İçeriğe atla

SS Kurtuluş

Kurtuluş Vapuru
SS Kurtuluş
Tarihçe
Türkiye
Adı SS Teşvikiye (1924-1930), SS Bülent (1930-1934), SS Kurtuluş (1934-1942), also see register below
İnşa eden Caird & Purdie Shipyard in Barrow-in-Furness, Cumbria, İngiltere
Denize indirilişi 1883
Hizmet 1883
Hizmet dışı 20 Ocak 1942
Limanıİstanbul
Akıbet 20 Ocak 1942'de Marmara Adası'nda kayalıklara çarparak battı.
Genel karakteristik
Uzunluk 75,5 m (247 ft 8 in)
Kapasite 2.735

SS Kurtuluş, II. Dünya Savaşı'nda Yunanistan'ın Nazi Almanyası'nın işgali altında bulunduğu dönemde bu ülkeye Türkiye'den insani yardım taşınmasında oynadığı rol ile tarihe geçmiş Türk kuru yük gemisi.

Kızılay adına Atina'nın Pire limanına beşinci seferini yaparken 20 Şubat 1942 sabahı Marmara Adası'nda kayalıklara çarparak battı. Geminin hikâyesini ve dönemin genel tarihsel çerçevesini konu eden Erhan Cerrahoğlu yapımı belgesel film "Kurtuluş Vapuru Belgeseli" 2006 yılında vizyona girdi.

Gemi

Gemi 1883'te İngiltere'de 76,5 m'lik ve 2.735 groston kapasiteli bir kuru yük gemisi olarak inşa edildi. Çeşitli isimler ve bandıralar altında hizmet ettikten sonra 1924'te Kalkavan kardeşlerin deniz taşımacılığı şirketi tarafından satın alınarak Türkiye bandıralı ilk gemilerinden biri oldu. Kalkavanlar, gemiyi 1934'te bir başka armatör firma olan Tavilzade kardeşlere sattı ve "Kurtuluş" ismi bu dönemde verildi. Kurtuluş vapuru 1941'de işgal altında büyük açlık yaşayan Yunanistan'a sevkedilecek insani yardımın taşınması için Türk hükûmeti tarafından kiralandı.

Görev

Yunanistan'da Büyük Açlık

Yunanistan, Nisan 1941'de Nazi Almanyası tarafından işgal edilip Büyük Britanya Deniz Kuvvetlerince ablukaya alınmasından sonra büyük bir açlık yaşamaktaydı. Bu dönem Yunan tarihinde "Büyük Açlık" (Yunanca'da μεγάλος λιμός) olarak geçer. Bu açlık felaketi, dönemin Yunan kaynaklarına göre 70.000 kişinin, çağdaş tarihçi Mark Mazower'e göre ise 300.000 kişinin ölümüne neden oldu.[1] Balık tutmanın dahi yasaklandığı bir ortamda açlıktan ölüm tehlikesi ile karşı karşıya kalmış ada Yunanlarının küçük motorlarla Türkiye'ye geldikleri ve kendilerine yiyecek verildiği Türkiye'nin Batı Anadolu sahil şeridinde yaşlılar tarafından günümüzde de anlatılır.[2]

Bu süreçte Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, daha 19 yıl önce bizzat savaştığı Yunanlara her türlü insani yardımın yapılması talimatını veren kararnameyi imzaladı. Büyük Britanya hükûmetinin başlangıçta ablukadan geçiş izni vermekte isteksiz davranmasına rağmen, Türkiye'nin de abluka bölgesi içinde olduğu ve dolayısıyla aynı abluka alanının içinde gıda sevkiyatı yapılabileceği mantığına dayalı bir ara formül bulundu ve nihayet alınan izinle gerekli organizasyon üç ay gibi kısa bir sürede tesis edildi. Türkiye böylece Yunanistan'a yardım eli uzatan ilk ülke oldu.

Kızılay tarafından organize edilen ülke çapında bir kampanya ile toplanan gıdalar İstanbul'a sevkedildi ve büyük Kızılay işaretleri ile boyanmış SS Kurtuluş gemisi tehlikeli sefere hazırlandı. SS Kurtuluş ilk seferine çıkmak için 6 Ekim 1941 tarihinde Karaköy iskelesinden demir aldı. Gıda malzemeleri Pire limanında Kızılhaç'a teslim edildi. Sonraki aylarda Yunanistan'a üç sefer daha yapan SS Kurtuluş, toplam 6.735 ton gıda yardımı taşıdı.[3]

21 Ocak tarihli dönemin ünlü gazetelerinden olan Akşam gazetesi ilk sayfasında yayımlanmış haber.

SS Kurtuluş beşinci seferinde, Marmara Adası kuzey sahilinde, Saraylar köyü açığında fırtınaya yakalanarak kayalıklara çarptı ve 21 Şubat 1942 sabahı battı. 34 kişilik mürettebat karaya çıkarak kurtuldu. Batığın bulunduğu noktanın karşısındaki burun günümüzde, SS Kurtuluş'un hatırasına, Kurtuluş Burnu olarak adlandırılmaktadır.

