İçeriğe atla

Saç dökülmesi

Kelleşen bir adam

Kellik ya da saç kaybı, en yaygın saç hastalığı'dır. Kalıtsal bir neden olup yeniden çıkmayacak şekilde saçları döker. Kemoterapi görmek veya diğer bazı kanser ilaçlarını kullanmak da yeniden çıkmak üzere saçların dökülmesine sebep olabilir.[1]

Androgenetik alopesinin ilk tıbbi tanımlamasını MÖ 4. yüzyılda Aristo'nun yaptığı söylenir. Filozof kellik ile cinsellik arasındaki ilişkiyi tarif etmiştir. Kellik konusundaki araştırmalar Osmanlılar zamanında da ve Mısır'da da görülmüştür. Yıllar sonra bazı araştırmacılar yine bu yönde çalışmışlar, kısırlaştırılan erkeklerin kelleşmediklerini tespit etmişler ve II. Abdülhamid döneminde araştırmalar yapmışlardır.[2]

Kelleşme ile erkeklik hormonu androgen arasında ilişki söz konusudur. Bir androgen hormonu olan testosteron, Alfa-5 redüktaz isimli enzim tarafından dihidrotestosterona (DHT) dönüştürülür. DHT de saç kökleri üzerindeki reseptörlere bağlanarak etkisini gösterir.

Farklı kellik tedavileri bulunmaktadır. Son yıllarda halk arasında "saç ekimi" olarak bilinen saç nakli tekniğinde yaşanan gelişmeler kelliği gidermede en önemli yöntem olarak ortaya çıkmıştır.

Saç dökülmesinin tedavisinde topikal olarak uygulanan minoksidil kullanılmaktadır. Cinsiyetten bağımsız olarak androjenik alopesisi olan kişilerde saç büyümesinin desteklenmesinde etkilidir. Minoksidil, mevcut saç foliküllerinin sürekli olarak desteklenmesi ve yaşanan saç büyümesinin sürdürülmesi için süresiz olarak kullanılmalıdır.[3]

Düşük dozda oral minoksidil (LDOM), saç dökülmesine karşı ve saçların yeniden büyümesini desteklemek için etiket dışı olarak kullanılır. Oral minoksidilin topikal formülasyonlarda zorluk yaşayan hastalar için etkili ve iyi tolere edilen bir tedavi alternatifi olduğu bulunmuştur.[4]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023. 

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Hair ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hormon</span> İç salgı bezlerinden kana geçen ve organların işlemesini düzenleyen adrenalin, insülin, tiroksin ve benzeri fizyolojik etkisi olan maddelerin genel adı

Hormon,, çok hücreli organizmalarda fizyoloji ve davranışı düzenlemek için karmaşık biyolojik süreçler yoluyla uzak organlara veya dokulara gönderilen sinyal molekül sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Saç</span> kafa derisinde bulunan kıl kümesi

Saç, insanda, baş üzerinde kafa derisi ya da saç derisi denen kısımda bulunan kıl kümesine verilen genel ad. Saç, deride bulunan saç foliküllerinden büyüyen bir protein lifidir. Saç, memelilerin tanımlayıcı özelliklerinden biridir. İnsan vücudu, tüysüz deri bölgeleri dışında, kalın terminal saçı ve ince vellus saçı üreten foliküllerle kaplıdır. Saça en yaygın ilgi, saç büyümesi, saç tipleri ve saç bakımı üzerine odaklanır, ancak saç aynı zamanda esas olarak proteinden, özellikle alfa-keratinden oluşan önemli bir biyomateryaldir. Vücut kılları, yüz kılları, kulak kılları, burun kılları, kaş, kirpik, kol altı kılları, göğüs kılları, karın kılları, kasık kılı, bacak kılları vücutta bulunan diğer saç tipleridir.

<span class="mw-page-title-main">Östrojen</span> Birincil dişi cinsiyet hormonu

Östrojenler, kadınların adet döngüsünde ve diğer memeli hayvanların dişilerinde estrus döngüsünde önemli rol oynayan bir grup steroid hormondur. Hormon tüm omurgalılarda ve bazı böceklerde de bulunur.

Kemoterapi, "ilaçla (Sitotoksik) tedavi" anlamına gelmekle birlikte, daha çok kanser hücrelerini etkileyen kanser ilaçları kullanılarak yapılan tedavi için kullanılan terimdir. Bunun için kullanılan ilaçlara "antikanser" ilaçlar da denmektedir. Kemoterapi tedavisinde tek başına "antikanser" ilaçlar veya cerrahi ve radyoterapi ile birlikte uygulanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Saç nakli</span> Saç Nakli Nedir

Saç nakli, yaygın estetik cerrahi işlemlerden biridir. Kelliğe dirençli olan enseye yakın başın arka tarafından alınan saç köklerinin, saçların döküldüğü veya seyrekleştiği bölgeye taşınmasıdır. İşlem lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Saç ekimi ayrıca kirpik, kaş, bıyık, sakal, göğüs, kasık kıllarının onarılmasında da kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Alopesi areata</span>

Alopesi areata veya halk arasındaki adıyla saçkıran ya da kılkıran hastalığı; saçlı deri, sakal bölgesi, kaşlar, kirpikler ve diğer vücut kıllarının, belli bir belirti olmaksızın tüm vücuda yayılmış bir biçimde dökülmesiyle kendini gösteren bir hastalıktır.

