Sağlık Müzesi

Sağlık Müzesi, İstanbul'da Sultanahmet'te bulunan bir müzedir.^[1]

Dr. Hikmet Hamdi tarafından 1918'de kuruldu. Önce zührevî hastalıklarla ilgili tablo ve şekiller sergilendi, sonradan bunlara bulaşıcı ve sosyal hastalıklarla ilgili tablo ve şekiller eklendi. 1928'de ve 1939'da yeniden düzenlenen ve son yenileme çalışmaları 2019'da tamamlanan müzede ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerine yardımcı olacak nitelikte fizyoloji ve anatomi bölümleriyle kanser, verem, akıl ve ruh sağlığı, beslenme hastalıkları, diş sağlığı, bulaşıcı hastalıklar vb. bölümler yer almaktadır.

Müze binası, Defter-i Hakani Senedat (Tapu Kadastro) Müdürü Salih Efendi tarafından 1875 yılında kâgir bir konak olarak yaptırılmıştır. Salih Efendi'nin oğlu ile evlenen dönemin en aydın kadınlarından ve şairlerinden olan Şair Nigar evliliğinin ilk yıllarında ve sonra aralıklarla bu konakta ikamet etmiştir. Gotik, barok, neo-klasik ve oryantalist mimari ve süsleme ögeleri eklektik bir yapıda kullanılan konak, önemli bir sivil mimari örneğidir. Konak bir dönem Yıldız Teknik Üniversitesi'nin çekirdeğini oluşturan Kondüktör Mektebi-i Alisi'ne hizmet vermiştir (1911–1914).

Dönemin Sıhhiye Umum Müdürü Dr. Adnan Adıvar tarafından kurulmasına karar verilen Sağlık Müzesi, halkı salgın hastalıklardan korumak ve hijyen kurallarını öğretmek amacıyla 1917 yılında “Sıhhiye Müzesi” adı ile kurulmuştur. Müzenin başına hem iyi bir doktor hem de iyi bir ressam ve hattat olan Dr. Hikmet Hamdi getirilir. Hikmet Hamdi, resimle halka sağlık bilgisi vermiş, müze içinde mulaj atölyesi oluşturulmuş, yurt dışından getirilen hastalık mulajları çoğaltılarak sergilenmiştir. Sağlıkla ilgili sinema gösterimleri yapılmış, eğitim maketleri hazırlanmıştır.

Mütareke yıllarında konak, Milli Müdafaa Cemiyeti tarafından kullanılmış ve alt katına bir sinema stüdyosu kurularak ordu ve halk arasında işbirliğini güçlendirecek belgesel filmler çekilmiştir. Türk sinemasının ilk sessiz filmlerinden olan “Binnaz” bu mekanda çekilmiştir. Birinci Dünya Savaşı sonrasında İtilaf devletleri İstanbul'u resmen işgal edince Sağlık Müzesinin bulunduğu binaya da İtalyan askerleri tarafından el konulmuş, kısa bir süre sonra müracaatlar üzerine müze İtalyan askerlerinden boşaltılıp tekrar sahibine iade edilmişti. Sanayi-i Nefise Mektebi (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) binanın bir bölümünü aralıklarla kullanmıştır (1920-1921).

Cumhuriyetin ilk yıllarında Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti (Sağlık Bakanlığı) müze ile yakından ilgilenmiş, sağlık alanında önemli rol oynayan bu müze örnek alınarak 13 vilayette kurmuştur. Bu vilayetlerin bilinenleri; Ankara, Aksaray, Bursa, Urfa, Ordu, Trabzon, Edirne, Konya, Giresun'dur.

Sağlık Müzesi, İstanbul Sağlık Müdürlüğü tarafından 2011 yılında başlatılan çalışmalar sonucunda, çağdaş müzecilik normlarında işlevlendirilerek 2019 yılında yeniden açılmıştır. Yenilenen müze, geçmişten gelen ve hala gelişmekte olan koleksiyonu ile geçmiş ve geleceğin buluşma noktası olmuştur. Müzenin toplumun sağlık konusunda eğitimi temel amacı ile çok amaçlı eğitim salonları ve kütüphaneye sahip olması ve teknolojik altyapısıyla interaktif bir müze olması hedeflenmektedir.