SMS Yorck
 SMS Yorck Kaiser Wilhelm Kanalı'nda | |
| Tarihçe | |
|---|---|
 Alman İmparatorluğu | |
| Adı | Yorck |
| Adının geldiği yer/kişi | Ludwig Yorck von Wartenburg |
| İnşa eden | Blohm & Voss, Hamburg |
| Kızağa konuluşu | Şubat 1903 |
| Denize indirilişi | 14 Mayıs 1904 |
| Görevlendirme | Kasım 1905 |
| Akıbet | 4 Kasım 1914'te yanlışlıkla Alman mayınlarına çarparak battı. |
| Genel karakteristik | |
| Sınıf ve tipi | Roon sınıfı zırhlı kruvazör |
| Deplasman | 9.533 metrik ton (normal) 10.266 metrik ton (tam yük) |
| Uzunluk | 127.8 m (419 ft) |
| Genişlik | 20.2 m (66 ft) |
| Su çekimi | 7.76 m (25.5 ft) |
| İtme gücü | 3 şaftlı, 19.000 BG (14.000 kW) |
| Hız | 21 knot (39 km/sa; 24 mph) |
| Menzil | 12 kn (22 km/sa; 14 mph) hızla 4.200 deniz mili (7.800 km; 4.800 mil) |
| Kişi kapasitesi | 35 subay 598 er |
| Silah donanımı | 4 × 21 cm (8.3 inç) / 40 Kalibre silah 10 × 15 cm (5.9 inç) / 35 kalibre silah 14 × 8,8 cm (3.5 inç) silah 4 × 45 cm (18 inç) torpido tüpü |
| Zırh | Kemer 80 ilâ 100 mm (3.1 / 3.9 inç) Taret 150 mm (5.9 inç) Güverte 40 ilâ 60 (1.6 / 2.4 inç) |
SMS Yorck,[Not 1] Alman İmparatorluk Donanması için inşa edilen Roon sınıfı zırhlı kruvazörlerden ikincisi ve sonuncusu idi. İsmini, Prusyalı mareşal Ludwig Yorck von Wartenburg'dan aldı. İnşasına 1903 yılında Hamburg'daki Blohm + Voss tersanesinde başlandı. 16.241.000 Goldmark'a malolan kruvazörün inşası Kasım 1905'te tamamlandı. Deplasmanı 9.875 metrik tona çıkabilmekteydi ve dört adet 21 cm'lik (8,3 inç) ana bataryalarla donatılmıştı. Azamî hızı 20.4 knot (37,8 km/sa; 23,5 mph) idi.
Geminin yedi yıllık, kısa bir hizmeti oldu ve ardından görevine son verilerek yedeğe alındı. I. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine tekrar göreve alındı ve cephe hattı hizmetine geri döndü. 3-4 Kasım 1914'te Yarmouth Baskını'ndan geri dönerken ağır sis altında seyir hatası sebebiyle yanlışlıkla Alman mayın tarlasına girdi. Ağır can kaybı ile gemi hızlıca battı. Ölenlerin sayısı hakkında kaynaklar birbiriyle uyuşmazlık göstermektedir. Facianın ardından geminin komutanı askerî mahkemeye çıkarılarak ihmalden dolayı suçlu bulundu. 1929-1930, 1965 ve son olarak 1982 yıllarında olmak üzere Yorck, kademeli olarak parçalandı.
