İçeriğe atla

Sırp Halkının Radikal Partisi

Sırp Halkının Radikal Partisi (Sırpça: Српска народна радикална странка, Srpska narodna radikalna stranka) Avusturya-Macaristan İmparatorluğu içindeki etnik bir Sırp siyasi partisidir. Faaliyet gösterdiği coğrafya, başta bugünkü Voyvodina bölgesi olmak üzere Hırvatistan'ın bazı bölgeleridir.

Tarihi

Parti, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na bağlı özerk bir krallık olan Hırvatistan-Slavonya Krallığı'nı yöneten Sırp-Hırvat koalisyonunun 1905 yılındaki kurucularından biriydi, ancak kısa süre sonra koalisyondan ayrıldı. Daha sonra merkezi hükûmet ile ve Hırvat siyasetçi Pavao Rauch ile ayrı işbirliği denemeleri yapıldı.

Benzer bölge ve koşullarda faaliyet göstermekte olan 1881 yılında kurulmuş Sırp Bağımsız Partisi ile rekabet halindeydi. Ancak ortak hedefleri Büyük Sırbistan idi.

Parti üzerinde Sırp Ortodoks Kilisesi'nin güçlü etkisi ve desteği bulunuyordu.

I. Dünya Savaşı'nda karşı tarafta olan Sırbistan Krallığı, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu içindeki Slav halklarla ilişkiler kurmakta ve Büyük Sırbistan'ı oluşturma planları yapmaktaydı.[1] Bu ortamda parti, Sırbistan Krallığı'nda faaliyet gösteren Radikal Halk Partisi ile kardeş parti olmuştu.

Savaş, Sırbistan Krallığı ve Karadağ Krallığı'nın dahil olduğu İtilaf Devletleri'nin galibiyetiyle sona ermekteydi. İtilaf Devletleri de, savaşta yenilen tarafta yer alan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun parçalanmasına ve dışarıda kalan Hırvatistan, Slovenya ve Bosna-Hersek'in Sırbistan Krallığı'yla aynı devlet çatısı altında bulunması formülüne destek verdiler. İtilaf Devletleri'nde bu bileşiminin, Balkan sorununu çözecek uygun formül olduğuna inananlar epey fazlaydı.[1][2]

I. Dünya Savaşı'nın sonuçlanmakta olduğu görülüp İmparatorluk otoritesi çözülünce, 1918 Haziran'ında, Sırbistan, Karadağ ve Avusturya-Macaristan’ın Güney Slav eyaletleri temsilcileri Korfu Paktı'nı imzalayarak, Karageorgeviç ailesinin hükümdarlığı altında bir birlik kurmaya karar verdiler. Avusturya-Macaristan Parlamentosu'nun 73 "Güney Slav" milletvekili Ekim 1918'de Zagreb’te Sloven, Hırvat ve Sırp Millî Komitesi'ni (Yugoslav Komitesi) kurdu ve Kasım ayında da Karadağ Milli Meclisi Karadağ Kralı Nikola’yı tahtından indirerek Sırbistan’a katıldığını ilan etti.[3]

29 Ekim 1918'de Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti ilan edildiyse de dünyanın hiçbir ülkesi tarafından tanınmamıştır.[4] Kısa ömürlü Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti'nde Sırp Halkının Radikal Partisi'nin de iki temsilcisi bulunuyordu.[5]

Voyvodina'daki radikal milliyetçi Panslavizm hareketi de birleşme kararı çıkartmayı başardı. Aralık 1918'de (1929 yılında Yugoslavya Krallığı adını alacak olan) Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı kuruldu.[1][2] Bundan sonra Sırp Halkının Radikal Partisi faaliyetlerine son verdi.

Kaynakça

  1. ^ a b c Tanıl, Bora (18 Ağu 2018). Yugoslavya / Milliyetçiliğin Provokasyonu. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 38-39. ISBN 978-9-75052-470-7. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 
  2. ^ a b Krliç, Metin (2007). Milliyetçilik Ve Etnik Miliyetçilik, Sirbistan Ve Karadağ Örneği (PDF). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslar Arasi İlişkiler Anabilim Dalı. s. 26. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 
  3. ^ Armaoğlu, Fahir H. (1983). 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1914-1980. 17. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlar. s. 182. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  4. ^ Mitrović, Andrej (2007). "Serbia's Great War, 1914–1918" (İngilizce). Londra: Hurst & Company. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2010. 
  5. ^ "Narodno vijeće Slovenaca, Hrvata i Srba u Zagrebu 1918-1919. Izabrani dokumenti" [Hırvat Tarihinin Kaynakları]. Fontes (Hırvatça). Hırvat Devlet Arşivleri. 14 Kasım 2008. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 