SS Kurtuluş'un kaybına rağmen, savaş ilerledikçe zorluklarını bizzat yaşamaya başlayan Türkiye yardımlarını sürdürdü. SS Dumlupınar, SS Tunç, SS Konya, SS Güneysu, SS Aksu gemileri 1946'ya kadar Yunanistan'a insani yardım taşıdı. Bunlardan SS Dumlupınar, 13-16 yaşları arasında 1.000 kadar hasta Yunan çocuğu İstanbul'a getirdi ve bu çocuklara savaşın sonuna kadar Türkiye'de bakıldı.

Yıl Gemiye verilen isim Bandıra
1883 SS Euripides Yunanistan
1896 SS Razeto İtalya
1897 SS Bratia Paramonovi Rusya
1901 SS Cephalonia Vagiano Yunanistan
1905 SS Michael Archangel Rusya
1915 N41 Rus Donanması
1918 SS Michael Archangel Sırbistan
1924 SS Teşvikiye Türkiye
1930 SS Bülent Türkiye
1934-1942 SS Kurtuluş Türkiye

Film

Araştırmacı yazar ve film yönetmeni Erhan Cerrahoğlu SS Kurtuluş gemisinin belgeselini hazırlamaya 2005 yazında başladı ve enkazın yeri uzman dalgıç Prof. Erdoğan Okuş ve ekibi tarafından tespit edildi.

Sponsorları arasında Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Ticaret Odası ve Olympic Airlines'ın bulunduğu, Çetin Tekindor'un seslendirdiği "Kurtuluş Vapuru Belgeseli" ilk kez vizyona giren görüntüler, İstanbul, Atina ve Marmara Adası'nda, vatandaşlar, Kurtuluş'un kaptanının yakınları ve bu arada Yunan tarihçi Georgeos Margaritis ile yapılmış röportajları içermektedir. Film, deniz kirliliği ile ilgili bir araştırma esnasında teknesinin Karadeniz'de alabora olması ile 2006 Nisan'ında ölen Prof. Erdoğan Okuş'a ithaf edilmiştir.

Kurtuluş filminin müziği İzmir Marşıdır.

Dış bağlantılar

Dipnotlar

  1. ^ Mark Mazower (1995). Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation, 1941-44 ISBN 0-300-08923-6 (İngilizce). Yale University Press. 
  2. ^ Dağınık çeşitli kaynakların yanı sıra, Zühal İzmirli - Yücel İzmirli tarafından yazılmış Rodos'tan Karşıyaka'ya anı-romanında, Marmaris'ten Rodos'a düzenli olarak yapılan gıda yardımının ada halkı için yaktığı anlık umut ışıklarına dramatik tarzda değinilmektedir.
  3. ^ Procopis Papastratis (1984). British policy towards Greece during the Second World War, 1941-1944 ISBN 978-0-521-24342-1 (İngilizce). Londra Ekonomi Okulu. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı</span> Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki direniş hareketinin işgal kuvvetleri ve iş birlikçilerine karşı verdiği siyasi ve askerî mücadele

Türk Kurtuluş Savaşı, I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu'nun İtilaf Devletleri'nce işgali sonucunda Mîsâk-ı Millî sınırları içinde ülke bütünlüğünü korumak için 1919-1922 yılları arasında gerçekleştirilen çok cepheli siyasi ve askeri mücadeledir. Batı Anadolu'da İtilaf Devletleri'nin harekete geçirdikleri Yunan ordusuna; güneyde Fransız ordusuna; doğuda Ermenistan'ın kuvvetlerine; İstanbul rejimine sadık milislere, feodal güçlere ve ayrılıkçılara karşı savaşılmıştır. Bu mücadelenin Batı Cephesi Yunan millî belleğine "Küçük Asya Felaketi" adıyla kazınmıştır. Savaş sırasında Yunan ve Ermeni kuvvetleri, bir etnik temizlik harekâtı olarak, Türk halkına karşı katliamlar, yağmalar ve tecavüzler gerçekleştirmiştir. Savaş, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kızılay</span> Türk yardım kuruluşu

Türk Kızılay ya da resmî adıyla Türkiye Kızılay Derneği, Türkiye'deki en büyük insani yardım kuruluşudur ve Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketinin bir parçasıdır. Türk Kızılay, kâr amacı gütmeyen (NGO), yardım ve hizmetleri karşılıksız olarak sağlayan ve kamu yararına çalışan bir gönüllü sosyal hizmet kuruluşudur. Personelinin bir kısmı gönüllü olarak, bir kısmı ise maaşlı olarak çalışır.

