İçeriğe atla

Sabahattin Eyüboğlu

Sabahattin Eyüboğlu
Doğum1909
Trabzon, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm13 Ocak 1973 (64 yaşında)
İstanbul, Türkiye
MeslekYazar, çevirmen
Önemli ödülleriTürk Dil Kurumu Çeviri Ödülü (1959)
AkrabalarBedri Rahmi Eyüboğlu
Mualla Eyüboğlu

Sabahattin Eyüboğlu (1909, Akçaabat, Trabzon – 13 Ocak 1973, İstanbul), Türk yazar, çevirmen ve akademisyendir.

Yaşamı

1909 yılında Akçaabat'ta doğmuştur. İlköğrenimini Kütahya'da, ortaöğrenimini Trabzon'da tamamlamış, yüksek öğrenimini Atatürk'ün talimatıyla Avrupa'ya eğitime gönderilecek gençler arasında sınava girerek, Dijon, Lyon ve Paris üniversitelerinde, filoloji, edebiyat ve estetik alanlarında yapmıştır. İstanbul Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünde doçent olarak akademik kariyerine başlamıştır (1933 - 1939). Ankara'da eğitim müfettişliği ve Talim Terbiye Kurulu üyeliği yapmış, Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü'nde kültür tarihi dersleri vermiş (1943 - 1947), bu arada Hasan Âli Yücel tarafından kurulan Tercüme Bürosu'nda çalışmıştır (1939 - 1947). 1947 - 1948 yıllarında ikinci kez Fransa'ya gitmiş, dönüşünde yine İstanbul Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde karşılaştırmalı Türk - Fransız edebiyatı (1950 - 1960), Teknik Üniversite ve Tatbiki Güzel Sanatlar Okulu'nda sanat tarihi (1951 - 1958) dersleri okutmuştur. 27 Mayıs 1960 müdahalesinden sonra 147'ler içinde yer almış, görevlerinin iadesinden sonra Teknik Üniversite'deki öğretim üyeliğine devam etmiştir.

Eyüboğlu 1930'lardan itibaren yazmaya başlamış, Hâkimiyet-i Milliye ve Tan gibi gazetelerde, Kültür Haftası, İnsan, Varlık gibi dergilerde yazıları yayınlanmıştır. Orhan Veli Kanık, Nurullah Ataç, Melih Cevdet Anday ile birlikte Tercüme dergisini çıkardı. Kendi denemeleri ve ünlü Montaigne ve Ömer Hayyam çevirilerinin yanı sıra Vedat Günyol ile birlikte Jean-Paul Sartre ve daha birçok ünlü yazardan çeviriler yaptılar.

Yeni Ufuklar dergisinde yazdı. Vedat Günyol’la Babeuf’tan çevirdikleri Devrim Yazıları toplatıldı(1965). Sabahattin Eyüboğlu, 12 Mart Darbesi sonrasında "gizli komünist örgütü kurmak" iddiasıyla Vedat Günyol ve Azra Erhat ile birlikte tutuklanmış, davada beraat etmiştir.

Yazarın Merkezefendi Mezarlığı'nda bulunan kabri

Eserleri

Sabahattin Eyüboğlu çok geniş bir konular alanı üzerinde yazılar yazmış, günümüzde de referans kabul edilen çeviriler gerçekleştirmiş, bu arada kısa metrajlı filmler de yapmıştır. Yazıları dört döneme ayrılır:

  1. - 1933'ten 1939 sonuna dek uzanan İstanbul dönemi yazıları,
  2. - 1940 - 1947 Ankara dönemi yazıları,
  3. - 1947 - 1952 Paris mektupları,
  4. - 1957 - 1973 dönemi yazı ve çevirileri.

Telif eserleri

  • "Avrupa Resminde Gerçek Duygusu". (M. Ş. İpşiroğlu ile). İ.Ü. Ed. Fak. Yayınları 1953.
  • "Fatih Albümüne Bir Bakış". (M. Ş. İpşiroğlu ile). İ. Ü. E.F. 1955.
  • "Sur l'Album du Conquérant". (Üstteki eserin Fransızcasıdır). 1955.
  • "Saklı Kilise". (M. Ş. İpşiroğlu ile- Türkçe-Fransızca) İ. Ü. E. F. 1957.
  • "Turquie: Miniatures Anciennes". (M.Ş. İpşiroğlu ile). UNESCO Yayınları, 1961.
  • "Şiirle Fransızca". Çan Yayınları, 1964.
  • "Mavi ve Kara ". Çan Yayınları, 1967.
  • "Yunus Emre'ye Selam". Çan Yayınları, 1966.
  • "Yunus Emre". Cem Yayınevi; 1971,1972
  • "Paris Mektupları". Varlık, 1947-1948 (seri yazılar).
  • "Şiirin Yapısı". Yeni Ufuklar, 1957 (seri yazılar),
  • "L'Architecture Religieuse Turque. La Revue des Voyages.
  • "Gökyüzü Mavi Kaldı", (Yaşar Kemal ile), Yapı Kredi Yayınları, 1978.

