İçeriğe atla

Saat Süperkümesi

Saat Süperkümesi haritası

Saat Süperkümesi (ayrıca Saat-Ağcık Süperkümesi olarak da bilinir) yaklaşık 550 milyon ışık yılı uzaklıkta, kütlesi 1017 Güneş kütlesi olan kocaman bir süperkümedir. Shapley Süperkümesi kadar yoğun değildir, ancak yaklaşık yarım milyar ışık yıllık bir alana saçılmış, kendisini bilinen en büyük süperküme yapan çok miktarda zengin galaksi kümesine sahiptir. Burası, Harlow Shapley'in galaksi fazlalığı olduğunu ilan ettiği bir diğer gökyüzü bölgesidir. Göğün bu kısmı üzerinde yapılan araştırmalar, 600 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Saat Süperkümesi'nin önünde duran daha küçük bir süperkümenin varlığını da ortaya çıkarmıştır. Saat süperkümesi, bazen astronomi dergilerinde "Saat-Ağcık Süperkümesi" olarak yer alır.

Sağdaki harita, gökyüzünün bu bölgesindeki 17 kadirden daha parlak[1] her galaksiyi göstermektedir. Süperkümedeki tüm büyük galaksi kümeleri işaretlenmiştir. Bu süperkümenin en yakın bölümü (çoğunlukla haritanın en altındaki kümeler) 700 milyon ışık yılı uzaklıktadır, fakat uzak uçtakiler (çoğunlukla haritanın en üstündeki kümeler) bizden 1,2 milyar ışık yılı uzaklıktadır. Bir milyar ışık yılı içerisinde bunun kadar büyük bir başka süperküme yoktur.

Saat Süperkümesi içerisinde yaklaşık 40 küme vardır ki bu sayı diğer süperkümelerdeki miktardan çok daha büyüktür. Abell Kataloğu'nda, gökyüzünün bu bölgesinde gösterilmiş, ama kırmızıya kayma oranı belirtilmemiş ve bu nedenle de uzaklığı bilinmeyen başka birçok küme mevcuttur. Bu kümelerden bazıları da büyük bir ihtimalle Saat Süperkümesi'ne dahildir. Güney yarı kürenin en büyük kümesi Abell 3266'da bu süperküme içerisindedir.

Bilimsel araştırmalar

1899 yılında Edward Pickering, Harvard Gözlemevi'ndeki gök bilimcilerinden birinin[not 1] Saat Takımyıldızı içerisinde çok soluk bir "bulutsu grubu" fark ettiğini rapor etti.[2] Onlar hiçbir zaman öğrenemese de, bu Saat Süperkümesi'nin ilk gözlemiydi.

Saat Süperkümesi'ni fark eden bir sonraki kişi Harlow Shapley oldu. Shapley 1935 yılında "Saat ve Çevresinde Yer Alan 7889 Dış Gökada Kataloğu"nu yayımladı.[3] Kendisi bazı verimli gökada kümelerini fark etti ve "bu bölgedeki gökada grupları, yalnızca büyük bir gökadalar bulutu içerisindeki toplanmalardır" diye yazdı. Shapley bölgenin bu haritanın da dahil olduğu bazı haritalarını yayımladı.[4] Haritadaki üç büyük küme Abell 3128, Abell 3158 ve Abell 3164 kümelerine karşılık gelir.

Harlow Shapley'den sonra bu süperkümeyi incelemeye yönelik ilk girişim J.Lucey, R.Dickens, R.Mirchell ve J.Dawe tarafından 1983 yılında geldi. Ekip, "Saat-Ağcık Gökada Üstkümeleri" adlı bir bildiri yayımladı.[5] Üstkümenin küçük bir parçasını araştırdılar[6] ve 550 milyon ışık yılı uzaklıkta küçük bir süperküme, 800 milyon ışık yılı uzaklıkta da daha büyük bir süperküme olmak üzere bölgede iki süperküme olduğunu gösteren basit bir harita yayımladılar.[7] 1984 yılında G.Chincarini, M. Tarenghi, H.Sol, P.Crane, I.Manousoyannaki ve J.Materne de bu süperkümeyi incelediler.[8] Araştırmaları çok duyarlı değildi ve sadece daha küçük, daha yakındaki bir süperkümeyi ortaya çıkardı.[9]