Alopesi üniversalis ya da alopesi areata üniversalis, alopesi areatanın bir evresidir. Bu evrede saç, kaşlar ve kirpikler hızlı bir şekilde dökülür. %0,001 oranında rastlanılan hastalığa sahip insanlar arasında en belirginlerinden biri ünlü hakem Pierluigi Collinadır.

<span class="mw-page-title-main">Minoksidil</span> minoxil

Minoksidil bir vazodilatör ilaçtır .Saç büyümesi sağlaması ve kelliği önlemesiyle bilinen bir etken maddedir. Androjenik alopesi başta olmak üzere birçok kellik türünün tedavisinde kullanılmaktadır.Ama tedavinin bırakılmasıyla birkaç ay içinde etkiler kaybolmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Finasterid</span> Kimyasal bileşik

Finasterid, bir antiandrojen olup testosteronu dihidrotestosterona(DHT) çeviren tip2 5-alfa redüktaz enziminin inhibitörüdür. Düşük dozlarda benign prostat hiperplazisi (BPH) tedavisinde, yüksek dozlarda prostat kanseri tedavisinde kullanılır. Mayıs 2008'de yapılan bir çalışmanın sonuçlarına göre finasterid, prostat kanseri riskini %30 azaltmaktadır. BPH ilerlemesini durdurmak için doksazosin ile kombine olarak kullanılmaktadır. Ayrıca birçok ülkede androjenik alopesi yani erkek tipi kellik tedavisi için onayı bulunmaktadır.

Dutasteride bir 5-alfa redüktaz inhibitörü ilaçtır, testosteronun dihidrotestosterona (DHT) dönüşümünü engellemektedir. Benign prostat hiperplazisi gibi DHT'nin sorumlu olduğu tıbbi durumlarda kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Eflornitin</span> stereoizomerler grubu

Eflornitin Sanofi-Aventis tarafından üretilen birçok kullanımı olan bir ilaçtır. İlk olarak kanser tedavisine kullanımı düşünülmüşse de sonradan Afrika tripanozomiazisinde(Uyku hastalığı) oldukça etkili olduğu ortaya çıkarılmıştır.Özellikle Batı Afrika formunda etkilidir. ABD'de Ornidyl müstahzar adıyla bilinmektedir. 2008'de yapılan güncel bir çalışma ) sulindak ile kombine kullanıldığında rekürren Kolorektal polip tedavisinde de etkili olduğunu göstermiştir.

Erkek tipi kellik 50 yaşındaki erkeklerin yarısından fazlasını etkileyen bir sorundur ve ABD'de her yıl kellik tedavilerine harcanan paranın 1 milyar $ olduğu tahmin edilmektedir. 1980'lerden bu yana, kadın ve erkeklerde kellik tedavisinde ilaç tedavisi olanağı vardır. Dihidrotestosteronun (DHT) erkek ve kadın tipi kellikte rolünün ayrıntılı bir biçimde anlaşılması hedefe yönelik keşifleri beraberinde getirmiş ve saçlı deride bu hormonun almaçlarının bloke edilmesine odaklanmıştır. Tesadüfi keşiflerle ve kök hücre araşatırmalarıyla da güçlenen bu araştırma alanına her yıl artan bir biçimde büyük yatırımlar yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saç folikülleri</span>

Saç folikülleri memeli derisinde bulunan bir organdır. Derinin dermis tabakasında bulunur ve her biri farklı işlevlere sahip 20 farklı hücre tipinden oluşur. Saç folikülü, hormonlar, nöropeptitler ve akyuvar arasındaki karmaşık bir etkileşim yoluyla saç büyümesini düzenler. Bu karmaşık etkileşim, kıl folikülünün vücudun farklı bölgelerinde farklı kıl tipleri üretmesine neden olur. Örneğin, kafa derisinde terminal tüyler uzar, ayrıca rahimdeki fetüsleri ve bazı yeni doğan bebeklerde vücutlarını kaplayan lanugo tüyleri görülür.

