SS Great Eastern

Great Eastern, modern okyanusaşırı yolcu gemilerinin ilk örneği sayılan buharlı gemi.

Isambard Kingdom Brunel ve J. Scott tarafından Eastern Navigation Company için tasarlanmıştır. 1858'de suya indirilmiştir.

İngiliz donanmasına ait Great Eastern'in görevi, İngiltere ile Hindistan arasında sefer yapmaktı. Zamanının en büyük gemisi şeklinde ün saldı. Boyutlarının bu kadar büyük olmasının başlıca nedeni, gidiş ve dönüş yolculuklarında kullanılacak yakıt maddelerinin birlikte taşınması zorunluluğundan ileri geliyordu. Çünkü o dönemde, kömür gereksinimini doğu ülkelerinden karşılama olanağı yoktu.

Bu dev deniz taşıtı kızağa konduğu andan başlayarak, pek çok şanssızlıkla karşılaşmıştır. Tersanede ölümle sonuçlanan sayısız iş kazaları, yapımı üstlenen şirketin iflas etmesi bunlara birer örnektir. Great Eastern'in bu kötü yazgısı daha sonra da sürmüştür. 30 Ocak 1858 tarihinde denize indirilen gemi, bir yıl hareketsiz kalmış sonunda ilk yolculuğuna çıkacağı gün, baş mühendisine inme inmiştir. Yolculuk sırasında da gemide çıkan bir yangın görevlilerden altı kişinin ölümüne yol açmıştır. Bu dev geminin ilk günden başlayan şanssızlığı, hizmet verdiği sürece kazalar, yangınlar, iflaslar gibi büyük zararlara yol açan olaylarla sürüp gitmiştir.

Daha sonraları Great Ship Company'e satılan gemi New York ticaret hattında çalıştırılmaya başladı. Ama geniş ambarlarını tam şekilde doldurulamadığı için devamlı zararına seferler yaptı. 1864'te SteamShip Company'ye satıldı ve kablo döşeme gemisi olarak kullanıldı. Avrupa ve Amerika'yı birbirine bağlayan denizaltı telgraf kablolarının döşenmesi sırasında 3.400 km uzunluğunda ve 4.500 ton ağırlığındaki kabloları taşıyacak başka bir araç bulunmadığı için Great Eastern'den yararlanılmıştır. 1866-1874 yılları arası yıllara rastlayan bu dönem geminin en sakin ve başarılı günleri olmuştur. Bir ara kablo döşeme işine ara vererek Amerikalı ziyaretçileri 2. Paris Dünya Sergisi'ne götürmek üzere, Liverpool'dan New York'a gönderildi. Bu yolculuğa katılan Jules Verne Yüzen Şehir adlı romanında bu gemiyi anlattı.

Bu büyük transatlantik on iki yıl süren uzun bir işsizlik döneminden sonra 1889 yılında hurdaya çıkarılmış ve bir yıkıcıya satılmıştır. Ancak parçalama işlemi, elde edilecek hurdanın gelirinden çok yüksek olduğu için yıkıcı da bu işten zarar etmiştir.

Karşılaştığı bütün şanssızlıklara karşın, Great Eastern gemi mühendisliği alanında büyük bir çığır açmıştır. 211 m boyunda, 25 m genişliğindeki bu gemi 32.000 ton ağırlığındaydı. Bu boyutları ancak yarım yüzyıl sonra yapılan Lusitania transatlantiği aşmıştır. Saatte 15 deniz mili hız yapabilen Great Eastern'in motorları 2.600 beygir gücündeydi. 15.000 ton kömür, 6.000 ton yük, 400 personel ve 4.000'den fazla yolcu taşıyabilecek güçteydi. Ne var ki, Great Eastern'in hiçbir seferine 1.500'den fazla yolcu katılmamıştır.

Wikimedia Commons'ta SS Great Eastern ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Great Eastern Salvage web sitesi
• Great Eastern in kısa anlatımı
• Great Eastern in zaman diyagramı 19 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Great Eastern, 1860–1888 2 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Calamitous Titan 5 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

• SS Great Britain