SACLOS - Turkipedia

SACLOS (İngilizce Semi-Automatic Command to Line of Sight) terimi ikincil nesil füze güdümleme sistemidir.^[1] Bu sistemde füze ateşlendikten sonra operatör hedef vurulana kadar hedefi işaretlemeye devam etmektedir. Bu iş için elektronik işaretleme sistemlerinden faydalanılır.

SACLOS un iki tür çalışma düzeneği vardır:

Kablo veya radyo sinyalli SACLOS

Nişangah hedefin bulunduğu yer ile füzenin rotasını hesaplar. Füze ateşlendikten sonra sistem hedefin durumundaki değişikliği ve füzenin tamini rotasını hesaplamaya devam eder. Eğer füze rotası hedef dışına çıkıyorsa sistem füzeye yeni bir uçuş rotası vererek düzeltme yapar.

Bu düzeltmeyi yaparken sistem radyo sinyallerinden veya bir kablodan yararlanır. Radyo sinyali kullanmanın olumsuz yanı düşmanın karıştırıcı sinyal üreten jammer araçlarından faydalanarak füzeyi hedef dışındaki bir noktaya yönlendirmesidir. Kablolu sistemin ise azami menzili kısıtlıdır.

Işın güdümlü SACLOS

Işın güdümlü SACLOS sisteminde nişangah düzeneği hedef tarafından yayılan ışımayı takip eder. Bu sistemde üç farklı yol izler. İlki füzenin içerisindeki algılayıcılar operatör tarafından gönderilen hedefleme ışını takip eder. İkincisi füzenin burun kısmında bulunan alıcılar hedeften dönen radar sinyalleri izler. Üçüncü olarak füze hedef tarafından yayılan ışınları izler. Füzenin içerisindeki elektronik devreler ışını merkez alarak ilerler.

SACLOS sisteminin ilk bulunduğu zamanlarda en çok kullanılan yöntem radar sinyalleriydi. Çünkü her halükarda uçak füzenin radar sinyaline yakalanacaktı. Bununla beraber ışın güdümlü füzeler düz bir uçuş rotası ile ilerlediklerinden yüksek hızlı hedefler örneğin uçaklara karşı etkisiz kalıyordu. Bu sebepten ötürü, birçok uçaksavar füzesi düz bir ışın rotasını takip etmek yerine kendi hedef rotalarını izler.

Günümüz gelişmiş ışıtma sistemlerinde füzeyi kullanan kişi bunun için lazer ışınından yararlanmaktadır. Hedef lazer ile işaretlendikten sonra fırlatılan füzenin başlığında bulunan alıcılar hedef üzerinde bulunan laser ışınını takip ederler. Bu sisteme yarı etkin radar hedefleme benzeri olmasından ötürü yarı etkin lazer hedefleme adı da verilir.

Örnek SACLOS-güdümlü füzeler

Kablolu SACLOS: BGM-71 TOW, MILAN, Swingfire
Radyo sinyalli SACLOS: ASM-N-2 Bat, 9K33 'Osa' (SA-8 'Gecko')
Lazer ışınlı SACLOS: Kornet, Starstreak

Ayrıca bakınız

komuta güdümlü
MCLOS
Ateşle ve unut

Kaynakça

^ Land, Jay; Jones, Michael; Carriger, Wendy (21 Ağustos 2006). "A New Off-Axis Laser Beamrider Missile Guidance Algorithm". AIAA Guidance, Navigation, and Control Conference and Exhibit (İngilizce). Keystone, Colorado: American Institute of Aeronautics and Astronautics. doi:10.2514/6.2006-6084. ISBN 978-1-62410-046-8. 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2024.

İlgili Araştırma Makaleleri

Füze, genellikle bir sevk maddesi, jet motoru veya roket motoruyla desteklenen, kendi kendine hareket edebilen, havada giden menzilli bir silahtır.

<span class="mw-page-title-main">Havadan havaya füze</span>

Havadan Havaya Füze, uçak ve helikopterlerin diğer hava araçlarını bertaraf etmekte kullandığı silahlardır. Bu silahlar, ısıya veya hedefe gönderilip yansıyan radar ve lazer sinyallerine veya hedeften çıkan radar sinyallerine güdümlüdürler.

Güdümlü tanksavar füzesi tankların imhası amacıyla üretilen güdümlü füze sınıfında bir silahtır. Bu füze ya da silahların ana görevi ağır zırhlı tank veya zırhlı savaş araçlarını vurmak ve yok etmektir.

Ateşle ve unut, askeri terminolojide hedefe bir kez kilitlendikten sonra ilave takibe gerek duymayan füze güdüm sistemine verilen isimdir. Bu sistemi kullanan füze bir kez hedefine güdümlendikten (kilitlendikten) sonra onu fırlatan operatörün hedefin görüş hattı içinde olma zarureti yoktur. Sistemin en önemli avantajı füzeyi fırlatan operatörün veya aracın fırlatmanın ardından hemen bölgeden ayrılmasını mümkün kılmasıdır. Bu özellik sayesinde hem operatörlerin düşman ateşine maruz kalması önlenir, hem de personelin derhal başka bir göreve yönlendirilmesine imkân yaratılır.

Kablo güdümlü füze, hedefini bulmak için gerekli koordinatları kablo yardımıyla alan bir güdümlü füze sınıfıdır. Operatör füzeyi ateşlediği andan, füze hedefini vuruncaya kadar geçen sürede füzenin rotasındaki düzeltmeler kablo yardımıyla iletilir. Uçuş esnasında kablo makara düzeneğinden açılarak uzar. Bu sistem en çok tanksavar füzelerinde kullanılmaktadır. Bu sistemin en kötü özelliği azami menzilinin kablonun uzunluğu ile sınırlı olmasıdır.

MCLOS tanksavar füze sistemlerinde kullanılmış birinci nesil bir güdüm sistemidir.

BGM-71 TOW ABD tarafından geliştirilen yarı otomatik güdümlü SACLOS sınıfı bir tanksavar füzesidir. TOW kısaltması İngilizce Tube launched, Optically tracked, Wire command link guided kelimelerinin baş harflerinden almaktadır. 1970 yılında üretilen füze dünya çapında özellikle Batı ülkeleri arasında en çok kullanılan füze sistemidir. Hâlen üretimine devam edilmekte olan füze her türlü pasif zırhı geçebilmektedir. TOW Güdümlü Antitank Füze sistemlerinin hedefte istenen etkiyi gerçekleştirmesi ihtiva ettikleri savaş başlıkları ile olur. Gerek ilk modellerdeki standart tip HEAT başlıklar ve gerekse daha sonraları geliştirilen tandem etkili harp başlıkları "Munroe Etkisi" etkisi denilen fizik kanunu esasına dayanan çukur imla hakkı sistemi ile gerçekleşir. Bu yapı penetrasyon etkisinin zırh üzerinde bir noktada toplanmasını ve yine aynı noktadan zırh içine çok kuvvetli olarak patlamalı basınç yaparak zırhı delmesini, delinen bu noktadan da içeriye oluşan patlamanın girmesini sağlamaktadır.

9M113 Konkurs ; Türkçesi (yarışma)) SSCB tarafından üretilen ve kablo güdümlü SACLOS sınıfı bir tanksavar füzesidir. Günümüzde GRAU "9M113" adı ile tanımlamıştır. NATO rapor adı ise AT-5 Spandreldir.

ERYX Avrupalı bir firma olan MBDA tarafından üretilen kısa menzilli seyrüsefer sistemi olarak SACLOS güdümle sistemini kullanan kablo güdümlü bir tanksavar füzesidir. En fazla Kanada Ordusu, Fransız Ordusu ve Norveç Ordusu tarafından kullanılmaktadır. Silah tanksavar özelliğinin yanında sığınakların imhasında da kullanılır. Bazı durumlarda alçaktan uçan helikopterlere karşı uçaksavar olarak kullanılabilir.

