve Volga Federal Bölgesi'nin coğrafi sınırları içinde bulunan federal yapıdır. Rusya Federasyonu 2010 yılı nüfus sayımına göre 3.786.488 nüfusu ve 67.836 km2 alanı olan petrol ve maden zengini devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Çuvaşlar</span>

Çuvaşlar (Çăvaşsem), Orta Volga bölgesinde özerk Çuvaşistan Cumhuriyeti'nde yaşamakta olan, Çuvaşça konuşan yaklaşık 2 milyon nüfuslu bir Türk halkıdır. Ortodoks Hristiyan olan iki Türk halkından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Nevruz</span> Baharın ve yeni yılın gelişinin kutlandığı bir gelenek

Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz dünya çapında çeşitli halklar tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı. Nevruz bayramına 4 hafta kala, her salı günleri özel günler olur ki, bunlara çarşamba denir.

<span class="mw-page-title-main">Başkurtlar</span> Türk halkı

Başkurtlar Rusya'ya özgü bir Kıpçak Türk etnik grubudur. Rusya Federasyonu Cumhuriyeti Başkurdistan'da ve Doğu Avrupa'nın Kuzey Asya ile buluştuğu Ural Dağları'nın her iki tarafını da kapsayan daha geniş tarihi Badzgard bölgesinde yoğunlaşmışlardır. Başkurtların daha küçük toplulukları da Tataristan Cumhuriyeti'nde, Perm Bölgesi, Çelyabinsk, Orenburg, Tümen, Yekaterinburg ve Kurgan bölgelerinde ve Rusya'nın diğer bölgelerinde yaşamaktadır; Kazakistan ve Özbekistan'da oldukça büyük azınlıkları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Çuvaşça</span> Türk dili

Çuvaşça, Rusya'nın orta kesiminde, Ural Dağları’nın batısında konuşulan çağdaş dönem Türki dillerden biridir. Türk dillerinin Ogur-Bolgar grubu öbeğinden varlığını korumuş tek dilidir. Çuvaşça, Çuvaşların anadili ve Çuvaşistan’ın resmî dilidir. Yaklaşık iki milyon kişi tarafından konuşulur. 2002 verilerine göre Çuvaşistan’da bu dili konuşan nüfusun % 92 etnik olarak Çuvaş, % 8’i ise başka etnik kökenlidir. Çuvaşça, okullarda eğitim dili olmasına ve medyada kullanılmasına karşın, Rusçanın yaygın kullanımından dolayı tehlike altında olan bir dildir.

<span class="mw-page-title-main">Orenburg</span> Rusyanın Volga Federal Bölgesinde bulunan Orenburg Oblastının yönetim merkezi

Orenburg, Rusya'nın Volga Federal Bölgesinde bulunan Orenburg Oblastı'na bağlı şehir, aynı zamanda Oblast'ın yönetim merkezi. Başkent Moskova'nın 1478 km güneyinde Ural Nehri civarındadır. Nüfusu 542.700'dür (2005). Orenburg şehri 1920-1925 yıllarında Kazakistan'a başkentlik yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Saban</span>

Saban, tarımda yararlanılan tarlayı ekme öncesi toprağı havalandırmakta kullanılan bir alettir. Büyük sabanlara köten ya da kotan adı verilir ve bu adlandırma aynı anlamdaki Gürcüce "gutani" (გუთანი) kelimesinden gelir. Çok dişli ve genellikle motorlu araçlarla çekilen sabanlara pulluk denir. Sabanlar ayrıca yer altına kablo döşemek gibi endüstri amaçlı olarak da kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Başkurdistan</span> Rusyaya bağlı federal bir bölge

Başkurdistan Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı federal bir cumhuriyettir. İdil Nehri ile Ural Dağları arasında yer alır. Başkenti Ufa şehridir. 2010 nüfus sayımı itibarıyla 4.072.292 nüfusa sahip Başkurdistan, Rusya'nın en kalabalık cumhuriyetlerinden biridir. Başkurdistan'da 2010'da yapılan nüfus sayımına göre 1.584.554 Başkurt yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çuvaşistan</span>

Çuvaşistan veya Çuvaş Cumhuriyeti, , Rusya'nın içinde yer alan federe cumhuriyettir. Cumhuriyetin adını aldığı Çuvaşlar, Türk halklarından biridir. Çuvaşistan, Rusya’nın orta kesiminde yer alır ve Haziran 1920’de kurulmuştur. Yüzölçümü 18.300 km²'dir. Nüfusu yaklaşık 1.350.000'dir. Başkenti Çeboksarı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Orenburg Oblastı</span> Rusyanın idarî bir birimi

Orenburg Oblastı, Rusya'nın Volga Federal Bölgesi'nde bulunan oblast. Oblastın idarî merkezi Orenburg şehridir. 1938 - 1957 yılları arasında Sovyet pilotu Valeri Çkalov 'un onuruna Çkalov Oblastı adı kullanıldı. Oblastta Türk nüfusu önemli bir yere sahiptir. Bağımsız bir Türk ülkesi olan Kazakistan ile özerk Türk cumhuriyetleri Tataristan, Başkurdistan arasında köprü olması yönünden stratejik bir öneme sahiptir.

