Saat üreteci - Turkipedia

Saat üreteci, bir devrenin çalışmasını senkronize etmek için saat sinyali üreten elektronik bir osilatördür. Sinyal, basit simetrik kare dalgalarla daha karmaşık düzenlemeler arasında değişkenlik gösterebilir. Tüm saat üreteçlerinde bulunan temel parçalar, rezonans devresi ve yükselticidir.

Daha basit tank devreleri ve hatta RC devreleri kullanılabilmesine rağmen,

Rezonans devresinde daha basit tank devreleri ve RC devreler de kullanılabilmesine rağmen genellikle bir kuvars piezo-elektrik osilatör kullanılır.

Amplifikatör devresi genellikle osilatörden gelen sinyali tersine çevirir ve salınımı sürdürmek için bu sinyalin bir kısmını osilatöre geri gönderir.

Jeneratör, temel sinyali değiştirmek için ek bölümlere sahip olabilir. Örneğin 8088, ham osilatörlerin tipik özelliği olan 50/50 görev döngüsünü çevirmek için saat üretecinin mantığı dahil etmesini gerektiren 2/3 görev döngüsü saati kullanır.

Bu tür diğer ek bölümler, frekans bölücü veya saat çarpanı içerir. Programlanabilir saat üreteçleri, bu bölücü veya çarpanda kullanılan sayının değiştirilmesine izin vererek donanım değiştirilmesine gerek kalmadan çeşitli çıkış frekanslarından birinin seçilmesini sağlar.

Bir anakarttaki saat üreteci, bilgisayar meraklıları tarafından CPU, FSB, GPU ve RAM hızlarını kontrol etmek için sıklıkla değiştirilir. Tipik olarak programlanabilir saat üreteci, önyükleme sırasında BIOS tarafından seçilen değere ayarlanır; buna rağmen bazı sistemlerde saat üretecini sık sık yeniden programlayan dinamik frekans ölçeklendirmesi bulunur.

Zamanlı sinyal üreteçleri (TSG'ler)

Zamanlı sinyal üreteçleri, hizmet sağlayıcı ağlarında sıklıkla bir merkez ofis için binaya entegre zamanlama kaynağı (BITS) olarak kullanılan saatlerdir.

Dijital anahtarlama sistemleri ve bazı iletim sistemleri (örn. SONET), hataları önlemek için güvenilir, yüksek kaliteli senkronizasyona (veya zamanlamaya) bağlıdır. Bunu sağlamak için çoğu hizmet sağlayıcı, katman hiyerarşisine dayalı ofisler arası senkronizasyon dağıtım ağlarını kullanır ve ofis içi senkronizasyon ihtiyaçlarını karşılamak için BITS konseptini uygular.^[]

TSG, giriş zamanlaması referans sinyallerini kabul eden ve çıkış zamanlaması referans sinyalleri üreten saat ekipmanıdır. Giriş referans sinyalleri, DS1 veya bileşik saat (CC) sinyalleri olabilir ve çıkış sinyalleri ayrıca DS1 veya CC sinyalleri (veya her ikisi) olabilir. Bir TSG, aşağıda listelenen altı bileşenden oluşur:^[]

DS1 veya CC giriş sinyallerini kabul eden bir giriş zamanlama arabirimi.
Çıkış zamanlama dağıtım bileşeni tarafından kullanılan zamanlama sinyallerini oluşturan bir zamanlama oluşturma bileşeni.
Çoklu DS1 ve CC çıkış sinyalleri oluşturmak için zamanlama oluşturma bileşeninden gelen zamanlama sinyallerini kullanan bir çıkış zamanlama dağıtım bileşeni.
Giriş sinyallerinin zamanlama özelliklerini izleyen bir performans izleme (PM) bileşeni.
Merkez ofis (CO) alarm izleme sistemine bağlanan bir alarm arabirimi.
Yerel işlerde kullanımı ve uzak operasyon sistemleriyle iletişim için bir operasyon arayüzü.

Dış bağlantılar

Datasheets of clock generators from Nuvoton / Winbond
Datasheets of clock generators from IDT 17 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Datasheets of clock generators from Realtek
Datasheets of clock generators from Pericom Semiconductor 19 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynaklar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mikrodenetleyici</span>

Mikrodenetleyici bir VLSI entegre devre çipinde küçük bir bilgisayar'dır. Mikrodenetleyici, bellek ve programlanabilir giriş/çıkış çevre birimleri ile birlikte bir veya daha fazla CPU kapsar.