<span class="mw-page-title-main">Dihidrotestosteron</span> testosteron hormonunun aktif versiyonu olan güçlü metobolit

Dihidrotestosteron; erkek vücudunda bulunan testosteron hormonunun aktif versiyonu olan güçlü metobolitine verilen addır. DHT hormonu, büyük oranda testosteronun çevre dokularda 5- Alfaredüktaz enzimi aracılığı ile dönüşümünden oluşur. Testosteron hormonunun etkin hale gelebilmesi ve dokular üstünde androjenik etki gösterebilmesi için 5 Alfa Redüktaz isimli enzimle DHT hormonuna dönüşmesi şarttır. Testosteron, tip-1 5-Alfa Redüktaz ve tip-2 5-Alfa Redüktaz adı verilen iki enzimle DHT hormonuna dönüşür. Bu dönüşme olmadan testosteron birçok doku ve organda etkili olamaz. DHT hormonu, anne karnındaki fetus halinde bulunan çocuğun erkek cinsel özellikleri kazanmasını ve cinsel organlarının gelişmesini sağlar. DHT hormonu ayrıca anne karnındaki fetusun beyni üstünde de birçok etkide bulunur. Henüz anne karnında olan fetusun cinsiyet kimliğinin oluşmasını sağlar. DHT hormonu, bunun dışında ergenlik döneminde ikincil seks karakterlerinin meydana gelmesini ve erkek tipi farklılaşmayı meydana getirir. Böylece ergenlik döneminden önce kız çocuğundan kolay kolay ayırt edilemeyecek olan erkek çocuğu gittikçe farklılaşır ve çocukluktan erkekliğe adımını atar. Sakalları ve bıyıkları çıkmaya, sesi kalınlaşmaya, boyu uzamaya, kas kütlesi artmaya, penisi büyümeye, testisleri sperm üretmeye başlar. Tüm bu farklılaşmayı testosteron, DHT hormonuna dönüşerek meydana getirir. DHT hormonunun bir diğer görevi glandüler prostat dokusunun fonksiyonlarının devamlılığını sağlamaktır. Bunun dışında da, erkek metabolizmasında DHT hormonunun sperm üretiminden, aerobik kapasitenin artışına kadar birçok önemli katkısı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Anabolik steroid</span>

Anabolik steroidler ya da teknik adıyla anabolik-androjenik steroidler veya halk diliyle steroidler, vücutta testosteron veya daha etkin formu olan dihidrotestosteron etkilerini taklit eden ilaçlardır. Bu ilaçlar hücrelerde protein sentezini arttırarak dokuların gelişimini uyarırlar. Etkileri özellikle kas dokusunda belirgindir. Anabolik steroidler ayrıca seste kalınlaşma, vücut kıllarında artış, testislerde büyüme gibi erkeksi özellikleri geliştiren androjenik ve virilizan özelliklere sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Dehidroepiandrosteron</span>

Dehidroepiandrosteron veya Dhea, böbrek üstü bezlerinde salgılanan bir hormondur ve hipofiz bezinde salgılanan ACTH'un kontrolündedir. Zayıf bir erkeklik hormonudur fakat erkeklerde salgılandığı zaman erkeklik hormonlarına dönüşmektedir. Kadınlarda da aynı durum söz konusu olup salgılandığı vakit kadınlık hormonuna dönüşmektedir. Dhea hormonu sayesinde erkeklerdeki kıllanma meydana gelir. Kadınlarda eğer aşırı kıllanma, kellik, adetten kesilme, kısırlık ve akne gibi şikayetlerin olması halinde Dhea hormonuna bakılır. Erkeklerde ise erken ergenlik olduğu zaman, ses kalınlığında, pubik kıllanmada ve erken büyüyen penis gibi durumlarında da Dhea hormonu araştırılır. Dhea hormonu doğum anından itibaren olmak üzere aniden düşer ve ergenlik döneminde de yeniden yükselişe geçer. İlerleyen yaşla beraber düşme eğilimine girer.

<span class="mw-page-title-main">Mikro iğneleme</span>

Microneedling, dermarolling ya da mikro iğneleme gibi farklı formları ile de bilinen kollajen indüksiyon tedavisi (KİT), derinin küçük, steril iğneler ile hızlı ve tekrarlayan bir şekilde delindiği kozmetik prosedürdür. KİT, transdermal ilaç verme ve aşılama gibi diğer deri üzerinde mikro iğneleme cihazlarının kullanıldığı işlemlerden farklıdır.

Transgender hormon terapisi, transgender veya atanan cinsiyetine uygun olmayan kişilere, eşey hormonlarının ve diğer hormonal ilaçların kullanıldığı, kişinin ikincil cinsiyet özelliklerinin cinsiyet kimliğiyle daha uyumlu hale gelmesinin amaçladığı bir hormon terapisi şeklidir.

RU-59063, ilk olarak 1994'te tanımlanan ve hiçbir zaman pazarlanmayan bir nonsteroid androjen veya seçici androjen reseptör modülatörüdür (SARM). Başlangıçta potent bir antiandrojen olduğu düşünülüyordu, ancak takip eden araştırmalar, dihidrotestosterondan (DHT) daha düşük etkinliğe sahip olsa da, aslında doza bağımlı androjenik aktiviteye sahip olduğunu buldu. İlaç, N -ikameli bir aril tiyo hidantoindir ve birinci nesil bir nonsteroidal antiandrojen (NSAA) olan nilutamidden türetilmiştir. İkinci nesil NSAA'lar enzalutamid, RD-162 ve apalutamid, RU-59063'ten türetilmiştir.

MOPP, Hodgkin lenfomasını tedavi etmek için kullanılan bir kombinasyon kemoterapi rejimidir. Bu kısaltma, rejimin bileşen ilaçlarından türetilmiştir: