İçeriğe atla

Saab JAS 39 Gripen

JAS 39 Gripen
TürüÇok Maksatlı
Ulusal köken İsveç
ÜreticiSaab
İlk uçuş9 Aralık 1988
Hizmete giriş1 Kasım 1997
DurumuEtkin hizmette
Ana kullanıcıİsveç Hava Kuvvetleri
Diğer kullanıcılarGüney Afrika Hava Kuvvetleri
Çek Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri
Macaristan Hava Kuvvetleri
Brezilya Hava Kuvvetleri
Üretim sayısı235
Birim maliyetiUS$ 40-60 milyon

Saab JAS 39 "Gripen" İsveç uzay ve havacılık şirketi Saab tarafından üretilen hafif tek motorlu çok maksatlı savaş uçağıdır. İsveç hava kuvvetlerindeki Saab 35 Draken ve 37 Viggen uçaklarının yerini alması için tasarlanmıştır. Uçak şu anda İsveç, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Güney Afrika ve Brezilya hava kuvvetlerinin hizmetindedir.

Dizaynında performans, etkinlik ve hava muhaberelerinde hayatta kalma özellikleri öne çıkmıştır. JAS'ın açılımı şöyledir. Jakt (hava-hava), Attack (hava-yer) ve Spaning (gözetleme). İsveç'in F-16 veya F/A-18 alımı yerine üretmeyi tercih ettiği bir uçaktır.

Eurofighter ve Rafale uçakları bu uçağın aerodinamiği temel alarak geliştirilmiştir. Programlanabilir aviyonikleri ve Elektronik savaş kitleri uçağın standard ekipmanlarındandır. Çok kısa pistlerden kalkabilir. Hatta ilginç olarak sivil karayollarına bile iniş yapabilir. Yerdeyken yakıt aktarımı ve silah yenileme prosedürü 10 dakikada 5 kişilik ekiple tamamlanabilir. Uçağın önemli bir özelliği ise 45 milyon dolarlık fiyatıdır ve Eurofighter ve Rafale gibi uçaklarla kıyaslandığında bu rakam oldukça ekonomiktir.

Tarih

Saab 39 Gripen, 1988 yılında ilk uçuşunu gerçekleştirdi ve 1996 yılında İsveç Hava Kuvvetlerinde JAS 39 adı ile aktif hizmete girdi. Gripen, isveç hava kuvvetlerinin çok rollü savaş uçağı olarak tasarlanmış ilk uçaktır. JAS, kısaltmasını bu özelliğinden almaktadır. JAS, jakt, attack ve spaning kelimelerin kısaltmasıdır. Bu sözcükler İsveççede avcı, saldırı ve keşif demektir. Avcı, bombardıman ve keşif rollerini temsil eder.

Gripen'in geliştirilmesinde, uçağın her üç rolde de ödün vermeden mükemmel şekilde çalışması İsveç makamlarının bir isteğiydi. Sadece bir uçak modeli kullanmak ve aynı zamanda önceki savaş uçağı türlerine göre daha düşük satın alma ve bakım maliyetleriyle birinci sınıf bir uçak almak istediler. Aslında, nesilden nesile daha önce büyüyen maliyet eğrisi kırıldı.

Geliştirme

Gripen uçağı 800 metre gibi oldukça kısa pistlere iniş yapabilir ve bu uzunluktaki pistlerden havalanabilir. Bu pistler özel gereksinimler içermez. Bu yüzden yeterli uzunluktaki karayolları ve bombalanan havalimanları iniş kalkış işleri için uygundur. Bu özellik tesadüfi değildir. İsveç Hava Kuvvetleri tarafından yapılan tavsiyeler üzerine uçak tasarlanırken dikkat edilen en önemli unsurlardan biridir.

Tayland Kraliyet Hava Kuvvetleri JAS-39D çift kişilik modeli, 2016

Gripen'in ilk modelleri JAS 39 A/B olarak adlandırılır. Tek koltuklu versiyon için A ve 2 koltuklu versiyon için B kullanılır. Daha sonra Gripen C/D adı verilen versiyonlar geliştirildi. Bu versiyonlar NATO standartlarına uygun hale getirilmiştir ve diğer özelliklerin yanı sıra yakıt ikmali yapılabilirler.