Saat Süperkümesi, dikkate değer bir süperkümedir. Süperküme, bilinen en büyük ve verimli süperkümelerden biridir. Bununla birlikte, 1984'ten beri tamamen göz ardı edilmiştir. Çoğu gök bilimci, Saat Süperkümesi'ni duymamıştır ve duyanların çoğu da süperkümenin ne kadar büyük olduğundan habersiz görünmektedir. Birkaç gök bilimci büyüklüğünün farkındadır, ancak hiç kimse onu detaylı olarak incelememiştir.[10]

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ De Lisle Stewart

Kaynakça

  1. ^ "HyperLeda". 26 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  2. ^ "Edward Pickering raporu". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2009. 
  3. ^ "A Catalogue of 7889 External Galaxies in Horologium and Surrounding Regions". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2009. 
  4. ^ "Shapley haritası". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2009. 
  5. ^ "Horologium-Reticulum Supercluster Of Galaxies". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2009. 
  6. ^ "Lucey, Dickens, Mirchell ve Dawe araştırması". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2009. 
  7. ^ "Lucey, Dickens, Mirchell ve Dawe haritası". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2009. 
  8. ^ "Chincarini, Tarenghi, Sol, Crane, Manousoyannaki ve Materne incelemesi". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2009. 
  9. ^ "Chincarini, Tarenghi, Sol, Crane, Manousoyannaki ve Materne haritası". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2009. 
  10. ^ Horologium Supercluster Atlas of the Universe 31 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. çeviri: Murat Tunçay, Tahir Şişman

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Başak Süperkümesi</span>

Başak Süperkümesi veya Yerel Süperküme, Samanyolu ve Andromeda gökadaları ile diğerlerini de içeren Başak Kümesi ve Yerel Grup'u barındıran süperkümedir. Çapı yaklaşık 33 megaparsek olan bu süperkümede en az 100 adet gökada grubu ve kümesi bulunmaktadır. Gözlemlenebilir evrendeki yaklaşık 10 milyon süperkümeden biri olan Başak Süperkümesi, Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi adı verilen bir gökada iplikçiği içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Süperküme</span>

Süperkümeler küçük gökada kümelerinden ve gökada gruplarından oluşan büyük kümeler olup Evren'de şimdilik gözlemlenebilen en büyük yapı birimleridir. Süperkümelerin varlığı gökadaların Evren'de tek biçimli dağılmamış olduğunu gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Galaksi grubu</span> kütleçekim etkisiyle birbirlerine bağlı birçok gökadadan oluşan bir topluluk

Galaksi grubu (veya gökada grubu ya da gökada öbeği), kütleçekim etkisiyle birbirlerine bağlı birçok gökadadan oluşan bir topluluktur. Her biri en az Samanyolu kadar parlak olan (Güneş'in parlaklığının yaklaşık 1010 katı), yerçekimsel olarak bağlı yaklaşık 50 veya daha az üyeden oluşan bir galaksi topluluğudur. Birinci dereceden kümelenme olan gruplardan daha büyük galaksi koleksiyonlarına galaksi kümeleri denir.

Saç Süperkümesi, Saç kümesi ve Aslan kümesi'nden oluşan yakın bir süperkümedir. Dünya'dan yaklaşık olarak 300 milyon ışık yılı uzaklıkta, Büyük Duvar'ın merkezinde yer alır. Saç süperkümesi, bizim de bulunduğumuz Başak süperkümesi'ne en yakın büyük kütleli kümedir. Kabaca küreseldir, yaklaşık 20 milyon ışık yılı çapında ve 3000'den fazla gökada içerir. Berenis'in Saçı takımyıldızında yer alır. Keşfedilen ilk süperkümedir ve evrenin yapısını anlamaya çalışan gök bilimciler için çok faydalı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Suyılanı-Erboğa Süperkümesi</span>

Suyılanı-Erboğa Süperkümesi veya Suyılanı ve Erboğa Süperkümesi, Samanyolu'nun da bulunduğu Başak Süperkümesi'nin en yakın komşusu olan süperkümedir. Suyılanı Süperkümesi büyük bir süperküme olmadığı için, Erboğa Süperkümesi ile birlikte incelenir. Bununla birlikte iki süperkümeyi de inceleyen yazarların pek çoğu, iki süperkümenin birbirinden ayrı yapılar olduğu konusunda hemfikirdirler.

