SMS Prinz Adalbert

SMS Prinz Adalbert son hız seferde.
Tarihçe
Alman İmparatorluğu
Adı	Prinz Adalbert
Adının geldiği yer/kişi	Prusya Prensi Adalbert
İnşa eden	Kaiserliche Werft, Kiel
Kızağa konuluşu	1900
Denize indirilişi	22 Haziran 1901
Görevlendirme	12 Ocak 1904
Akıbet	23 Ekim 1915'te torpillenerek batırıldı.
Genel karakteristik
Sınıf ve tipi	Prinz Adalbert sınıfı zırhlı kruvazör
Deplasman	9.087 metrik ton (normal) 9.875 metrik ton (tam yük)
Uzunluk	126,5 m
Genişlik	19,6 m
İtme gücü	3 şaftlı, 16.200 BG
Hız	20 knot (37 km/sa)
Menzil	12 kn (22 km/sa; 14 mph) hızla 5.080 deniz mili (9.410 km; 5.850 mil)
Kişi kapasitesi	34 subay 551 er
Silah donanımı	4 × 21 cm (8,3 in) / 40 kalibre silah 10 × 15 cm (5,9 in) / 35 kalibre silah 12 × 8,8 cm (3,5 in) silah 4 × 45 cm (18 in) torpido tüpü
Zırh	Kemer 100 mm Taret 150 mm Güverte 40 ilâ 80 mm[1]

SMS Prinz Adalbert, 1900'lerin başında Alman İmparatorluk Donanması için inşa edilen bir Alman zırhlı kruvazörü. İsmini İmparator II. Wilhelm'in üçüncü oğlu Prusya Prensi Adalbert'ten almaktadır. Sınıfının ilk gemisi olan Prinz Adalbert iken, ikinci gemisi ise kardeş gemi Friedrich Carl idi. Prinz Adalbert'in inşasına 1900 yılında, Kiel'deki İmparatorluk Tersanesi'nde başlandı. 16.371.000 Goldmarklık maliyet ile Ocak 1904'te tamamlandı. Dört adet 21 cm'lik ana batarya ile silahlandırılan zırhlı kruvazör, 20 kn (37 km/sa; 23 mph) hız yapabilmekteydi.

Prinz Adalbert, göreve başlayınca topçu eğitim gemisi olarak kullanılmaya başlandı ve bu görev, geminin hizmet süresi boyunca önemli bir süre zarfını teşkil etti. Ağustos 1914'te I. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine Baltık Denizi'ndeki keşif kuvvetlerine atandı. Kasım 1914'te kardeş gemisi batınca, Baltık Denizi'ndeki kruvazör filosunun bayrak gemisi oldu. Burada, Rus kuvvetlerine karşı Libau'nun topa tutulması gibi operasyonlarda bulundu. Temmuz 1915'te bir İngiliz denizaltısı tarafından torpillense de limana geri dönebildi ve tamir edildi. 23 Ekim 1915'te ikinci kez torpillenen gemi, cephaneliğin patlaması üzerine içerisindeki personelle birlikte battı. Gemideki 675 denizciden sadece 3'ü sağ olarak kurtulabildi.

Prinz Adalbert, ilk olarak "B" geçici adıyla Kiel'de bulunan İmparatorluk Tersanesi'nde 27 inşa numarası ile inşa edildi.^{[Not 1][1]} 1900 yılında kızağa konuldu ve 22 Haziran 1901'de denize indirildi. Donatım işleri biraz uzun sürdüyse de çalışmalar 12 Ocak 1904'te tamamlandı ve aynı gün Alman İmparatorluk Donanması'nda göreve başladı.^{[Not 2][2]} Geminin hükûmete toplam maliyeti 16.371.000 Goldmark idi.^[1]

Prinz Adalbert'in deplasmanı, inşa edildiğinde 9.087 metrik tondu ve tam yük ile 9.875 metrik tona çıkabiliyordu. Uzunluğu 126,5 m, genişliği 19,6 m ve ön su çekimi ise 7,43 m idi. Dikey vaziyetteki üçlü genleşme tipi buhar motorları 17.272 BG (12.880 kW) kadar güç sağlamakta ve denemelerde 20,4 kn (37,8 km/sa; 23,5 mph) hız yakalanmıştı. Prinz Adalbert, 12 kn (22 km/sa; 14 mph) hızla ve 1.630 ton kömür ile maksimum 5.080 deniz mili (9.410 km; 5.850 mil) uzağa gidebiliyordu.^[1]

İkiz taret kulelerinde 21 cm'lik ana bataryalarla silahlandırılmıştı, bu taret kuleleri gemi üst yapısının ön ve arka kısımlarındaydı. İkincil silahlar ise on adet 15 cm'lik top, on iki adet 8.8 cm'lik top ve dört adet 45 cm'lik (18 inç) su altı torpido tüpü idi; bunlardan biri pruvada, biri kıçta ve ikisi de geminin yanlarında bulunuyordu.^[1]

Donanmaya alındıktan ve deniz denemeleri yapıldıktan sonra Prinz Adalbert, topçu eğitim okulu olarak hizmet etmeye başladı; bu hizmeti, kariyerinde ciddi bir süre zarfını teşkil etmektedir. Ağustos 1914'te I. Dünya Savaşı başladıktan sonra Prinz Adalbert, donanmayla beraber cepheye gitti.^[3] Kardeş gemisi Friedrich Carl Kasım 1914'te battıktan sonra Prinz Adalbert, Amiral Behring'in Baltık'taki kruvazör filosunda bayrak gemisi oldu.^[4] Ocak 1915'te Prinz Adalbert, Augsburg hafif kruvazörü ile beraber Amiral Behring komutasında Åland'a kadar bir keşif görevi icra etti. Seferden dönerken Libau'daki Rus mevkilerini topa tuttu. Operasyon esnasında Sztynort açıklarında karaya oturdu, Augsburg da Bornholm açıklarında mayına çarptı.^[5]

