İçeriğe atla

Sabah (gazete, 1875)

Sabah
TürGünlük gazete
Baş editörŞemsettin Sami
Kuruluş tarihi1875
DilTürkçe
Son yayım tarihi1922
Genel merkezİstanbul

Sabah, 1875 yılında yayın hayatına giren, I. Dünya Savaşı yıllarında Peyam gazetesi ile birleşip "Peyam-ı Sabah" adını alan ve 1922'de kapanan günlük gazetedir.

Türk basın tarihinde Sabah adını taşıyan ilk gazetedir. Bu yayının ardından 1938'de Yeni Sabah gazetesi yayın hayatına girmiş; bugünkü Sabah gazetesi 1964'te kapanan Yeni Sabah'ın isim hakkını satın alarak 1985'te yayınlanmaya başlamıştır.

Tarihçe

Gazete, 1875 yılında İstanbul'da Çiçek Pasajı'nda ciltçilik yapan Papadopulos tarafından Sabah adıyla yayımlanmaya başladı. Başyazarı Şemsettin Sami olan gazete, sık sık sansürle başının derde girmesi ve Şemsettin Sami'nin gazete patronuyla anlaşamayarak ayrılması üzerine 1882'de el değiştirdi.[1]

Sabah gazetesi, 1882’de gazetenin İdare Müdürü Mihran Efendi tarafından Papadopulos'tan satın alındı. 1891’de gazetenin tirajı 12 bine ulaştı. Gazetenin bünyesine giren yazarlar arasında ünlü gazeteci Ahmet Rasim de yer aldı.

II. Meşrutiyet’in ilan edildiği 24 Temmuz 1908 gecesi, Mihran Efendi ile İkdam gazetesi sahibi Ahmet Cevdet'in anlaşarak gazete provalarını görmeye gelen sansür memurlarını kovması, günümüzde de kutlanan 24 Temmuz Gazeteciler bayramının doğmasına vesile oldu.

I. Dünya Savaşı sonunda Sabah gazetesi, Ali Kemal tarafından çıkartılan Peyam gazetesi ile birleştirildi; adı “Peyam-ı Sabah” oldu. Türk Kurtuluş Savaşı yılları boyunca Anadolu’da gerçekleşen Milli Mücadele'ye muhalif yazılar yayınlandı. Savaş sonunda iki ortak ayrıldı ve Mihran Efendi, gazeteyi Sabah adıyla yayımlamayı sürdürdü. Ali Kemal'in linç edilerek öldürülmesi üzerine Mihran Efendi 7 Kasım 1922'de gazeteyi kapattı.

Kaynakça

  1. ^ Soner, Yalçın. "Bir gazetenin çarpıcı hikáyesi". www.hurriyet.com.tr. Hürriyet gazetesi 7 Nisan 2007. 25 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Milliyet</i> (gazete) Türkiyede yayımlanan günlük gazete

Milliyet, Demirören Holding'in sahibi olduğu günlük gazetedir.

<span class="mw-page-title-main">Yunus Nadi Abalıoğlu</span> Türk gazeteci ve siyasetçi

Yunus Nadi Abalıoğlu, Cumhuriyet gazetesini kuran Türk gazeteci ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ali Kemal</span> Şair, yazar, gazeteci ve siyaset adamı

Ali Kemal Bey, Türk yazar, gazeteci ve siyaset adamı. İkinci Meşrutiyet ve Mütareke döneminde İttihat ve Terakki karşıtı görüşleriyle tanınmıştır.

<i>Sabah</i> (gazete) Türkiyede faaliyetlerini sürdüren günlük gazete

Sabah, Türkiye'de 22 Nisan 1985'te yayımlanmaya başlanan günlük gazete. Sloganı "Türkiye'nin en iyi gazetesi"dir. Gazete, 1997 yılının Ocak ayından itibaren internet üzerinden de yayımlanmaya başlamıştır. 2007 yılında TMSF'ye devredilen ve ardından Turkuvaz Medya Grubu'na katılan gazetenin Genel Yayın Yönetmeni Erdal Şafak'tır.

<i>İkdam</i> 1894 - 1928 arasında İstanbulda yayınlanmış günlük siyasal gazete

İkdam, 5 Temmuz 1894 ve 31 Aralık 1928 tarihleri arasında İstanbul'da yayınlanmış günlük siyasal gazetedir.

<span class="mw-page-title-main">Şemseddin Sâmi</span> Arnavut asıllı Osmanlı yazar, filozof ve ansiklopedist

Şemseddin Sami (Fraşiri), Arnavut asıllı Osmanlı yazarı, ansiklopedist ve sözlükçü.

Tanzimat edebiyatı, Tanzimat döneminin kültürel ve siyasi hareketlerinin sonucu olarak ortaya çıkmış edebiyat akımı. 3 Kasım 1839'da Mustafa Reşid Paşa tarafından ilan edilen Gülhane Hattı Hümayunu da denilen yenileşme beratının yürürlüğe konmuş olmasından doğmuştur. Bu olay daha sonraları Tanzimat Fermanı olarak adlandırılacak, gerek siyasi alanda gerek edebî ve gerekse toplumsal hayatta batıya yönelmenin resmi bir belgesi sayılacaktır. Şinasi ile Agah Efendi'nin birlikte çıkarmış olduğu Tercüman-ı Ahval bu edebiyatın başlangıcı olarak kabul edilir.

İrâde-i Milliye İtilaf Devletleri’nin işgallerine karşı 1919'da Anadolu’da başlayan Kurtuluş Hareketi'nin ilk yayın organı olarak Sivas'ta çıkarılan gazetedir.

<i>Yeni Sabah</i> Türkiyede 1938-1964 yılları arasında yayımlanmış günlük gazete

Yeni Sabah, 1938-1964 yılları arasında yayınlanan günlük gazetedir. Türk basın tarihinde "Sabah" adıyla yayınlanan ikinci gazete olduğu için adında "Yeni" sıfatını kullanılmıştır; Sabah adlı gazetelerin ilki, 1922'de kapanan Sabah gazetesidir. 1985'te isim hakkını Dinç Bilgin'in satın almasıyla günümüzde yayımını sürdüren Sabah Gazetesi yayın hayatına girmiştir.

<i>Ulus</i> (gazete)

Ulus, 10 Ocak 1920 tarihinden beri Türkiye'de yayımlanan haftalık gazete.

<i>Tasvîr-i Efkâr</i> Şinâsînin 1862de yayımlamaya başladığı gazete

Tasvîr-i Efkâr, İbrahim Şinâsî'nin 28 Haziran 1862'de Tasfîr-i Efkâr adıyla yayınlamaya başladığı, havâdis ve maarife dair Osmanlı cerîdesi (gazetesi).

Yeni Yüzyıl, Türkiye'de yayımlanmış olan eski ulusal günlük gazete.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Midhat</span> Osmanlı yazar, gazeteci ve çevirmen

Ahmed Midhat, Türk yazar, gazeteci ve yayıncı. Tanzimat dönemi yazarlarındandır. Türk edebiyatının gerçek anlamda ilk popüler yazarıdır. 1870'te Devir (Çağ) adıyla bir gazete çıkardı ancak ilk sayıda kapandı. Çok kısa zaman sonra Bedir adıyla çıktı. 1878'de çıkarmaya başladığı ve yayın hayatını 1921'e kadar sürdürmüş olan Tercüman-ı Hakikat gazetesi Osmanlı basın tarihinin en uzun ömürlü ve etkili yayınlarından biri olmuştur. Kabri Fatih Camii içinde II. Mehmed'in türbesinin de bulunduğu ayrı kısımdadır.

<i>Vakit</i> (gazete) 1875-1959 yıllarında İstanbulda yayımlanan günlük gazete

Vakit gazetesi, ilk defa 15 Mayıs 1875'te Diyarbakırlı Filip Efendi İstanbul'da Kemalzade Lastik Said Bey başyazarlığı altında yayınlanmaya başladı. Gazetenin yönetimi önce Ketenciler başındaki Han-ı Halil'de iken, sonraları Bab-ı Ali caddesindeki 54 numaraya taşınmıştı. Gazete o dönemde 30 paraya satılırdı. Yayınlanan makaleler imzasız olup yazıların altında "Muharriri evvel" imzası vardı. Vakit mücadeleci gazete olarak kısa zamanda en çok okunan gazetelerden biri oldu. Gazetenin yayınlanmasına bir süre göz yumuldu fakat daha sonra Padişah Abdülaziz'in ve hükûmetin tahammülü kalmadı, Vakit kapatıldı.

<i>Hâkimiyet-i Milliye</i> 1920-1934 yılları arasında yayımlanan gazete

Hâkimiyet-i Milliye, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında başkanlığını Mustafa Kemal Paşa’nın yaptığı Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi’nin yayın organı olarak 10 Ocak 1920’de Ankara’da yayın hayatına başlayan Türkçe gazetedir.

<span class="mw-page-title-main">Posta ve Telgraf Nezâreti</span> Osmanlıda posta ve telgraf bakanlığı

Posta ve Telgraf Nazırlığı Son dönem Osmanlı Hükümetleri'nde posta ve telgraf hizmetlerini yürütmekle sorumlu bakanlıktı. Kuruluşun merkezi İstanbul'da, günümüzde Eminönü'nde bulunan ve Büyük Postane olarak anılan Sirkeci'deki binaydı.

İlhami Safa, Türk gazeteci, yazar ve öğretmen.

<i>Tanin</i> 1908-1947 arasında İstanbulda yayımlanan İttihatçı bir gazete

Tanin, II. Meşrutiyet'ten sonra İstanbul'da yayınlanan İttihatçı bir gazete.

Peyam-ı Sabah, İstanbul'da yayımlanmış günlük gazete. Mihran Efendi'nin çıkardığı Sabah gazetesi, son Meclis-i Mebûsan'ın toplandığı günlerde, İttihat ve Terakki yönetimine karşı yıllarca sert bir muhalefet yürüten Peyam gazetesiyle birleşti. Peyam-ı Sabah adını alan gazetenin yönetimini de başyazar Ali Kemal üstlendi. Gazete, onun yönlendiriciliğinde İttihat ve Terakki'nin ardılı olarak görülen Kuvâ-yi Milliye'ye karşı sert bir mücadele yürüttü. Bu çizgi Kurtuluş Savaşı (1919-23) boyunca değişmedi. 11 Eylül 1922'de Peyam-ı Sabah'ın adının yeniden Sabah'a dönüştürüldüğü belirtildi. Gazete yayımını 12 Eylül 1922'den sonra bu adla sürdürdüyse de, kısa bir süre sonra Mihran Efendi, Sabah'ı kapatarak Avrupa'ya gitti. Peyam gazetesinin verdiği "Peyam-ı Edebi" ekleri, Peyam-ı Sabah tarafından da yayımlandı ve edebiyat çevrelerinde ilgi gördü. Ankara'da, Peyam-ı Sabah'ın yayınlarını alaya almak amacıyla, Aka Gündüz tarafından Anadolu'da Peyam-ı Sabah adıyla bir mizah gazetesi yayımlanmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de basın</span> Türk basınına genel bakış

Türkçe olarak ilk gazete II. Mahmut'un emriyle 1 Kasım 1831'de kurulan Takvîm-i Vekâyi'dir ve bu adım, Osmanlı'de baskı makinesinin kurulmasından uzun bir süre sonraya denk gelmektedir. Takvîm-i Vekâyi, yayın hayatı boyunca birkaç kez kapatılmış ve 1922 itibarıyla meclis tarafından Resmî Ceride ve daha sonra Resmî Gazete adıyla yayımlanmıştır. İngiliz diplomat ve gazeteci William Churchill tarafından 1840 yılında yayın hayatına başlayan ve 1866'da kapanan Cerîde-i Havâdis, ikinci Türkçe gazetedir. 1860 yılında Osmanlı devlet adamı ve gazeteci Agâh Efendi tarafından hazırlanan Tercümân-ı Ahvâl, basılan ilk özel gazetedir. Yazarları arasında İbrahim Şinâsî ve Ahmed Vefik Paşa da yer almıştır. Sonraki yıllarda ise kurucusu Şinasî olan Tasvîr-i Efkâr yayımlanmış fakat 1866'da kapanmıştır.