Anakart, modern bir bilgisayar gibi karmaşık bir elektronik sistemin birincil ve en merkezî baskılı devre kartıdır. Apple bilgisayarlardaki muadiline logic board denir ve bazen mobo olarak kısaltılır. Fiziksel yapı olarak anakartlar özel alaşımlı bir blok üzerine yerleştirilmiş ve üzerinde RAM yuvaları genişleme kartı slotları devreler ve yongalar bulunan kare şeklinde bir plakadır. Bu plaka çalışma sistemini organize eder. Bu organizasyon anakart üzerindeki yonga setleri sayesinde olur.

Merkezî işlem birimi, dijital bilgisayarların veri işleyen ve yazılım komutlarını gerçekleştiren bölümüdür. Çalıştırılmakta olan yazılımın içinde bulunan komutları işler. Mikroişlemciler ise tek bir yonga içine yerleştirilmiş bir merkezî işlem birimidir. 1970'lerin ortasından itibaren gelişen mikroişlemciler ve bunların kullanımı, günümüzde MİB teriminin genel olarak mikroişlemciler yerine de kullanılması sonucunu doğurmuştur.

Global Positioning System, ABD hükümetine ait ve ABD Uzay Kuvvetleri tarafından yönetilen uydu tabanlı radyonavigasyon sistemidir. Dünya'daki ve Dünya yakınındaki GPS alıcılarına, en az dört GPS uydusunu görebilmeleri şartıyla coğrafi konum ve saat bilgisi sağlayan küresel uydu navigasyon sistemlerinden biridir. Uydular bir tür radyo sinyali yayarlar ve yeryüzündeki GPS alıcıları bu sinyalleri alıp yorumlayarak konum belirlenmesini gerçekleştirir.

<span class="mw-page-title-main">Elektronik devre elemanları</span> elektronik devreyi meydana getiren ögeler

Elektronik devre elemanları, elektrik devresinin çalışabilmesi için kullanılan parçalara denir. Aktif ve pasif devre elemanları olarak iki gruba ayrılır.

Osilatör (salıngaç), elektronik devrelerde, sinüs, kare, testere ve üçgen elektrik sinyallerini veren elektronik düzenektir.

<span class="mw-page-title-main">Röle</span> tamamen izole edilmiş ikinci bir devre tarafından bir elektrik devresinin açılıp kapanmasına izin veren elektrikli cihaz

Röle, elektriksel olarak çalıştırılan, elektromanyetik bir anahtardır. Yani üzerinden akım geçtiği zaman çalışan devre elemanıdır. Röle; bobin, palet ve kontak olmak üzere üç bölümden meydana gelir. Bobin kısmı rölenin giriş kısmıdır. Palet ve kontak kısmının bobin ile herhangi bir elektriksel bağlantısı yoktur. Röle, tek veya çoklu kontrol sinyalleri için birçok giriş terminali ve birçok çalışma kontağı terminalinden oluşur. Röle, birden çok kontak düzenlemesinde, örneğin; kontakları temas ettirme, kontakların temasını kesme veya bu iki durumun kombinasyonları gibi herhangi bir sayıda kontaklı olabilir.

Geri bildirim, geri dönüş veya geri besleme, bir sürecin basamaklarındaki bir değişimin önceki bir basamağa etki etmesi ve neden-sonuç ilişkisi içerisinde bir döngü oluşturması olayına denir. Burada süreç sıcaklık ayarlı bir soba gibi fiziksel olabileceği gibi kan şekeri döngüsü gibi biyolojik, hatta paradokslarda olduğu gibi tamamen soyut olabilir.

Renk sinyali renkli televizyon yayıncılığında görüntü sinyalinin bir bileşenidir.

Anahtarlamalı güç kaynağı olarak adlandırılan anahtarlamalı modlu güç kaynağı, elektrik gücünü verimli şekilde dönüştürmek için anahtarlama regülatörü içeren elektronik bir güç kaynağıdır. Anahtarlamalı güç kaynağı ya da İngilizce özgün adının kısaltmasıyla SMPS, 1960'lı yıllarda doğrusal güç kaynaklarının çalışma veriminin düşük olması ile kullanılmaya başlanmıştır.

Aktarıcı, radyo ve televizyon yayıncılığında bir önceki istasyondan aldığı yayını değişik bir radyo frekansla yeniden yayınlayan yardımcı vericilere verilen addır. "Aktarıcı" terimi TRT kurumunda 1970'li yıllarda Fransızca transposer kelimesinin karşılığı olarak kullanılmaya başlamıştır. Buna karşılık halk arasında kullanılan yansıtıcı terimi yayıncılıkta kullanılmaz.

Enterferans ya da girişim, istatistikten genetiğe kadar çeşitli alanlarda kullanılan bir terimdir. Terimin en yaygın kullanılışı ise iletişim teknolojisindedir. İletişimde enterferans iletilmek istenen bilginin yanı sıra farklı bilgilerin de alıcıya ulaşması halidir.