Karaya oturmuş vaziyetten kurtarıldıktan ve onarım yapıldıktan sonra Mayıs ayı başlarında başka bir operasyon için hazır duruma getirildi. Baltık denizi keşif grubu komutanı Tuğamiral Hopman, Libau'ya karadan ve denizden yönelik büyük bir taarruz için Prinz Adalbert'i bayrak gemisi olarak atadı.^[6] Prinz Adalbert, Roon, Yorck zırhlı kruvazörlerinin, yaşlı kıyı savunma gemisi Beowulf'un ve Augsburg, Thetis, Lübeck hafif kruvazörlerinin oluşturduğu bir deniz kuvveti ile 7 Mayıs'ta saldırı gerçekleşti. Filoya bir dizi destroyer, torpidobot ve mayın tarama gemisi eşlik etmekteydi. Açık Deniz Filosu'nun IV. İzci Grubu ise Kuzey Denizi'nde münferit olarak bu operasyonu arkadan korumaktaydı.^[7] Destroyer V107 pruva kısmındaki patlama ile batsa da bombardıman planlandığı gibi gitti. Alman kara ordusu başarılı oldu ve şehri zaptetti.^[8]

1 Temmuz'da mayın gemisi Albatross, Roon, Augsburg, Lübeck ve yedi destroyer eşliğinde Finlandiya yakınlarındaki Bogskär'ın kuzeyine mayın döktü. Limana geri dönerken filotilla ikiye ayrıldı; Augsburg, Albatross ve üç destroyer Rixhöft'e doğru yol alırken birliğin geri kalanı Libau'ya gitti. Tuğamiral Bakhirev komutasındaki üç zırhlı kruvazörden ve iki hafif kruvazörden oluşan güçlü bir Rus filosu, Augsburg ile Albatross'un yolunu kesti.^[9] Alman filotilla komutanı Komodor Johannes von Karpf, yavaş bir gemi olan Albatross'un tarafsız İsveç sularına giderek Roon ile Lübeck'i çağırmasını emretti. Albatross, Gotland açıklarında karaya oturdu ve Augsburg kaçtı, Rus filosu Roon ile temasa geçti ve iki taraf ateşi kesene kadar kısa süreli bir çatışma yaşandı. Olaydan haberdar olan Tuğamiral Hopman, von Karpf'a yardım etmek üzere Prinz Adalbert ve Prinz Heinrich ile limandan ayrıldı. Yolda iken kruvazörler, İngiliz denizaltısı E9 ile karşılaştı ve Prinz Adalbert torpillendi.^[10] Torpil, geminin kaptan köşkü altında patladı ve ciddi hasara yol açtı. Prinz Adalbert 2.000 ton su aldı ve su çekimi artmaya başladı, bu da Danzig'e dönmesini engelledi. Onun yerine tamir edilmek için 4 Temmuz'da Kiel'e geri dönmek zorunda kaldı.^[11]

Ekim 1915'te onarım çalışmaları bitti. Prinz Adalbert, Libau'nun 20 mil batısında bir çift denizaltı ile seyir halindeyken 23 Ekim'de İngiliz denizaltısı E8 ile karşılaştı.^[12] E8, yaklaşık 1.200 metre yakında torpil saldırısını gerçekleştirdi ve geminin mühimmat deposu patladı.^[13] Gerçekleşen şiddetli patlama ile gemi imha oldu.^[12] Çok çabuk batan Prinz Adalbert, beraberinde 672 mürettebatı da götürdü.^[3] Olaydan yalnızca üç kişi kurtulabildi. Bu olay, Almanların savaş boyunca Baltık Denizi'nde tek seferde verdiği en büyük can kaybı oldu.^[12]

1. ^ Ismarlanan Alman savaş gemileri, geçici isimler ile adlandırılıyorlardı; filoya eklenen yeni gemilere harf kodları veriliyordu, daha eski gemilerin yerine hizmete girecek olanlar ise "Ersatz (yerine hizmete gireceği gemi)" olarak adlandırılıyorlardı.
2. ^ Donatım çalışmaları 30 aydan biraz uzun sürmüştü. Oysa kardeş gemi Friedrich Carl 21 Haziran 1902'de denize indirilmiş ve 18 ay süren donatım ile 12 Aralık 1903'te çalışmaları tamamlanmıştı.

Wikimedia Commons'ta SMS Prinz Adalbert ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Genel

• Julian Stafford Corbett & Henry John Newbolt (1922). Naval Operations ...: From the Battle of the Falklands to the entry of Italy into the war in May 1915. London: Longmans, Green and Co..
• Robert Gardiner & Roger Chesneau & Eugene M. Kolesnik, ed. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships: 1860–1905. London: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-133-5.
• Erich Gröner (1990). German Warships: 1815–1945. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-790-9. OCLC 22101769 1 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
• Paul G. Halpern (1995). A Naval History of World War I. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 1-55750-352-4.
• Norman Polmar & Jurrien Noot (1991). Submarines of the Russian and Soviet Navies, 1718–1990. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-570-1.

Özel