İçeriğe atla

Sızır, Gemerek

Sızır
Belde
Harita
ÜlkeTürkiye
İlSivas
İlçeGemerek
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
İdare
 • Belediye başkanıAli Tamer (Milliyetçi Hareket Partisi)
Nüfus
 (2023)
 • Toplam3.712
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu346
İl plaka kodu58
Posta kodu58880

Sızır, Sivas'ın Gemerek ilçesine bağlı bir Belde'dir.

Coğrafya

Sivas İline 130 km, Kayseri iline 100 km, Gemerek İlçesine 22 km. mesafededir. Eskiden Şarkışla İlçesine bağlı bir köy iken 1954 yılında Gemerek'e bağlı bir kasaba haline gelmiştir. Çevresinde Dendil, Eğerci, Gemerek, Eşikli, İnkışla ve Avşaralanı köyleri bulunmaktadır.

Kasaba tamamen karasal iklimin etkisi altındadır. Kışları soğuk ve karlı, yazları sıcak ve kuraktır. Azami sıcaklık 40 °C, asgari sıcaklık -34,4 °C olarak ölçüşmüştür. Yılın 125 ila 145 gününde don olayı görülür. Kasabanın kuzey batısı çam ormanlarıyla kaplı olup bu bölgede çokça yayla bulunur (13 tane). Bunlar ; Kaymaklık, Tağalti (Celalgilin oba/Pekerlerin obası), Kısıkyurt, Püsküllü Oluk obası, Hamdigilin oba, Satalan (Tosunun obası/ Aslantaş), Yusufalinin oba, Eyüpgilin oba, Gevreklerin oba, Arpa Tarlası, Üsünkalin oba (Söğülenöz), Oluk yaylası ve Karamıklı obalarıdır.[6] Bu yaylalarda geçmişe nazaran yoğunluk yüksek oranda azalsa da yılın 6-7 ayı yaşam vardır. Ayrıca kimilerinde kanalizasyon ve şebeke suyu da bulunmaktadır. Yörede ki en yüksek dağ Çatalsay tepesi (1985m)[7] dir.

Sızır Çağlayanı

Ana madde: Sızır Şelalesi

Sızır beldesine yaklaşık 1 km mesafededir. Çat Ormanları içerisinde, Göksu Çayı üzerinde yer almaktadır. Yörede en sık ziyaret edilen gezi ve dinlenme alanlarından birisidir. Doğa yürüyüşü için uygun bir çevre alanı vardır. Çağlayanın yer aldığı alanın içerisinde çay bahçesi ve alabalık restoranı bulunmaktadır.[8] 2022 yılında belediye tarafından Galip Ulutaş mesire alanı hizmete açılmıştır.[9]

Tarihçe

Hititliler ve Medler döneminde Sizan ve Sizirnos gibi Sızır adını çağrıştıran ve bugün de henüz kesin yeri saptanamamakla beraber Kızılırmak civarında olduğu kaynaklarda belirtilen yerleşim yerleri mevcuttur.

Sızır, Romalılar zamanında Horzurum şehri kalıntıları üzerine kurulmuş, Sezar tarafından doğu seferleri sırasında stratejik açıdan güvenilir, dört tarafı suyla çevrili mekanlardan biri olması nedeniyle dinlenmek ve konaklamak için tercih edilmiştir. Merkezde bulunan kale, Sezar tarafından savunma ve barınma amacıyla kullanılmıştır. Bir görüşe göre yörenin ismi de "Sezar" sözcüğünden kaynaklanmaktadır.

1500'lü yıllarda Bozok Sancağının Emlak Nahiyesine bağlı olan Birhan (Burhan), Denden (Dendil) gibi yerlerin de adının geçtiği kaynakta Hızır Bey olarak geçtiği görülmektedir.[10]

Tarihteki Şehitler

Türk Tarihinin önemli kesitlerinden olan I. Dünya ve Kurtuluş Savaşlarında şehit olan binlerce Türk insanından, kayıtlarda iki Sızırlı’nın adına rastlamaktadır

  • “I.Dünya Savaşı’nda Şark (Kafkas) Cephesinde K.K.K.lığı bünyesinde 10. Kolordu 90.Alay, 2.Tb.1.Bl.de Kürtoğullarından Musa Oğlu Turan, Rütbesi Er, Doğum Yılı, 1311 (1895), Bucak Merkez, Sızır B.Ölüm Tarihi, 15-4-1915 Ölüm yeri, Karahisar-ı Şarki Kalesinde vaki olan baskın. Askerlik Şubesi, Şarkışla.”
  • “Kurtuluş Savaşında Batı Cephesinde K.K.K.lığı 11. Fırka (Tugay) 71. Alay 3.Tb. 10.Bl.te görev yapmış olan Himmetoğullarından Halil İbrahim Oğlu Ali, Doğum Yılı, 1310 (1894) ilçesi Gemerek, Sızır B. Ölüm Tarihi 15-3-1921, Ölüm Yeri, II. İnönü Savaşı, Askerlik Şubesi, Şarkışla.”[11]

Kalıntılar

Eskiköy Ören Yeri

Sızır kasabasının güneydoğu girişinde "Eskiköy" adıyla anılan mevkidedir. Elde edilen buluntular bu bölgenin çok eski bir yerleşim merkezi olduğunu göstermektedir. Kayalık ve yeşil bir alan içerisinde bulunan bu bölgede birçok mağara vardır. Bölgenin doğusunda bulunan çağarşak mevkiinde yüze yakın mağara bulunmaktadır. Bunlardan bazıları çeşitli nedenlerden dolayı tahrip olmuştur. Eskiköy'de Necip'in İni adıyla anılan mağara yeraltı şehrini andırmaktadır. 25–30 m'ye kadar içerisine girilebilmekte ve içeride odalara ayrılmaktadır. Yine bu bölgenin güneydoğusunda bulunan Köşkbaşı adıyla anılan yerde bir Köşk bulunduğu, burada bulunan arkeolojik kalıntılardan anlaşılmaktadır. Maalesef bu kalıntılar zaman içerisinde bilinçsizce halk tarafından çeşitli yerlerde kullanılarak tahrip edilmiştir. Sızırda bu ören yerlerinden başka; Karacaören ve Dendeliz ören yeri ile kasabanın kuzeybatısında ormanlık bir alan içerisinde bulunan Çatalsay mevkiinde de bir su sarnıcı kalıntısı bulunmaktadır. Bütün bu kalıntılardan Sızır'ın Roma ve Bizans döneminde yerleşim merkezi olduğu sanılmaktadır. Eskiköy mevkiinde halen Roma ve Etilere ait mezar ve lahitler bulunmaktadır.

Sızır Kalesi

Sızır kasabasının şu andaki yerleşim merkezi olup, görünen kalıntı yoktur. Kasabanın merkezinde bulunan Höyüğün çevresinin çok önceleri su ile çevrili olduğu, zamanla suların çeşitli tabii nedenlerden çekildiği ve Roma Kralı Sezar zamanında buraya bir kale yapıldığı tahmin edilmekte, bundan dolayı Sızır'ın adının Sezar'dan geldiği söylenmektedir. Kale üzerinde bulunan mahalle şimdi Kalebaşı mahallesi olarak anılmaktadır. Merkezde bulunan kale Sezar tarafından savunma ve barınma amacı ile kullanılmıştır.

Diğer bir rivayete göre de bu bölgede fazla suyun sızması sonucu önceleri Sızar diye anıldığı sonradan Sızır'a dönüştürüldüğü ifade edilmektedir.