Osmanlı donanması, Osmanlı Devleti'nin askerî deniz gücü. XIV. yüzyılda kuruldu. Osmanlı Devleti, 1323 yılında Karamürsel'i fethederek denize ulaştı, Kara Mürsel komutasında ilk donanma oluşturuldu ve Kocaeli'nde yapılan savaşlarda denizden destek sağlandı. 1327 yılında Karamürsel'de ilk Osmanlı tersanesi kuruldu ve böylece deniz gücünün kurumsallaşma çalışmaları başladı. Osmanlı donanmasında hiyerarşik sisteme geçildi, ilk Derya Beyi, Kara Mürsel Bey oldu. 1337 yılında Kocaeli ele geçirildi; böylece 1353 yılında gerçekleşecek olan Rumeli'ye geçişin önü açıldı. Bundan sonra donanmanın merkezi sırasıyla İzmit, Gelibolu ve son olarak da İstanbul oldu.

<span class="mw-page-title-main">Kızılay Meydanı</span> Ankara Yenişehirde meydan

Kızılay Meydanı ya da 15 Temmuz Kızılay Millî İrade Meydanı, Türkiye'nin başkenti Ankara'nın merkezindeki kent meydanı. Doğudan Ziya Gökalp Caddesi, batıdan Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, kuzey-güney ekseninde ise Atatürk Bulvarı yollarının kesişimindedir. Ankara'nın her tarafından ulaşımı oldukça kolay olan meydanda hem metro hem de Ankaray istasyonu bulunmaktadır. Çok sayıda büro, mağaza, kafe ve park bulunmaktadır.

Erhan Cerrahoğlu 1969 yılında Ankara'da doğdu.

<span class="mw-page-title-main">Bandırma Vapuru</span> Mustafa Kemal Atatürkü İstanbuldan Samsuna getiren gemi

Bandırma Vapuru Mustafa Kemal Atatürk'ü 9. Ordu Müfettişi olarak kurmayları ile birlikte İstanbul'dan Samsun'a getiren gemidir.

<span class="mw-page-title-main">Mavi Marmara Saldırısı</span> Gazzeye insani yardım taşıyan 6 gemiye İsrail Savunma Kuvvetlerinin yaptığı müdahale

Mavi Marmara Saldırısı, Gazze filosu saldırısı, Mavi Marmara katliamı veya Deniz Meltemi Harekâtı, İHH İnsani Yardım Vakfı ve Özgür Gazze Hareketi'nin organize ettiği ve Gazze'ye insani yardım taşıyan 6 gemiye; Akdeniz'de, İsrail'den 70-80 mil açıktaki uluslararası sularda 31 Mayıs 2010'da İsrail Savunma Kuvvetleri'nin yaptığı saldırı. Olay; gemilerde bulunan insani yardım kuruluşu üyelerinin bir kısmının öldürülmesi, bir kısmının yaralanması ve gemilerin yolcularıyla birlikte rehin alınması ile sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı'nda Amerika Birleşik Devletleri</span>

I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu, İttifak Devletleri; Amerika Birleşik Devletleri ise İtilaf Devletleri yanında yer aldı ama birbirlerine savaş ilan etmediler. Fakat ABD, Çanakkale Savaşı sırasında İtilaf Devletleri'nin savaş malzemelerini taşıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Yunan Direnişi</span>

Yunan Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında 1941-44 yılları arasında Mihver Devletleri işgali altında bulunan Yunanistan’da işgale karşı faaliyet gösteren silahlı ve silahsız farklı siyasi görüşlere sahip grupları içeren terimdir. II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden az önce Almanların ülkeden atılmasının ardından direnişin farklı unsurları iktidarı almak için birbirleriyle mücadeleye girişmiş ve sonunda Yunan İç Savaşı patlak vermiştir.