Nardugan, İdil-Ural yöresindeki Türk toplumlarının farklı tarihlerde ve şekillerde kutladığı bir bayramdır.

<span class="mw-page-title-main">Zaporojya Kazakları</span> Dinyeper Nehrinin çağlayanlarının ötesindeki Zaporijya bölgesinde yaşayan Kazaklar

Zaporojya Kazakları veya kısaca Zaporojyalılar, Dinyeper Nehri'nin çağlayanlarının ötesindeki Zaporijya bölgesinde yaşayan Kazaklardı. Günümüzde Orta Ukrayna'da "Büyük Çayır" olarak bilinen bu bölge, Sovyet döneminde Kakhovka Reservuarı'nın suları altinda kalmıştır. Zaporijya Siçi 15. yüzyılda Lehistan-Litvanya Birliği'nden kaçan serfler ile hızla büyümüştü. Parlamenter sistemi olan, saygın bir siyasi varlık haline gelmişti.

Pakta – Türk ve Altay halk kültüründe bir tür bereket töreni. Bu bayramın koruyucu ruhu olan Baktı Han adına düzenlenir.

<span class="mw-page-title-main">İdil Bulgarcası</span>

İdil Bulgarcası, Volga Bulgarcası veya İdil Bulgar Türkçesi, Türk dilinin eski dönemlerinde İdil sahasında konuşulmuş, Çuvaşçaya yakınlığı ile bilinen, Türk dilinin Oğur grubunun tarihî yazılı dillerinden biridir. Tümü Moğol istilasından sonraki dönemde (1281-1361) yazılmış, Tataristan başta olmak üzere, Tataristan'da, Başkurdistan'da, Udmurtya'da ve Çuvaşistan'da Tataristan yakınlarında bulunmuş, 13. ve 14. yüzyıldan kalma Arap harfli 88'inin tarihi belli toplam 139 mezar kitabesindeki sınırlı dil malzemesiyle İdil Bulgarcası bir dereceye kadar bilinmektedir. Günümüzde bu dile en yakın dil Çuvaşçadır. Çuvaşlar İdil Bulgarlarının torunudur.

<span class="mw-page-title-main">Zöye</span> Rusyanın Tataristan Cumhuriyetine bağlı Zelenodolsk rayonunda bulunan bir köy

Zöye, Rusya'nın Tataristan Cumhuriyeti'ne bağlı Zelenodolsk rayonunda bulunan bir köydür. Köy, çoğu zaman 1955 yılında Kuybışev Baraj Gölü'nün inşasından beri bir ada olarak anılsa da bir karayoluyla anakaraya bağlanmaktadır. Köyün nüfusu 2000 yılı itibarı ile 243'tür.

<span class="mw-page-title-main">Tatar mutfağı</span> Tatarlara özgü yemek kültürü

Tatar mutfağı, başta Rusya içindeki Tataristan olmak üzere farklı ülkelerde ve coğrafi bölgelerde yaşamakta olan Tatarların yemek kültürüdür.

<span class="mw-page-title-main">Don Kazakları</span>

Don Kazakları veya Donlar, orta ve aşağı Don boyunca yerleşmiş Slav asıllı Kazak halk. Tarihsel olarak Don Kazakları, Don Kazak Ordusu denen, kimi zaman tamamen bağımsız, kimi zamansa özerk bir şekilde 16. yüzyıl sonundan 1918'e kadar günümüz Güney Rusya'sı ve Ukrayna'nın Donets bölgesinde hüküm sürmüş demokratik cumhuriyetlerde yaşamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kuvandık Koridoru</span>

Kuvandık koridoru veya Orenburg koridoru – Orenburg Oblastı’nın Kuvandık bölgesini tanımlamak için şu iki anlamda kullanılan jeopolitik terim:

  1. Rusya’nın Avrupa ve Asya bölgelerini, bölgeyi nüfusun Rus etnik çoğunluğu ile bağlayan toprak parçası;
  2. Orenburg bölgesinin orta ve doğu bölgelerini birbirine bağlayan toprak parçası;

Nagaybaklar Rusya'da, Rus mevzuatı uyarınca ayrı kişiler olarak tanınan yerli Türklerdir. Nagaybak'ların çoğu Chelyabinsk Oblastı Nagaybaksky ve Chebarkulsky Bölgelerinde yaşıyor Tatar dilinin Orta lehçesinin bir alt lehçesini konuşmaktadırlar. Rus ve Tatar tarihçileri, Nagaybak'lara Volga Tatarlarının ayrılmaz bir parçası gibi davranırlar; bir azınlık Nagaybaklar'ı kendi başlarına ayrı bir etnik köken olarak görüyor. 1989 Rus nüfus sayımında 11.200 kişi kendilerini Nagaybak olarak tanımladı, 2002'de 9.600'e düştü.

Başkurdistan tarihi, Güney Ural ve çevresinde, tarihsel olarak Başkırlar'ın yaşadığı bölgeyi kapsıyor. Bölge, Başkurd, Başkurdistan, Bascardia, Fiyafi Başkurt, Pascatir ve benzeri varyantlar gibi çeşitli isimlerle bilinmektedir. Önceki isimlerde olduğu gibi, Başkurdistan'ın modern federal konusuna yerli Başkurt halkının ismi verilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.