Eğitim

Sızır bir ilkokula, bir ortaokula ve bir liseye ev sahipliği yapmaktadır. Bunlar sırasıyla:

Nüfus

Köprübaşı Mahallesi, Subaşı Mahallesi, Kalebaşı Mahallesi, Yeni Mahalle, Arpaözü Köyü Muhtarlıkları olmak üzere kasaba belediyesine bağlı 5 muhtarlık bulunmaktadır. Yerleşkenin ilk nüfus sayımı 1935'te 2069 fert olarak ölçülmüş, bu sayı zamanla artarak 2000 yılında 9145 ile zirveyi görmüş ve ardından yapılan sayımlarla 2021 yılında 3091 kişiye düşmüştür.[12]

Belediye Başkanları

Belediye Başkanı Görev yılları
Süleyman Göksu 1954-1963
Osman Tamer 1963-1973
Galip Kekeç 1973-1983
Süleyman Macit 1980-1989
Mehmet Kabasakal 1989-1994
Galip Ulutaş 1994-2004
Hayrettin Peker 2004-2009
Zeki Kabasakal 2009-2014
Nevzat Göksu 2014-2019
Ali Tamer 2019-

[13]

Fotoğraflar

  • Sızır Şelalesi
    Sızır Şelalesi
  • Sızır Beldesinin görünümü.
    Sızır Beldesinin görünümü.
  • Sızır bölgesindeki mağaralar
    Sızır bölgesindeki mağaralar
  • Sızır bölgesindeki mağaralar
    Sızır bölgesindeki mağaralar
  • Sızır Çağlayanı (tam görünüm)
    Sızır Çağlayanı (tam görünüm)

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Sivas Gemerek Sızır Beldesi Arpaözü Mahallesi Nüfusu". Nufusune.com. 9 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  2. ^ "Sivas Gemerek Sızır Beldesi Yeni Mahallesi Nüfusu". Nufusune.com. 1 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  3. ^ "Sivas Gemerek Sızır Beldesi Subaşı Mahallesi Nüfusu". Nufusune.com. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  4. ^ "Sivas Gemerek Sızır Beldesi Köprübaşı Mahallesi Nüfusu". Nufusune.com. 1 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  5. ^ "Sivas Gemerek Sızır Beldesi Kalebaşı Mahallesi Nüfusu". Nufusune.com. 1 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  6. ^ "Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü". www.resmigazete.gov.tr. 20 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022. 
  7. ^ "Sızır - Çatalsay (zirve)". Wikiloc | Dünyanın rotaları. 21 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022. 
  8. ^ "Sızır Çağlayanı (Sivas Gemerek)". sivas.bel.tr. 2 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017. 
  9. ^ "Galip Ulutaş Mesire Alanı Açılıyor - Gemerek Haber Gemerek ve Sivas Gündemi Yeniçubuk Haber". www.gemerekhaber.com. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022. 
  10. ^ Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşiv Daire Başkanlığı Yayınları; Yayın No:40, Defter-i Hakani Dizisi IV. 998 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Diyar-ı Bekr ve Arab ve Zü’l Kadiriyye Defteri (937/1530) II. Ankara.1999.s.87-96,144,174,148 vd.
  11. ^ M.S.B. Yayınları; Şehitlerimiz, Ankara, 1998. s. 430-457.
  12. ^ "SIZIR Nüfus « Genel Bilgiler « QuickPages - Sizir.com". www.sizir.com. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2022. 
  13. ^ "Belediye Başkanları - Sizir.com". www.sizir.com. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sivas (il)</span> Türkiyenin İç Anadolu Bölgesinde bir il

Sivas, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir ilidir. Sivas ili, ticaret yolları üzerinde olduğu için, Selçuklu Hanedanı döneminde tüccarların ziyaret ettiği bir merkez haline gelmiştir. Türkiye'de Konya'dan sonra en çok Selçuklu eserinin bulunduğu il Sivas'tır. 13. yüzyıla ait Gök Medrese, Çifte Minareli Medrese ve Mavi Medreseleri çini sanatı açısından mutlaka görülmeye değer yerlerdir. Ulu Camii ise 1100 yılında inşa edilmiştir. Ayrıca Sivas, Türkiye'nin yüzölçümü açısından en büyük ikinci ilidir.