<span class="mw-page-title-main">Kahraman-Balıklar Süperkümesi</span>

Kahraman-Balıklar Süperkümesi evrenin bilinen en büyük yapıları arasında yer alır. Yaklaşık 300 milyon ışık yılı uzunluğunda, yoğun bir gökada duvarıdır. Kahraman-Balıklar Süperkümesi yalnızca gökteki en belirgin süperküme olmakla kalmaz, aynı zamanda gökteki en belirgin boşluğun da yanında durur. Boğa boşluğu, sınırları her iki kenarında yer alan gökada duvarlarıyla belirlenmiş büyük, dairesel bir boşluktur. Boşluğun çapı yaklaşık 100 milyon ışık yılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pavo-Indus Süperkümesi</span>

Pavo-Indus Süperkümesi, Yerel Grubu da içeren Yerel süperkümenin komşusu olan ve yaklaşık olarak 212 MIy (65 Mpc)uzaklıkta bulunan bir süperkümedir. Erboğa Süperkümesi'ni ve büyük bir ihtimalle Başak Süperkümesi'ni çevreleyen uzun bir gökada duvarının bir ucunu oluşturan oldukça zayıf bir süperkümedir. Önemli bir süperküme olarak kabul edilmemektedir. Dikkat çeken yoğun bir gökadalar topluluğu değildir ve herhangi birçok verimli gökada kümesi içermez.

Yontar Süperkümesi, Yontar ve Ankakuşu takımyıldızı bölgelerinde bulunan iki süperküme. Çok belirgin yapılar olmamakla birlikte önemlidir, çünkü bu üstkümeler gökyüzünün bu bölgesinden geçen ve yaklaşık 1 milyar ışık yıllık bir alana yayılan büyük gökada duvarlarına dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Herkül Süperkümesi</span>

Herkül Süperkümesi, Herkül takımyıldızındaki meşhur süperkümelerdir. 330 MIy çapıyla diğer yerel süperkümelere görece olarak özellikle büyük olarak kabul edilmektedir. Süperkümelerin kendileri kadar büyük olan bir bölgenin ön tarafında çok büyük bir boşluk vardır. Sağdaki gökada haritası, iki süperkümeyi göstermektedir. 400 milyon ışık yılı uzaklıktaki kuzey süperkümesinin hakimi, Abell 2197/Abell 2199 küme çiftidir. Biraz daha uzakta, 500 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan, daha büyük güney süperkümesinin hakim kümeleri A2147, A2151 ve A2152'dir. Her iki süperküme birbirine bağlıdır ve bazen tek bir küme olarak kabul edilirler.

<span class="mw-page-title-main">Aslan Süperkümesi</span>

Aslan Süperkümesi, pek ünlü olmayan ve üstünde hiçbir zaman gerçek bir bilimsel araştırma yürütülmemiş olan süperküme. Sağdaki harita, bu süperkümenin çevresindeki en parlak gökadaların işaretlenmesi sonucu oluşmuştur. süperküme, bizden yaklaşık 440 milyon ışık yılı uzaklıktadır ve bu uzaklıkta, Aslan süperkümesi gibi oldukça zayıf bir süperkümenin ön plandaki bütün gökadaların arasından görülebilmesi zordur. Daha yakındaki Saç Süperkümesi, büyük Abell 1367 Grubu'nun varlığından da anlaşılabileceği gibi bu bölgededir ve bize daha da yakın olan Başak kümesi haritanın sol alt tarafındadır.

<span class="mw-page-title-main">Shapley Süperkümesi</span>

Shapley Süperkümesi, yakın evrenimizde kütleçekimsel olarak etkileşen bir birlik oluşturan ve böylece evrenle birlikte genişlemek yerine kendisini bir araya getiren büyük bir gökadalar konsantrasyonudur. 1989'da keşfedilmesine rağmen, 1930'larda gökyüzünün bu bölgesinde gökada fazlalığını ilk ilan eden Harlow Shapley'in adı verilmiştir. Shapley Süperkümesi büyük bir süperkümedir ve üzerinde birçok araştırma yapılmıştır. Bilinen en büyük süperküme olmasa da en yoğunlardan biri olduğu kesindir. Erboğa akımyıldızında yer alan süperkümenin, biri 500 milyon ışık yılı ve daha büyüğü 650 milyon ışık yılı uzaklıkta olmak üzere, iki ana toplanma bölgesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Balıklar-Balina Süperkümesi</span>