<i>Gülcemal</i> vapur

Gülcemal, ilk ismi ile Germanic, 1874 yılında Belfast kentinde Harland and Wolff firması tarafından inşa edilen ve 1911 yılında Osmanlı Seyr-i Sefain İdaresi tarafından satın alınan uzun yol buharlı yolcu gemisi. Amerika'ya giden Türk bayraklı ilk gemi olarak Türk Sivil Denizcilik tarihine geçmiştir. 1950 yılında söküldüğünde 75 yıllık hizmet ömrüyle o tarihte dünyanın en uzun süre çalışan ikinci gemisi olarak da kayıtlara ayrıca geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sadullah Güney</span>

Sadullah Güney Türk asker, bürokrat ve siyasetçi.

<i>Kilkis</i> (zırhlı)

Kilkis veya USS Mississippi, 1904-08 yılları arasında Amerikan Donanması tarafından inşa edilen 13.000 tonluk Mississippi sınıfı zırhlı idi. Amerikan donanmasında Mississippi adıyla görev yapan gemi 1914 yılında kardeş gemisi Idaho ile beraber Yunanistan Deniz Kuvvetleri tarafından satın alındı; Mississippi'nin ismi Kilkis, Idaho'nunki de Lemnos olarak değiştirildi. Kilkis ismi İkinci Balkan Savaşı'nda Yunan zaferiyle sonuçlanan Kılkış Muharebesi'nden gelmektedir. Kilkis dört adet 305 mm'lik ana bataryayla donatılmıştı, kardeş gemisi Lemnos ile Kilkis Yunan donanmasındaki en güçlü gemiler idi.

<span class="mw-page-title-main">Yannis Rallis</span> Yunanistan başbakanı (1878-1946; hd. 1943-1944)

Yannis Rallis, Yunanistan'ın Mihver kuvvetleri tarafından II. Dünya Savaşı sırasında işgal edilmesi sırasında Yunanistan'ın üçüncü ve son başbakandı ve 7 Nisan 1943'ten 12 Ekim 1944'e kadar görev yaparak, Atina'da Alman kontrolündeki Yunan kukla hükûmetinde Konstantinos Logotetopulos'u takiben görevli idi.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Cumhuriyetçi Yunan Birliği</span>

Ulusal Cumhuriyetçi Yunan Birliği, II. Dünya Savaşı'nda Yunanistan'ın Mihver Devletleri tarafından işgali sırasında kurulan direniş güçlerinden biriydi. Örgüt, komünist olmayan en büyük direniş grubu olup askerî kanadı Yunan Gerillaları Ulusal Grupları olarak bilinmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Turyol</span> Feribot operatörü

Turyol, Türkiye merkezli bir vapur işletmecisidir. Şirket, 1995 yılında kurulmuş olup ağırlıklı olarak İstanbul kenti ve çevresine hizmet vermektedir. Şirketin merkezi İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Theodoros Pangalos</span> Yunan komutan ve siyasetçi (1878-1952)

Teodoros Pangalos, Yunan asker ve siyasetçi. Seçkin bir personel memuru ve ateşli bir Venizelist ve antimonarşist olan Pangalos, Eylül 1922 isyanında Kral I. Konstantin'in tahtından indirilmesinde ve İkinci Yunan Cumhuriyeti'nin kurulmasında başrol oynamıştır. Haziran 1925'te Pangalos kan dökülmeksizin bir darbe yaptı ve iktidar varsayımı kendisine Başbakan adını veren Ulusal Meclis tarafından tanındı. Yunanistan'ı Ağustos 1926'da devrilmesine dek yönetmiştir.

<i>Panter</i> (muhrip)

Panter 1912-1946 yılları arasında Yunan Kraliyet Donanması'nda hizmet veren Aetos sınıfı bir muhrip.

<span class="mw-page-title-main">Yukichi Tsumura</span> Japon subay

Yarbay Yukichi Tsumura ya da bilinen adıyla Yarbay Çomora veya Yarbay Çomura, Japon İmparatorluk Deniz Kuvvetleri'nde görev yapmış bir deniz subayı ve 1012 Türk savaş tutsağını İstanbul Hükümeti'ne teslim etmekle görevli Heimei-maru gemisinin komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'da Holokost</span>

Yunanistan'da Holokost, II. Dünya Savaşı boyunca çoğu Auschwitz toplama kampına tehcir edilmek üzere Yunanistan Yahudilerinin toplu katliâmını kapsar. 1945 yılına gelindiğinde, Yunanistan Yahudilerinin %83 ilâ %87'si öldürülmüştü. Bu, Avrupa'da Holokost kapsamında katledilmiş Yahudi toplulukların en büyük ölüm oranlarından biridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.