Deneme - inceleme

  • Avrupa resminde gerçeklik duygusu (1952),
  • Fatih albümüne bakış (1952),
  • Mavi ve kara (1961),
  • Yunus Emre'ye selam (1966),
  • Yunus Emre (1971),
  • Sanat üzerine denemeler (1974),
  • Pir Sultan Abdal (1977),
  • Köy Enstitüleri üzerine (1979),
  • Kırkpınar [Düzenleme] (1977)

Tercümeleri

Belgesel film

Sabahattin Eyüboğlu 11 tane belgesel filme imza atmıştır.[1] Bunlar:

(1)İstanbul Üniversitesi Film Merkezi'nde yapılanlar. Bunlar 1957 ile 1972 yılları arasında Mazhar Şevket İpşiroğlu ve Aziz Albek ile birlikte yapılmışlardır.

  • "Hitit Güneşi" (1957) Berlin Film Festivali'nde gümüş madalya kazandı
  • "Siyah Kalem" (1957)
  • "Karanlıkta Renkler" (1957)
  • "Anadolu'da Roma Mozaikleri",
  • "Nemrut Dağı Tanrıları" (1957)
  • "Ana Tanrıça"
  • "Anadolu Yolları",
  • "Eski Antalya'nın Suları",
  • "Surname" (1959)
  • "Karagöz'ün Dünyası", (Madrid'de Gümüş Kuğu Ödülünü aldı)

(2)Eczacıbaşı Kültür Filmlerinden - Şakir Eczacıbaşı ile birlikte yapılmışlardır.

  • "Yaşamak İçin".

Yazı yazdığı dergiler

  • İnsan
  • Tercüme Mecmuası
  • Yaprak
  • Varlık
  • Yeni Ufuklar
  • Ülkü
  • Forum

Yazı yazdığı gazeteler

  • Tan
  • Cumhuriyet
  • Ulus.

Ödülleri

Sabahattin Eyüboğlu, Eflatun'un Devlet çevirisi ile Türk Dili Kurumu çeviri ödülünü (1959), "Mavi ve Kara" adlı deneme kitabı ile de Nurullah Ataç Armağanı'nı kazanmıştır (1960).

Kaynakça

  1. ^ Milliyet Sanat, Dergisi (26 Ocak 1973). "S.Eyüboğlu 11 Telif, 59 Çeviri Eser, 11 Belgesel Film Bıraktı". Milliyet Sanat. Cilt Sayı 17. ss. Sayfa 4. 

Konuyla ilgili yayınlar

Akagündüz, Ümüt; Akagündüz, Seval Yinilmez. "c. 17, no. 68 (2011/4): 187-206". Çok Yönlü Bir Fikir Adamının Geçmişe Bakışı: Sabahattin Eyuboğlu ve Tarih. Folklor-Edebiyat. 

Berna Akyüz Sizgen, “Sabahattin Eyuboğlu’nun Denemelerine Genel Bir Bakış”, Turkish Studies, c.8, s.9, (2013): 495-507.

Berrin Avcı, “Bir Düşün ve Sanat Adamı Olarak Sabahattin Eyuboğlu'nun Belgesel Filmlerinin İncelenmesi”, (Anadolu Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,1996).

Emel Koşar, “Mavi Anadoluculuk ve Sabahattin Eyüboğlu’na Eleştirel Bakışlar”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, s.17, (2018):79-86.

Fikret Kılıç, “Sabahattin Eyuboğlu’nun Halk Kültürü ve Sanat Eserlerine Yaklaşımı”, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, s.12, (2005): 254-268.

Fikret Kılıç, “Sabahattin Eyuboğlu’nun Modern Türk Şiiri Üzerine Bazı Dikkatleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, s.22, (2003): 1-8.

Hasan Öztürk, “Sabahattin Eyüboğlu'nun Düşünce ve Kültür Konularındaki Yaklaşımları” (Ankara Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2016).

Hatem Türk, Bir Mavi Yolcu Sabahattin Eyuboğlu, İstanbul: Serander Yayınları, 2017.

Melih Cevdet Anday, “Bir Düşünür”,Yeni Ufuklar, c.20, s.242, (1973): 89.

N. Figen Savaş, “Sabahattin Eyüboğlu'nun Sanat ve Sanat Tarihine Bakışının Yazıları Üzerinden Değerlendirilmesi”, (İstanbul Teknik Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2012)

Samih Rifat, “Mavi ve Kara-Sabahattin Eyuboğlu/Buralı Bir Aydın İçin Portre Denemesi”, Cogito, s.21, (1999): 219-226.

Seval Yinilmez Akagündüz, Ümüt Akagündüz, “Cumhuriyet Dönemi Düşünürlerinden Sabahattin Eyuboğlu’nda Felsefi Bakış”, Folklor/Edebiyat, c.19, s. 76, (2013): 21-30.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bedri Rahmi Eyüboğlu</span> Türk ressam, şair ve yazar

Bedri Rahmi Eyüboğlu Türk ressam, yazar ve şairdir.

Vedat Günyol, Türk çevirmen, eleştirmen, yayımcı ve yazardır.

Berna Moran Türk edebiyat kuramcısı, edebiyat eleştirmeni. Türkiye'de modern edebiyat eleştirisi alanının öncülerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Aristofanes</span> Antik Yunan oyun yazarı

Aristofanes (Aristophanes), MÖ 446 - MÖ 386 yılları arasında yaşamış bir komedya yazarıdır.

İsmail Ferit Edgü, Türk öykücü, şair, romancı, deneme yazarı, yayıncı, sanat koleksiyoneri.

<span class="mw-page-title-main">Selim İleri</span> Türk yazar, senarist, eleştirmen

Ali Selim İleri, Türk yazar, senarist, eleştirmen.

<span class="mw-page-title-main">François Rabelais</span> Fransız yazar, doktor, Rönesans düşünürü, keşiş ve Antik Grekçe bilgini

François Rabelais, Fransız yazar, doktor, Rönesans düşünürü, keşiş ve Antik Grekçe bilgini. İsminin harflerinin yerini değiştirerek oluşturduğu Alcofribas Nasier mahlası veya Séraphin Calobarsy olarak da tanınır. Tarihsel olarak elimizdeki bilgiler ve eserlerden onun bir fantezi, hiciv, grotesk, müstehcen güldürü ve şarkı yazarı olduğunu biliyoruz. Bir baba ile oğlunun hikâyelerinden oluşan Gargantua ve Pantagruel baş yapıtlarıdır. Rabelais klasik dünya edebiyatının büyük yazarları arasında sayılmakta ve modern Avrupa edebiyatının kurucularından olduğu kabul edilmektedir. Hümanizmin öncülerindendir, Desiderus Erasmus'la çağdaştır. Jean Paul Sartre, Rabelais'nin üslubuna hayranlığını saklamaz ve onun Avrupa düşüncesinin ve Hümanizmin tekamülü açısından önemini Erasmus ile Montaigne arasında köprü olmak derecesinde görür.

<span class="mw-page-title-main">Azra Erhat</span> Türk yazar, akademisyen ve çevirmen

Azra Erhat, Türk deneme ve inceleme yazarı, Eski Yunan ve Roma dilleri uzmanı, filolog, arkeolog, çevirmen ve düşünce insanı. Özellikle Eski Yunan klasiklerinden yaptığı çevirilerle tanınmıştır. A. Kadir ile birlikte gerçekleştirdiği İlyada ve Odissea çevirileri referans kabul edilir.

Mîna Urgan, Türk İngiliz edebiyatı profesörü, yazar, filolog, çevirmen ve sosyalist siyasetçidir.

<i>Troilus ve Cressida</i> William Shakespearein bir oyunu

Trolius ve Cressida, William Shakespeare'in tarihsel oyunlarından biridir. 1602 yılında yazıldığı varsayılmaktadır. Shakespeare, oyunun hikâyesini Geoffrey Chaucer'ın Troilus and Criseyde başlıklı şiiri de dahil olmak üzere birkaç farklı kaynaktan almıştır.

A. Kadir ya da tam adıyla İbrahim Abdülkadir Meriçboyu, 1940 kuşağı toplumcu şairleri arasında yer alan Türk şair. Çeviri çalışmalarıyla dünya şiirinin tanınmasına katkıda bulunmuştur.

Adalet Cimcoz,, Türk dublaj ustası, mütercim, sanat eleştirmeni, dedikodu yazarı.

Mustafa Kutlu, Türk yazar. Hikâye ve denemeleriyle tanınır.

William Shakespeare tarafından yazılıp tamamlanmış eserlerin Türkçeye çevirilerinin listesi eserlerinin İngilizce isimlerine göre sıralanmış olarak burada verilmektedir:

Yücel, 1935-1956 yıllarında Muhtar Fehmi Enata ve Kemalettin Birsen yönetiminde çıkarılmış aylık kültür, sanat ve fikir dergisidir.

<span class="mw-page-title-main">Magdi Rufer</span>

Magdi Rufer Eyüboğlu, Yazar ve şair Sabahattin Eyüboğlu'nun eşi İsviçre asıllı piyanist.

Orhan Burian,, Türk akademisyen, eğitimci, çevirmen, deneme ve eleştiri yazarı.

Mazhar Şevket İpşiroğlu Türk sanat tarihçisi. Sanat tarihinin Türkiye'de bilim dalı olarak ele alınmasında önemli katkıları olan kişilerin başında gelir. Türkiye’nin akademik eğitim almış ilk kadın fotoğrafçısı olan Yıldız Moran'ın dayısıdır.

Mualla Eyuboğlu Anhegger, Türk mimar.

Yeni Ufuklar, İstanbul'da Ekim 1953'ten Kasım 1976'ya dek yayımlanmış aylık dergidir.