Balıklar-Balina Süperkümesi 1986 yılında Brent Tully'nin farkına vardığı, 800 milyon ışık yılının üzerinde uzaklığa sahip, önemli birkaç süperküme içeren bir bölgedir. Bölgede, yüz milyonlarca ışık yılı uzunluğunda duvarlar oluşturan çok büyük birkaç süperküme bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çoban Süperkümesi</span>

Çoban Süperkümesi, Çoban takımyıldızı'nda, 800 milyon ışıkyılı uzaklıkta bulunan süperküme. Takımyıldızda birkaç önemli küme yer almaktadır; ancak gökyüzünün bu bölgesi kümelerin yanında yer alan büyük Çoban boşluğu nedeniyle daha ünlüdür. Bu boşluğun genişliği 300 milyon ışık yılıdır. Boşlukta önemli galaksi kümeleri bulunmamaktadır, ancak bâzı tek galaksilar görüldüğünden tamamen boş da değildir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzeytacı Süperkümesi</span>

Kuzeytacı Süperkümesi, Kuzeytacı takımyıldızında bulunan bir süperküme ve Kuzey Göksel Yarımküre'de türünün en belirgin örneğidir. 0,07'lik bir kırmızıya kayması vardır, bu da Dünya'dan yaklaşık olarak 865,94 MIy (265,5 Mpc)bir mesafeyi gösterir. 100 mega parsek (330 milyon ışık yılı) genişliğinde ve 40 mega parsek (130 milyon ışık yılı) derinliğinde olduğu tahmin edilmektedir. Diğer süperkümelerle karşılaştırıldığında yoğun ve kompakt olan kütlesinin 0,6 ile 12 × 1016 güneş kütlesi (M☉) arasında olduğu hesaplanmıştır. Abell 2065, süperküme içindeki en büyük kütleli gökada kümesidir ve büyük ihtimalle bu bölgedeki hâkim kümedir; ancak orada yine zengin olan 9-10 tane daha başka küme bulunmaktadır.

Abell 3266, Saat takımyıldızı yönünde bulunan bir gökada kümesi. Saat Süperkümesi'nin bir parçasıdır. Güney yarıküredeki en büyük ve yakın evrendeki en yoğun kütle konstrasyonlu gökada kümesidir.

<span class="mw-page-title-main">Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi</span>

Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi, Başak Süperkümesi'ni de içeren gökada süperkümeleri veya gökada iplikçiklerinin bileşik yapısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Çekici</span> Samanyolu Gökadası ile karşısındaki öteki gökadaları çeken çok büyük bir kütledir

Büyük Çekici, galaksilerarası uzayda yer alan bir kütle çekim bölgesi ve Samanyolu gökadası da dahil olmak üzere yaklaşık 100.000 gökadayı içeren Laniakea Süperkümesi'nin görünürdeki merkezi kütle çekim noktasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Laniakea Süperkümesi</span>

Laniakea Süperkümesi, Samanyolu'nu ve yakınındaki diğer yaklaşık 100.000 gökadayı içeren bir süperkümedir. Süperkümenin kendisi ise evrendeki en büyük yapılardan biri olan ve Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi adı verilen iplikçik yapısının içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Mikroskop Süperkümesi</span>

Mikroskop Süperkümesi, Mikroskop ve Yay takımyıldızlarında yer alan bir süperkümedir. İlk olarak 1990'ların başında tespit edilmiş ve üzerinde çok az çalışılmıştır. Yaklaşık olarak 1.177,42 MIy (361 Mpc)uzaklıkta yer alan süperküme, 303 milyon ışık yılı boyunca uzanır ve kütlesi 1 x 1017 güneş kütlesine (M☉) eşittir. Abell 3677, 3695 ve 3696 gökada kümelerinden oluşurken, aynı alandaki 3693 ve 3705 ile ilişkisi belirsizdir.

<span class="mw-page-title-main">Saraswati Süperkümesi</span> Balıklar takımyıldızındaki gökada süperkümesi

Saraswati Süperkümesi, SDSS'nin Stripe 82 bölgesinde, Balıklar takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 1,2 gigaparsek (4 milyar ışık yılı) uzaklıktaki devasa bir gökada süperkümesidir. Yaklaşık 200 Mpc (652 milyon ışık yılı) çapında ana ekseniyle evrende keşfedilen en büyük yapılardan biridir. En az 43 gökada kümesinden oluşur ve 2 × 1016 M☉ kütleye sahip bir gökada iplikçiği oluşturur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.