9M111 Fagot SSCB tarafından geliştirilmiş SACLOS sınıfı kablo güdümlü füze ve tanksavar füzesidir. "9M111" ismi GRAU tarafından kullanılmakta olup füzenin NATO rapor adı ise AT-4 Spigotdur.

9M123 Khrizantema Rusya tarafından üretilen NATO rapor adı AT-15 olan radar veya lazer güdümlü bir tür tanksavar füzesidir. Füze sistemi günümüz modern tankları olan M1A2 ve Leopard 2 tanklarına karşı kullanılabilir. Ayrıca alçaktan uçan helikopterlere karşıda etkilidir.

NATO rapor adı AT-2 Swatter olan 3M11 Fleyta SSCB tarafından geliştirilen ve MCLOS sınıfı güdümleme sistemi bünyaseindeki radyo sinyalleri sayesinde hedefini bulan bir tanksavar füzesidir.

9К115-2 Metis-M SSCB tarafından geliştirilen güdümlü tanksavar füzesidir. Füzenin GRAU adı "9K115-2", NATO rapor adı ise AT-13 Saxhorn-2dir.

9K112 Kobra SSCB tarafından geliştirilen NATO rapor adı AT-8 Songster olan bir SACLOS sistemli radyo sinyalli güdümlü tanksavar füzesidir. Füze T-64 ve T-80 serisi tanklara ait 125 mmlik tank topundan fırlatılmaktadır.

9K114 Shturm SSCB tarafından geliştirilen SACLOS sınıfı radyo güdümlü bir tanksavar füzesidir. GRAU tarafından verilen ad ise 9K114. Füzenin NATO rapor adı ise AT-6 Spiraldir. Füzenin bilinen adı ise 9M114 Kokon.

AT-9 Spiral-2 NATO rapor adı 9M120 Ataka-V olan SSCB tarafından geliştirilen SACLOS radyo sinyalli güdüm sistemine sahip bir güdümlü tanksavar füzesidir. 9K114 Shturm ailesinin yeni nesil modelidir. B sistem çoğu zaman 9K121 Vikhr sistemi ile karıştırılır.

9A1472 Vikhr Rusya tarafından geliştirilen lazer ışın güdümlü tanksavar füzesidir. GRAU adı "9K121",NATO rapor adı ise AT-16 Scalliondur. Füze Ka-50, Ka-52 helikopterleri ve Su-25T savaş uçağından fırlatılır. 1990 yılında Rus Ordusunda kullanılmaya başlandığı düşünülen füze ilk olarak 1992 yılındaki Farnborough Hava Gösterisi sırasında halka izlettirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">AT-10 Stabber</span> Rus yapımı lazer ışın güdümlü tanksavar füzesi

9M117 Bastion Rus yapımı lazer ışın güdümlü tanksavar füzesidir. Füzenin NATO rapor adı AT-10 Stabberdir. Bu füze birbirinde farklı silah sistemi bünyesinde 9K116-1 Bastion füze sistemi, 9K118 Sheksna, Kastet ve 3UBK12 BMP-3den fırlatılır. 100 mmlik roket 1983 yılında servise girildi.

Güdüm sistemi, bir füze, uydu, roket, uçak, helikopter, gemi veya benzeri aracın, iki veya üç boyutlu ortamdaki bir konumdan ayrılarak varmaya programlandığı bir başka konuma ulaşabilmesini sağlayan elektromekanik aygıt veya aygıtlara verilen genel isimdir. Özellikle askeri terminolojide bu söylem, herhangi bir insan kontrolü olmaksızın otonom seyir yeteneğine sahip araçlar için kullanılır. Operasyonunda yüksek oranda beşeri katkıya ihtiyaç duyan benzeri sistemlere ise navigasyon veya seyrüsefer sistemleri denir ve bunlar güdüm sistemlerinden farklı bir kategoride değerlendirilirler.

AGM-65 Maverick, Amerikalı Hughes firması tarafından geliştirilen yakın hava desteği, düşman hava savunmasının bastırılması, kritik düşman birimlerinin imhası gibi görevlerde kullanılan güdümlü bir havadan karaya taktik taarruz füzesidir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.