Gerçek zamanlı saat (GZS), güncel zamanı gösteren bilgisayar saati. Genellikle tümleşik devreler biçiminde tasarlanan bu saatler; kişisel bilgisayarlar, sunucular ve gömülü sistemler başta olmak üzere hemen tüm elektronik aygıtta bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kare dalga</span>

Kare dalga, genliğin sabit bir frekansla, iki değer, maksimum ve minumum, arasında eşit süreler kalarak değiştiği, sinüsoidal olmayan periyodik dalgadır. İdeal kare dalgada genliğin iki seviye arasında geçişi anlıktır; bu sırada herhangi bir gecikme yaşanmaz. Ancak bu durum fiziksel sistemlerde gerçeklenebilir değildir. Kare dalgalar elektronikte ve sinyal işlemede sıkça kullanılır. Kare dalga, genlik seviyelerinde kalma süresi farklı olabilen dikdörtgen dalganın özel halidir.

Amplifikatör veya yükselteç, elektronik sinyalleri artırmak için kullanılan elektronik cihazlardır. Amplifikatörler bu işlemi bir güç sağlayacısından alıp bu çıkış sinyallerinin şeklini eşleştirerek yaparlar. Yani, bir amplifikatör güç sağlayıcısından aldığı sinyalleri düzenler.

Halka salınıcı, çıkışı mantık doğru (true) ve yanlış (false) arasında salınan, bir halkadaki tek sayıda DEĞİL (NOT) kapılarından oluşan aygıttır. DEĞİL kapıları veya eviriciler, bir zincire eklenmiştir ve son eviricinin çıkışı ilkinin girişine geri beslenmiş şekildedir.

<span class="mw-page-title-main">Gerçek rassal sayı üreteci</span>

Programlama alanında kullanılan donanım rassal sayı üreteci bilgisayar programı kullanmayarak, fiziksel bir işleyiş ile rassal sayı üretimi için kullanılır. Bu tip cihazlar genel olarak mikroskobik olay tabanlı, istatistiksel olarak rassal gürültü sinyalleri içeren; ısıl gürültü, fotoelektrik etkisi kullanan hüzme bölücü ve diğer kuantum etkisi içeren olayları kullanır. Bu stokastik süreçler, teoride önceden kestirilemez ve teorinin öne sürdüğü sava göre deneysel test sonuçlarına tabiidir. Bir donanım rassal sayı üreteci genel olarak bir tip fiziksel bir gücü elektrik sinyaline dönüştürmek için güç çevirici, rassal dalgalanma genliklerini ölçülebilir seviyelere getirebilmek için güç yükselteç ve diğer elektrik devreleri ve de çıkışı sayısal bir veriye dönüştürebilmek için bir çeşit analog sayısal çevirici içerir. Genel olarak elde edilen sayı ikili sayı sisteminin elemanları olan 0 veya 1 dir. Arka arkaya alınan rassal değişen sayı örnekleri sayesinde sıralı olarak rassal sayılar elde edilir.

Hassas Zaman Protokolü (PTP), bilgisayar ağı içerisinde bulunan saatleri eş zamanlama için kullanılan bir protokoldür. Yerel alan ağlarında mikro saniyenin altındaki bir doğrulukla saatlerin eş zamanlanmasını mümkündür, bu durum protokolü ölçüm ve kontrol sistemleri için son derece uygun hale getirir. PTP sıklıkla finansal işlemlerin, mobil haberleşme baz istasyonlarının, deniz altı akustik anten dizilerinin ve hassas zamanlama gerektiren ancak uydu navigasyon sinyallerine erişimi olmayan ağların eş zamanlanması için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Artımlı kodlayıcı</span>

Artımlı kodlayıcı (enkoder), cihaz hareket ettirildiğinde iki A ve B çıkış sinyalli darbeler veren, doğrusal veya döner elektromekanik bir cihazdır. "A" ve "B" sinyalleri birlikte hareketin hem oluşumunu hem de yönünü gösterir. Çoğu artımlı kodlayıcının ek bir çıkış sinyali vardır ve bu sinyale, kodlayıcının belirli bir referans konumunda olduğunu gösteren, genelde "indeks" veya "Z" denilir. Ayrıca bazı kodlayıcılar, rulman arızası veya sensör arızası gibi dahili arızayı gösteren durum çıkışı ("alarm") verir.

<span class="mw-page-title-main">Akım fark tamponlu amplifikatör</span>

Akım farkı tamponlu kuvvetlendirici (CDBA), Cevdet Acar ve Serdar Özoğuz tarafından geliştirilen, iki giriş ve iki çıkıştan oluşan çok terminalli aktif bir bileşendir. Blok şeması şekilden görülebilir. Mevcut geri besleme amplifikatöründen (CFA) türetilir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.