Gripen NG

Gripen Next Generation projesi, eski modellerin kötü yanlarını kapatıp yeni modeller geliştirmek için 2000'li yıllarda başlatıldı. Yapılan çalışmaların ardından 2016 yılında SAAB tarafından JAS 39 modelinin güncellenmiş yeni sürümü Gripen E duyuruldu.[1] Gripen E versiyonunun 2018 yılında uçuşa hazır olacağı ve birçok yenilik sunacağı da aynı sunumda açıklandı. Bu yenilikler arasında, AESA radarı, daha güçlü motor, önemli ölçüde daha uzun menzil gibi biçok özellik bulunmaktaydı.

Gripen E, 15 Haziran 2017'de Saab'ın Linköping, İsveç'teki tesislerinde ilk uçuşunu gerçekleştirdi.[2] Saab tarafından 30 Ağustos 2022 tarihinde yapılan açıklamada, firmanın geliştirdiği Gripen E modeli ile Meteor görüş ötesi havadan havaya füzesi (Beyond Visual Range Air-to Air Missile - BVRAAM) demesinin başarı ile gerçekleştirildiği duyuruldu.[3]

Kullanıcılar

Teknik özellikler (JAS 39E/F)

Brezilya'ya ait ilk Gripen E

Veri kaynağı Saab Gripen,[4][5] Saab,[6][7][8] and Aviation Week.[9]

Genel özellikler

  • Mürettebat: 1 JAS 39E / 2 JAS 39F
  • Uzunluk: 15,2 m (49 ft 10 in) JAS 39E
159 m (522 ft) JAS 39F
  • Kanat açıklığı: 8,6 m (28 ft 3 in)
  • Yükseklik: 4,5 m (14 ft 9 in)
  • Kanat alanı: 30 m2 (320 ft2)
  • Boş ağırlık: 8.000 kg (17.637 lb)
  • Maksimum kalkış ağırlığı: 16.500 kg (36.376 lb)
  • Yakıt kapasitesi: 3.400 kg (7.500 lb) (dahili); 4535 L (3537 kg) Üç harici tank ile (2x1700L + 1x1135L)
  • Yük: 7.200 kg (15.900 lb)[10]
  • Güç kaynağı: 1 × General Electric RM16 (F414-GE-39E) artyakıcı turbofan motor, 61,83[11] kN (13.900 lbf) itme dry, 98 kN (22.000 lbf) with afterburner

Performans

  • Maksimum sürat: 2.460 km/sa (1.530 mph, 1.330 kn) +
  • Maksimum sürat: Mach 2
  • Muharebe menzili: 1.500 km (930 mi, 810 nmi) +
  • Yüksüz menzil: 4.000 km (2.500 mi, 2.200 nmi) +
  • Azami irtifa: 16.000 m (52.000 ft)
  • g sınırları: +9 -3
  • Kanat yükü: 283 kg/m2 (58 lb/ft2)
  • İtme/ağırlık: 1,04
  • Kalkış mesafesi: 500 m (1.640 ft)
  • İniş mesafesi: 600 m (1.969 ft)

Mühimmat

  • Silahlar: 1 × 27 mm Mauser BK-27 revolver top, 120 mermi ile (yalnızca tek kişilik modellerde)
  • Hardpoint: 10 (gövde altında üç hardpoint, her kanadın altında iki, her kanat ucunda bir) 7.200 kg (15.900 lb) kapasitesiyle, aşağıdakilerin kombinasyonlarını taşıyabilir:

Aviyonik

  • Selex ES-05 Raven AESA radarı[12][13][14]
  • Skyward-G IRST sistemi[15][16][17]
  • Havadan havaya ve havadan yüzeye taktik veri bağlantı sistemi[]
  • Geniş Alan Ekranı (WAD) (tek görüntü ekranı)[18]
  • Targo kaska takılı ekran sistemi (HMD)[]
  • ANVIS gelişmiş gece görüş sistemi/baş üstü gösterge (HUD)[]

Kaynakça

  1. ^ "PICTURES: Saab rolls out first Gripen E fighter – With video | Thai Military and Asian Region". web.archive.org. 13 Ağustos 2018. 13 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020. 
  2. ^ "Gripen E Modelinden ilk Meteor Füzesi Atışı Yapıldı". Flyive. Flyive. 26 Ağustos 2023. 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023. 
  3. ^ "Gripen E Modelinden İlk Meteor Füzesi Atışı Yapıldı". flyive.com. 1 Eylül 2022. 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023. 
  4. ^ Spick 2000, s. 431.
  5. ^ Williams 2003, s. 90.
  6. ^ "Gripen E/F", Gripen fighter system, Saab, 13 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Ağustos 2019 .
  7. ^ "Gripen E in brief" (PDF). Saab. 15 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  8. ^ "Gripen NG Performance, Facts and Figures" (PDF). Saab. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  9. ^ "Program Dossier: JAS 39 Gripen" (PDF), Aviation Week, September 2014, 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi .
  10. ^ "Gripen: When Logic is Part of the Equation". Saab. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2022 – Defense IQ vasıtasıyla. 
  11. ^ "Natops flight manual navy model F/A-18E/F" (PDF). United States Department of the Navy. s. I-2-1. 31 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ekim 2020 – Public intelligence vasıtasıyla. 
  12. ^ "Raven ES-05". Leonardo. 3 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "Active Electronically Scanned Array (AESA) Fire Control Radar" (PDF). Leonardo. 4 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  14. ^ "The AESA Radar will be assembled on Gripen". Leonardo. 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020. 
  15. ^ "Selex ES Raven AESA Radar on Gripen NG". Saab. 2015. 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Infrared Search & Track System" (PDF). Leonardo. 4 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  17. ^ "Finmeccanica – Selex ES signs contract with Saab for the infrared search and track Skyward-G". Leonardo. 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020. 
  18. ^ YouTube'da HX Update Presentation - Gripen E/F And Globaleye For Finland? HX Challenge 2020 video

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">McDonnell Douglas F-4 Phantom II</span> Amerikan yapımı savaş uçağı

McDonnell Douglas F-4 Phantom II, McDonnell Douglas Firması tarafından ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri Donanması için geliştirilmiş, tandem iki koltuklu, çift motorlu, tüm hava koşullarına uygun, uzun menzilli süpersonik, 3. nesil jet önleme ve avcı-bombardıman uçağıdır.

SAAB, 1937 yılında kurulan İsveçli havacılık ve savunma sanayi şirketi. 1947 yılından 1990 yılına kadar Saab Automobile adı altında otomobil üreticisi olmuştur. 1968 ve 1995 yılları arasında ticari araç üreticisi Scania ile birleşerek Saab-Scania olarak adı altında ticari araç üretmiştir.

<span class="mw-page-title-main">North American F-100 Super Sabre</span> Amerikan yapımı savaş uçağı

F-100 Super Sabre ; ilk prototip uçuşu 25 Mayıs 1953'te gerçekleştirilen, North American firması tarafından geliştirilen ve tasarımı F-86 Sabre'a dayandırılan bir av-bombardıman uçağıdır. Rus muadili Mikoyan-Gurevich MiG-19'dur.

<span class="mw-page-title-main">McDonnell Douglas F/A-18 Hornet</span> ABD yapımı dördüncü kuşak savaş uçağı

F/A-18 Hornet,, McDonnell Douglas ve Northrop şirketleri tarafından müşterek olarak tasarlanan ve 1982 yılında üretilmeye başlanmış olan bir muharebe uçağıdır. 1997'den beri Boeing tarafından üretilmektedir. Rus muadili SU-33 model savaş uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Saab 37 Viggen</span> 1967 İsveç Savaş Jeti

Saab 37 Viggen İsveçli uçak üreticisi Saab tarafından tasarlanmış ve üretilmiş tek koltuklu, tek motorlu çok amaçlı bir savaş uçağıdır. Viggen, kanart donanımına sahip seri üretime giren ilk uçaktır. Aviyonikleri için entegre devrelere sahiptir ve dijital merkezi bilgisayarı kendisiyle beraber havada taşıyan ilk uçaktır. Bu özelliklerle, piyasaya sürüldüğü sırada Avrupa'nın en modern/gelişmiş savaş uçağı olarak değerlendirilir. Dijital merkezi bilgisayar, türünün ilk örneğiydi. Daha önce bir navigatör/yardımcı pilot gerektiren görevleri otomatikleştiriyor ve üstleniyordu. Başka birkaç görevin yanı sıra, yüksek hızları ve düşük tepki süreleriyle saldırıları başarılı veya başarısız olarak niteliyor ve taktiksel durumlarda idareyi kolaylaştırıyordu. Bu sistem, 1981 yılında Panavia Tornado'nun operasyonel hizmete girmesine kadar geride bırakılamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Atlas Cheetah</span>