İnşası
Yorck, Ersatz Deutschland geçici ismiyle sipariş edildi ve Hamburg'daki Blohm + Voss tersanesinde 167 inşa numarası ile inşa edildi.[1][Not 2] 1902 yılında gemi omurgası kızağa kondu ve 14 Mayıs 1904 tarihinde denize indirildi. Donatım çalışmalarının 21 Kasım 1905 tarihinde tamamlanmasının ardından, aynı gün Alman İmparatorluk Donanması'nda göreve başladı.[2] Geminin Alman İmparatorluk Hükûmeti'ne maliyeti 16.241.000 Goldmark oldu.[1]
Yorck'un deplasmanı inşa edildiğinde 9.087 metrik tondu ve tam yük ile deplasmanı 9.875 metrik tona çıkabiliyordu. Uzunluğu 126,5 m, genişliği 19,6 m ve ön su çekimi 7,43 m idi. Dikey vaziyetteki üçlü genleşme tipi buhar motorları ile 17.272 BG (12.880 kW) güç sağlanmakta ve denemelerde maksimum 20,4 knot (37,8 km/sa; 23,5 mph) hız yapılabilmekteydi. Yorck, 1.630 ton kömürle ve 12 kn (22 km/sa; 14 mph) seyir hızıyla maksimum 5.080 deniz mili (9.410 km; 5.850 mil) uzağa gidebilmekteydi.[1]
İkiz taret kulelerinde ikişer adet 21 cm'lik (8,3 inç) ana bataryalarla silahlandırılmıştı, bu taret kuleleri gemi üst yapısının ön ve arka kısımlarındaydı. İkincil silahları ise on adet 15 cm'lik (5,9 inç) top, on dört adet 8,8 cm'lik (3,5 inç) top ve dört adet 45 cm'lik (18 inç) su altı torpido tüpü idi; bunlardan biri pruvada, biri kıçta ve ikisi de geminin yanlarında bulunuyordu.[1]
Hizmet geçmişi
Barış zamanı
Yorck, 14 Mayıs 1904 tarihinde denize indirildi[3] ve 21 Kasım 1905'te Alman Donanması'nda hizmete girdi.[4] Geminin donanmaya tesliminde Generalfeldmarschall Wilhelm von Hahnke "Atasözü der ki; (Si vis pacem, para bellum) Eğer barış istiyorsan savaşa hazırlan... Yorck'un silahları ve makineleri, sadece demir kalpli ve sağlam iradeli insanlarca işletilmeli, onlar ki Alman halkının büyüklüğü ve onuru için mücadele eden, gerektiğinde hayatlarını hiçe saymayı emir bilen insanlar" ifadesini kullandı.[3] Donanmaya katılmasından sonra Yorck, kruvazör filosunda hizmet verdi.[4] Daha sonra İmparatorluk Donanması'nın amirali olacak olan Franz von Hipper, 1 Ekim 1911'den 26 Ocak 1912'ye kadar Yorck'un kaptanlığını yaptı.[5]
1913 yılının Mart ayı başlarında donanma, Kuzey Denizi'ndeki Helgoland adası yakınlarında manevralarda bulundu. 4 Mart'ın erken saatlerinde S178 destroyeri dalgalı denizde formasyondan koptu ve Yorck'un önüne geçmeye çalıştı. Büyük bir dalgaya kapılan destroyer Yorck'a çarptı ve S178'i ortadan ikiye böldü. 83 denizciden ancak 13'ü kurtarılabildi.[6] Bu kazanın ardından görevden uzaklaştırılan Yorck Mayıs 1913'te yedek donanmada beklemeye alınırken, mürettebatının çoğu yeni tamamlanan muharebe kruvazörü Seydlitz'e transfer edildi.[7] O zaman muharebe kruvazörü filosunun vekil komutanı olan Hipper, "Seydlitz iyi bir ruha ve yüksek morale, Yorck'un eski mürettebatından taşınan ruha sahip" diye belirtti.[8] 12 Ağustos 1914 tarihinde Yorck tekrar göreve alındı ve III. Keşif Grubuna atandı.