Konuyla ilgili yayınlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Slovenya</span> Orta Avrupada yer alan bir ülke

Slovenya ya da resmî adıyla Slovenya Cumhuriyeti, Orta Avrupa'nın güneyinde yer alan bir ülkedir. Batısında İtalya, güneybatısında Adriyatik Denizi, güney ve doğusunda Hırvatistan, kuzeydoğusunda Macaristan ve kuzeyinde Avusturya bulunur. Slovenya çoğunlukla dağlık ve ormanlıktır, 20.271 kilometre kare alanı kaplar ve yaklaşık 2,1 milyon nüfusa sahiptir. Slovenler ülke nüfusunun %80'inden fazlasını oluşturmaktadır. Güney Slav dillerinden olan Slovence resmi dildir. Slovenya'nın başkenti ve en büyük şehri olan Ljubljana, coğrafi olarak ülkenin merkezine yakın bir konumdadır.

<span class="mw-page-title-main">Hersek</span> Bosna Hersekin eyaleti

Hersek, merkezinde kabaca Mostar şehri olan Adriyatik Denizi'ne bir çıkış koridoruna sahip Dinar Alpleri'ndeki tarihsel ve coğrafi bölge, günümüzde Bosna-Hersek'in güney bölümünü oluşturmaktadır. Hersek'in yüzölçümü 9.948 km²'dir. Hersek ile Bosna arasında belirgin bir sınır yoktur. Hersek'in bittiği yerden Bosna'nın başlaması hakkında birçok düşünce vardır.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan İmparatorluğu</span> 1867 ile 1918 yılları arasında Orta Avrupada var olan bir monarşi

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Orta Avrupa'da hüküm sürmüş ve I. Dünya Savaşı'ndan sonra yıkılmış bir imparatorluktur. Bu imparatorluğu oluşturan Avusturya İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı aslında içişlerinde bağımsız iki ayrı ülkeydi fakat dışişleri açısından, Avrupa'nın birçok ülkesinde hüküm süren Habsburg Hanedanı'na mensup tek bir Habsburg imparatoru tarafından yönetilmekteydi. Resmî para birimi Kron'du.

<span class="mw-page-title-main">Hersek (Habsburg)</span> 1878de kurulan Avusturya-Macaristan İmparatorluğuna bağlı bir devlet

Hersek, 1878'de kurulan bir devlettir. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı'na katılan ülkeler</span> Vikimedya liste maddesi

I. Dünya Savaşı'nın başlamasının çok öncesinde ve savaşa yakın zamanlarda gruplaşmalar olmuş ve bu gruplaşmalar sonucu İtilaf Devletleri ve İttifak Devletleri olmak üzere iki grup ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Krallığı</span> 1918den II. Dünya Savaşının sonuna kadar Balkanların batısında var olmuş devlet

Yugoslavya Krallığı, Güneydoğu ve Orta Avrupa'da 1918'den 1941'e kadar var olan bir devletti. 1918'den 1929'a kadar resmî olarak Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı olarak adlandırıldı, ancak kökenleri nedeniyle Yugoslavya terimi onun günlük konuşma dilindeki adıydı. Devletin resmi adı 3 Ekim 1929'da Kral I. Aleksandar tarafından Yugoslavya Krallığı olarak değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nikola Pašić</span>

Nikola Pašić, 1891 ve 1918 yılları arası toplam 5 kez Sırbistan Başbakanlığı yapmış ve 1918-1926 yılları arasında da 3 defa Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı'nın başbakanı olarak görev yapmış Sırp siyasetçi.

Sırbistan tarihi, bugünkü Sırbistan topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan tarihi</span>

Hırvatistan tarihi, bugünkü Hırvatistan topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Slovenya tarihi bugünkü Slovenya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan-Türkiye ilişkileri</span>

Bu madde, Sırbistan-Türkiye ve eskiden beri süregelen Türk-Sırp ilişkilerini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya</span> Eski bir Balkan devleti

Yugoslavya, Balkanlar’ın batısında 20. yüzyılda, üç defa farklı yapı ve idari şekille kurulmuş olan bir devlet olmuştur. Bu ada sahip olan devlet, 1918-2003 yıllarında çeşitli idari yapılarda varlığını sürdürmüş bir Balkan devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Komünistler Birliği</span> Bir Yugoslav Partisi

Yugoslavya Komünistler Birliği, 1952'den önce Yugoslavya Komünist Partisi, 1919 yılında Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı'nda Yugoslavya Komünist Partisi adıyla kurulan parti, 1945-1990 yılları arasında Yugoslavya'nın tek yasal siyasi partisi olarak ülkeyi yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan-Slavonya Krallığı</span> 1868-1918 yılları arasında hüküm süren krallık. Habsburg Monarşisine bağlı Hırvatistan ve Slavonya krallıkların birleşmesi ile kurulmuştur

Hırvatistan-Slavonya Krallığı, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na bağlı özerk bir krallık idi. 1868 yılında Hırvat-Macar Uzlaşması sonucunda Hırvatistan ve Slavonya krallıklarının birleşmesiyle kurulmuştur. Krallık Avusturya-Macaristan İmparatoru tarafından "Hırvatistan-Slavonya Kralı" unvanıyla yönetilmekteydi ve yardımcı olarak kral tarafından bir ban atanmaktaydı. 1918 yılında I. Dünya Savaşı'nın sonunda bağımsızlığını ilan ederek Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti'ni oluşturan unsurlardan biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek</span> 1878-1918 arasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu himayesi altında Bosna Hersek

Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek, 1878-1918 yılları arasında Bosna-Hersek'te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idaresini ifade eder. 1878 yılında 93 Harbi'nden sonra yapılan Berlin Antlaşması ile Bosna Vilayeti imtiyazlı bir vilayet haline geldi ve fiilen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun hakimiyetine girdi. 1908 yılında Bosna Krizi sonrasında Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek'i ilhak etti ve Avusturya ile Macaristan arasında bir kondominyum kuruldu. 1918 yılında I. Dünya Savaşı'nın sonunda bağımsızlığını ilan ederek Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti'ne katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan Krallığı</span> 1882-1918 Güneydoğu Avrupa ülkesi

Sırbistan Krallığı, 1882'de Sırbistan Prensliği Prensi Milan'ın kral ilan edilmesiyle kurulan Sırp krallığı.

<span class="mw-page-title-main">Aziz Stephen Tacı Toprakları</span>

Aziz Stephen Tacı Toprakları, gayri resmi olarak Transleithaya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun Macaristan bölümünün topraklarına denir. 1867 Avusturya-Macaristan Antlaşması ile kurulan bölge Birinci Dünya Savaşının sonunda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun dağılmasıyla sona erdi. İsim, Macaristan Krallığı için sembolik bir öneme sahip olan ve Macaristan'ın Aziz Stephen Tacı olarak bilinen Macaristan'ın tarihi taç giyme seremonisine atıfta bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Hırvat-Macar Uzlaşması</span>

Hırvat-Macar Uzlaşması, 1868'de Hırvatistan'ın Avusturya-Macaristan'ın Macar yönetimindeki kesimindeki siyasi statüsünü yöneten bir anlaşmaydı. Antlaşma, Birinci Dünya Savaşı'nın sonuna, Hırvatistan'ın tarihi egemenliğinin temsilcisi olarak Hırvatistan Parlamentosu'nun 29 Ekim 1918'de eski Avusturya-Macaristan ile tüm devlet ve yasal bağlarını sona erdirme kararı almasına kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan, Arnavutluk ve Karadağ'ın Kurtuluşu (1918)</span>

Sırbistan, Arnavutluk ve Karadağ'ın Kurtuluşu, I. Dünya Savaşı'nın son haftalarında Balkanlar'da gerçekleştirilen bir askerî harekâttı. 29 Eylül ve 11 Kasım 1918 tarihleri arasında Doğu Müttefik Ordusu, bu üç ülkeyi İttifak Devletleri'nin işgalinden kurtardı.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan'da üçlü monarşi</span>

Avusturya-Macaristan'da üçlü monarşi, Avusturya ve Macaristan'a eşit statüde bir Hırvat devleti yaratarak, ikili monarşik İmparatorluğu üçlü bir imparatorlukta yeniden düzenlemeyi amaçlayan siyasi hareketti. Franz Ferdinand, 1914'teki suikastından önce, İmparatorluğun güçlü Slav muhalefeti tarafından parçalanmasını önlemek için üçlü monarşiyi destekledi. İmparatorluk, Slav unsurunun o sırada Avusturya ve Macaristan'ın sahip olduklarına eşdeğer en yüksek seviyelerde temsil edilmesiyle ikili yerine üçlü şekilde yeniden yapılandırılacaktı. Sırplar bunu yeni bir Yugoslavya devleti hayalleri için bir tehdit olarak gördüler. Macar liderler imparatorluk çevrelerinde baskın bir güce sahipti ve azınlıklarının Macar yönetiminden çıkacakları için üçlü monarşiye şiddetle reddettiler.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.