Atlas Cheetah, Güney Afrika Hava Kuvvetleri (SAAF) envanterinde bulunan bir muharebe uçağıdır. Yine bir Güney Afrika firması olan ve 1965'te kurulan Atlas Aircraft Corporation tarafından Dassault Mirage III uçağının geliştirilmiş bir sürümü olarak üretilmiştir. Tek koltuklu Cheetah E ve Cheetah C ve çift koltuklu Cheetah D olmak üzere üç türevi imal edilmiştir. Cheetah E'lerin kal'e ayrıldığı SAAF'ta, şu an görev yapan 28 Cheetah C ve Cheetah D, Atlas Aircraft Corporation'ın yerini alan Denel firmasınca yine 28 adet Saab JAS-39 Gripen ile değiştirilecektir.

<span class="mw-page-title-main">Mikoyan Proje 1.44</span>

Mikoyan Gurevich Project 1.44/1.42 MiG tarafından Rus hava kuvvetleri için üretilen 5.jenerasyon hava üstünlük uçağı prototipidir. MiG-MFI olarak da bilinen uçağın NATO kodadı Flatpack'tir.

<span class="mw-page-title-main">Dassault Rafale</span>

Dassault Rafale Fransa merkezli havacılık şirketi Dassault tarafından tasarlanan ve üretilen, çift motorlu, kanart delta kanatlı, çok rollü savaş uçağıdır. Geniş bir silah yelpazesine sahip olan Rafale, hava üstünlüğü, yasaklama, havadan keşif, yakın hava desteği, derinlemesine saldırı, anti-gemi saldırısı ve nükleer caydırıcılık görevlerini gerçekleştirmek için tasarlanmıştır. Rafale, Dassault tarafından "omnirole" uçak olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Boeing 737 AEW&C</span> havadan ihbar ve kontrol uçağı

Boeing 737 AEW&C MESA bir havadan ihbar ve kontrol (AEW&C) uçağıdır. Boeing AEW&C sistemi yüksek performanslı, brüt ağırlığı arttırılmış 737-700 ile Northrop Grumman'ın MESA olarak adlandırılan çok maksatlı elektronik taramalı, dost-düşman ayrımı yapabilen radarını içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Meteor (füze)</span>

Meteor füzesi, çok uluslu "MBDA" şirketi tarafından geliştirilmekte olan, 200 km azami menzilli, radar güdümlü bir havadan havaya füze çeşidi. Yüksek yoğunluklu elektronik savaş ortamında işlev gören ve gelişmiş ramjet motor teknolojisi kullanılan füze 2016 yılında Avrupa ülkelerinde üretilmeye başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Su-30</span> Rusya yapımı çift motorlu askeri hava aracı

Suhoy Su-30, Rusya merkezli Suhoy tarafından geliştirilen çift motorlu, iki koltuklu süper manevra kabiliyetine sahip bir savaş uçağıdır. Her türlü hava koşulunda, havadan havaya ve havadan yüzeye, derin hava üstünlüğü görevleri için üretilmiş çok amaçlı bir süpersonik savaş uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mikoyan-Gureviç MiG-3</span>

MiG-3 Rusça: (Микоян и Гуревич МиГ-3) II. Dünya savaşında Sovyetler Birliğinin kullandığı bir avcı uçağı idi. MİG-1'den türeyen başarılı bir avcı uçağı oldu. Yüksek irtifadaki başarılı uçuşları ile ün kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Embraer R-99</span> Brezilya menşeli askeri uçak

Embraer E-99, R-99 ve P-99 Embraer ERJ 145 bölgesel jet ailesinden askeri amaçlara uygun olarak dönüştürülmüş modellerdir. R-99 serisi sivil versiyonlara göre %20 daha fazla güç üretecek şekilde modifiye edilmiş 2 adet Rolls-Royce AE 3007 turbofan jet motoruyla donatılmıştır. İlk uçuşu 1999 yılında gerçekleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Beriev A-50</span> 4 Motorlu Havadan Erken Uyarı ve Kontrol Uçağı