Birinci Dünya Savaşı
3 Kasım'da Yorck, Alman Donanması'nın savaştaki ilk saldırısına katıldı. Öncelikli olarak Seydlitz, Moltke, Von der Tann muharebe kruvazörlerinden ve Blücher büyük zırhlı kruvazöründen oluşan I. Keşif Grubu'na atanarak, grubun gücünü artırdı. I. Keşif Grubu Tuğamiral Hipper tarafından komuta edilmekteydi. Kısa süre sonra gruba, İngiliz kıyılarındaki Great Yarmouth'un bombalanması emredildi. Dört büyük kruvazör limanı bombalasa da fazla hasar veremedi. Baskında Alman mayın gemilerinin bıraktığı mayınlar sayesinde İngiliz denizaltısı D5 battı.[9] Helgoland Körfezi'ne dönmek üzere ayrılan Hipper'in filosu, yoğun sis ile karşılaştı.[10] Sis, gemilerin Wilhelmshaven'a girmesini engelledi, bunun üzerine gemiler Schillig açıklarında demirledi. Yorck, 4 Kasım'ın erken saatlerinde Wilhelmshaven'a girmeye çalıştı;[11] fakat mürettebatın seyir hatası sebebiyle mayın arazisine giren gemi iki adet mayına çarptı ve alabora oldu; ağır can kaybı yaşandı.[10]
Kayıp mürettebatın sayısı konusunda basılı kaynaklar arasında farklı görüşler mevcuttur. V. E. Tarrant'ın Jutland: The German Perspective kitabında 629 mürettebattan 127'sinin kurtarıldığı belirtilirken,[10] Erich Gröner'in German Warships 1815–1945 adlı kitabında 336 ölü sayısından belirtilmektedir.[4] Daniel Butler'in Distant Victory adlı kitabı 235 kişinin batma esnasında mahvolduğunu belirtmektedir,[11] The New York Times gazetesinde çıkan bir makalede 300'den fazla kayıp ile geminin battığı bilgisi yer almaktadır.[12] Öte yandan Yorck'un kaptanı Piper, kurtarılanlar arasındaydı. Aralık 1914'te askeri mahkemede sorgulamaya tabi tutuldu; dikkatsizlikten ve emirlere itaatsizlikten dolayı suçlu bulundu.[12] Geminin enkazı 1929-30 yıllarında kısmen hurdaya çıkarıldı. 1965'te daha fazla çalışma yapıldı. 1982 yılında çalışmaların tekrar başlamasıyla gemi enkazının kalanı da kaldırıldı.[4]
Notlar
- ^ "SMS"in açılımı "Seiner Majestät Schiff"dir ve "Majesteleri'nin Gemisi" anlamına gelmektedir.
- ^ Ismarlanan Alman savaş gemileri, geçici isimler ile adlandırılıyorlardı; filoya eklenen yeni gemilere harf kodları veriliyordu, daha eski gemilerin yerine hizmete girecek olanlar ise "Ersatz (yerine hizmete gireceği gemi)" olarak adlandırılıyorlardı.
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c d Gröner, s. 51
- ^ Gardiner & Chesneau, s. 255
- ^ a b Rüger, s. 237
- ^ a b c d Gröner, s. 52
- ^ Philbin, s. 183
- ^ The Sinking of Torpedo-boat "S-178", s. 848
- ^ Staff, s. 22
- ^ Philbin, s. 24
- ^ Halpern, s. 39
- ^ a b c Tarrant, s. 30
- ^ a b Butler, s. 110
- ^ a b "Prison for Yorck's Captain" 14 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times: 28 Aralık 1914. (6 Şubat 2013 tarihinde görüntülenmiştir.)
- Genel
- Daniel Allen Butler. Distant Victory (2006). Westport, CT: Praeger Security International. ISBN 0-275-99073-7.
- Robert Gardiner & Roger Chesneau & M. Eugene Kolesnik. Conway's All the World's Fighting Ships: 1860–1905 (1979). London: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-133-5.
- Robert Gardiner & Randal Gray & Przemyslaw Budzbon. Conway's All the World's Fighting Ships: 1906–1922 (1984). Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-907-3.
- Erich Gröner. German Warships: 1815–1945 (1990). Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-790-9.
- Paul G. Halpern. A Naval History of World War I (1995). Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 1-55750-352-4.
- Tobias R. Philbin. Admiral Hipper: The Inconvenient Hero (1982). John Benjamins Publishing Company. ISBN 90-6032-200-2.
- Jan Rüger. The Great Naval Game (2007). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-87576-5.
- Gary Staff. German Battlecruisers: 1914–1918 (2006). Oxford: Osprey Books. ISBN 978-1-84603-009-3.
- V. E. Tarrant. Jutland: The German Perspective (1995). Cassell Military Paperbacks. ISBN 0-304-35848-7.
- "The Sinking of Torpedo-boat "S-178"". Proceedings (Annapolis, MD: United States Naval Institute) 39: 847–848. 1913. (Dergi)