<span class="mw-page-title-main">Şarkışla</span> Sivasın ilçesi

Şarkışla, Sivas ilinin bir ilçesidir. Kuzeyinde Yıldızeli, doğusunda Sivas merkez ve Altınyayla, güneyinde Kayseri'nin Pınarbaşı ilçesi, güneybatısında Gemerek ve batısında ise Yozgat'ın Akdağmadeni ilçesi bulunur. 2021 istatistiklerine göre toplam nüfusu 37,708 olan Şarkışla, merkez dışında Sivas'ın en kalabalık ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Gemerek</span> Sivasın ilçesi

Gemerek, Sivas ilinin bir ilçesidir. Şarkışla İlçesine bağlı bir bucak iken 1953 yılında İlçe olmuştur. 2'si belediye, 35'i Köy olmak üzere 38 yerleşim biriminden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Kargın, Yıldızeli</span>

Kargın, Sivas'ın Yıldızeli ilçesine bağlı olan Güneykaya beldesine bağlı olan bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Döllük, Şarkışla</span>

Döllük, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Saraç, Şarkışla</span>

Saraç, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Sarıkavak, Şarkışla</span>

Sarıkavak, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kaleköy, Şarkışla</span>

Kaleköy, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Arpaözü, Gemerek</span>

Arpaözü, Sivas ilinin Gemerek ilçesindeki Sızır beldesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Dendil, Gemerek</span> Gemerekte bir köy

Dendil, Sivas ilinin Gemerek ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Durgunsu, Gemerek</span> Gemerekte bir köy

Durgunsu, Sivas ilinin Gemerek ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Yeşilöz, Gemerek</span> Gemerekte bir köy

Yeşilöz, Sivas ilinin Gemerek ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Evci, Terme</span>

Evci, Samsun ili Terme ilçesine bağlı bir mahalledir.

Güneykaya, Sivas ilinin Yıldızeli ilçesine bağlı bir beldedir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılcakışla, Şarkışla</span>

Kızılcakışla, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür. 1992-2014 yılları arası belde olan yerleşim birimi, 2014 yerel seçimlerinden sonra nüfus sayısının 2000'in altına düşmesinden dolayı tekrar köye dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Airola</span> İtalyanın Campania bölgesinde, Benevento iline bağlı ilçe (komün)

Airola, güney İtalya'nın Campania bölgesinde Benevento ili'ne bağlı 8.120 kişi nüfuslu yakınında tarihsel bir kale kalıntısı bulunan bir yerleşim yeri ve bir komündür.

<span class="mw-page-title-main">Sızır Şelalesi</span>

Sızır Şelalesi, Sivas ili, Gemerek ilçesi, Sızır beldesinde bulunan şelale. Kızılırmak'ın kollarından olan Göksu üzerinde bulunur. Sızır'ın 700 m kadar güneyinde, çevresi yeşillik bir alanda bulunur. Yöre halkı tarafından rekreasyon amaçlı olarak kullanılır. Sızır Şelalesinde aile çay bahçesi ve restoran bulunmakta ve belediye tarafından Galip Ulutaş mesire alanı açılmıştır.

Emlek yöresi, Sivas ili, Şarkışla ilçesinde bir bölge. Kendine özgü kültürel bir bütünlüğe sahip olup özellikle de halk ozanları ve aşıklık geleneği ile tanınmaktadır. Halk inanışları açısından oldukça zengindir. Halk ağzında yanlışlıkla Arapça kökenli "Emlak" sözcüğü ile karıştırılarak bu biçimi ile de kullanılır; ancak etimolojik köken olarak gerçekte hiçbir bağlantısı yoktur.

Kale, Sivas ilinin Altınyayla ilçesine bağlı bir mahalledir. Geçmişte köy iken, önce Belediye kurularak Belde statüsüne kavuşmuş daha sonra ilçeye bağlı bir mahalle haline getirilmiştir.

Çepni, Sivas'ın Gemerek İlçesine bağlı bir Belde'dir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.