Beriev A-50 Shmel İlyuşin İl-76 hava platformu tabanlı bir Rus Havadan Erken Uyarı ve Kontrol uçağıdır. Tupolev Tu-126 'Moss' un yerini almak üzere geliştirilen A-50 ilk uçuşunu 1978 yılında gerçekleştirdi. 1984 yılında Rusya Hava Kuvvetlerinde hizmete girdi. 1992 itibarıyla yaklaşık 40 adet üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Chengdu J-10</span> Çin yapımı çok rolü avcı uçağı

Chengdu J-10, Chengdu Aircraft Industry Group tarafından üretilen Çin yapımı çok rollü avcı uçağıdır. İlk uçuşunu 23 Mart 1998 tarihinde gerçekleştirmiş olup 2005 yılında hizmete girmiştir. Uçak, tek motorlu olup delta kanat ve kanart tasarıma ve fly-by-wire uçuş sistemine sahiptir.

Flygsystem 2020, İsveç Hava Kuvvetleri için 2020 yılına kadar görünmezlik teknolojili savaş uçağı geliştirilmesi için devam etmekte olan bir projedir. Projeyle ilgili, henüz yeni savunma bütçesi kesintileri yüzünden mümkün olmayabilecek az sayıda kamusal bilgi vardır; internette bir videonun minyatür öntür denemesini gösterdiği iddia edilmesine rağmen, mevcut gelişme aşaması hakkında resmî bir açıklama bulunmamaktadır. 2012 yılında İsveç Hava Kuvvetleri Komutan Yardımcısı Lars Helmrich, Riksdag üyelerinden yeni jet avcılarının geliştirilmesini veya mevcut tüm JAS 39 çok maksatlı savaş uçlarının NG modeline yükseltmelerini istedi, 2020 yılına kadar uçağın erken sürümlerinin yararsız olacağını iddia etti.

<span class="mw-page-title-main">Boeing F/A-18E/F Super Hornet</span> Savaş jeti

Boeing F/A-18E veya F/A-18F Super Hornet, McDonnell Douglas F/A-18 Hornet'i temel alan çift motorlu, taşıyıcı özellikli, çok amaçlı savaş uçağı varyantlarıdır. F/A-18E tek kişilik ve F/A-18F tandem koltuk çeşitleri, F/A-18C ve D Hornet'in daha büyük ve daha gelişmiş türevleridir.

<span class="mw-page-title-main">Volvo RM8</span>

Volvo RM8, Saab 37 Viggen avcı uçağı için geliştirilmiş düşük baypaslı bir turbofan uçak motorudur. 1962'de, Pratt & Whitney JT8D-1 motoru, askeri kullanım için tasarlanmış uygun ve mevcut bir motorun yokluğunda Viggen'e güç sağlamak için seçildi. Temelde JT8D'nin lisanslı bir versiyonu olan ve İsveç tarafından tasarlanmış süpersonik hızlar için büyük ölçüde modifiye edilmiş bir versiyon olan RM8, Svenska Flygmotor tarafından üretildi.

<span class="mw-page-title-main">Saab 38</span>

Saab 38, 1970'lerde Saab tarafından planlanan tek motorlu bir jet eğitim ve saldırı uçağıydı. Proje, Saab ve İtalyan uçak üreticisi Aermacchi arasındaki bir işbirliği projesiydi. İsveç Hava Kuvvetleri'ndeki eski Saab 105 jet eğitim uçaklarının yerini alması planlanıyordu, ancak asla çizim safhasını geçemedi ve 1979'da iptal edildi. İsveç bu uçağın yerine daha gelişmiş olan Saab JAS 39 Gripen uçaklarını üretti.

<span class="mw-page-title-main">Kızılötesi arama ve takipleme sistemi</span> Kızılötesi radyasyon yayan nesneleri algılama ve takip etme yöntemi

Kızılötesi arama ve takipleme sistemi veya (IRST) (İng. InfraRed Search and Track), jet uçakları veya helikopterler gibi kızılötesi radyasyon yayan nesneleri tespit etmek ve takiplemek için kullanılan sistemdir.