İçeriğe atla

Sırbistan'da enerji

Sırbistan'da enerji, Sırbistan'daki enerji ve elektrik üretimi, tüketimi ve ithalatını açıklar.

Tarih

6 Ekim 1893'te Belgrad'ın Dorćol kentsel mahallesinde bulunan ilk Sırp elektrik santrali elektrik üretimine başladı.[1]

1900 yılında, Užice'deki Đetinja Nehri üzerinde ilk alternatif akım olan Pod gradom hidroelektrik santrali faaliyete geçti. Vučje hidroelektrik santralinden Leskovac'a 17 kilometre (11 mil) uzunluğundaki ilk alternatif akım iletim hattı üç yıl sonra kullanıma girdi.[2][3] 1909 yılında, Zajecar'da Gamzigrad ve Niş'teki Sveta Petka hidroelektrik santralinin yapımı başladı.[4] İki yıl sonra Ivanjica'daki Moravica nehri üzerindeki hidroelektrik santrali işletmeye alındı.[5]

Belgrad'da, o zaman Balkanların en büyüklerinden biri olan Snaga i Svetlost elektrik santrali 1933 yılında inşa edildi.

Bunu 1945 yılında Električno preduzeće Srbije'nin kuruluşu izledi. 1947 ve 1950 yılları arasında, Sokolovica hidroelektrik santrali ile Mali Kostolac ve Veliki Kostolac termik santralleri, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Sırbistan'da inşa edilen ilk elektrik santralleridir.[6] 1952'de Kolubara kömür sahasında yeraltı madenciliği başladı. Dört yıl sonra RB Kolubara termik santrali faaliyete geçti. Bir yıl önce, Vlasina ve Zvornik hidroelektrik santralleri elektrik şebekesine bağlandı. 1960-1967 yılları arasında Bistrica, Kokin Brod ve Potpeć hidroelektrik santralleri yapım aşamasındaydı.

1942-1943 döneminde Sırbistan, petrol sahasında ilk arama potansiyelini gerçekleştirdi. İlk petrol sondajı 1947'de Banat'ta (Velika Greda) yapıldı ve 1949'da Naftagas şirketi kuruldu.

Djerdap 2, Sırbistan.

1965 yılında Združeno elektroprivredno preduzeće Srbije kuruldu. Kömürle çalışan elektrik santrali Bajina Bašta bir yıl sonra elektrik üretimine başladı. Sırbistan'daki en büyük iki enerji santrali, Tuna nehrindeki hidroelektrik santrali HPP Đerdap I ve kömür santrali TENT, 1970 yılında faaliyete geçti. On iki yıl sonra, pompalı depolama tesisi Bajina Bašta inşa edildi ve 1990'da Pirot hidroelektrik santrali işletmeye alındı.

Elektrik

Sırbistan'daki ana elektrik üreticisi Elektroprivreda Srbije'dir . Şirket 7.662 MW kurulu güce sahiptir ve yılda 38,9 TWh elektrik üretmektedir. Linyit yakıtlı termik santrallerin kurulu gücü 4.390 MW, gaz ve sıvı yakıtlı kombine ısı ve enerji santrallerin 336 MW, hidroelektrik santrallerin 2.936 MW'tır.[7] EPS aynı zamanda Sırbistan'da Kolubara ve Kostolac havzalarında faaliyet gösteren ve yılda yaklaşık 37 milyon ton üreten en büyük linyit üreticisidir.[8] Ayrıca, rüzgar gücünden, özellikle MK Fintel Wind tesislerinde 20 MW üretilmektedir.

Elektrik üretimi ve tedarikinde piyasa mekanizmalarının etkisiyle sektörün verimliliğini artırmak için Sırp hükûmeti, 2004 yılında Enerji Kanunu kabul edilerek elektrik sektöründe rekabete girmiştir. Tüm elektrik tüketicileri, yasalara göre, tarifeleri müşterilerine belirli fiyatlarla tedarik etmekten sorumlu elektrik perakendecisi Elektroprivreda Srbije tarafından sağlanan tarife alıcılarıdır. Aynı zamanda, kanuna göre kriterleri karşılayan alıcılara nitelikli bir alıcı olma ve böylece açık piyasadan elektrik satın alma fırsatı verilir. İlk aşamada, elektrik piyasası yıllık elektrik tüketimi 25 GWh'nin üzerinde olan tüm potansiyel müşterilere açıktır. 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren, Sırbistan Cumhuriyeti Enerji Ajansı Konseyi, yıllık 3 GWh'den fazla tüketimi olan tüm elektrik müşterileri için uygun bir müşteri statüsü alma hakkının mevcut olduğuna karar verdi.

Sırbistan'da üretilen elektrik
2017[9]2018[10]
Tip GWh % GWh %
Kömür 23.864 72,10 22.546 65,29
Hidro 8.740 26,41 11.329 32,81
Rüzgar 48 0,15 124 0,36
Güneş 13 0,04 10 0,03
Gaz 351 1,06 399 1,15
Biyokütle72 0,22 120 0,35
Belirtilmemiş fosil 11 0,03 -3 -0,01
Toplam 33.100 100 34.525 100

Petrol ve doğal gaz

Pančevo'da NIS rafinerisi

Naftna Industrija Srbije, Sırbistan'da ham petrol ve gaz üretimi ve jeotermal enerji üretimi ile uğraşan tek şirkettir.[11] Şirket, jeofizik keşif, ham petrol, gaz ve jeotermal enerji üretiminin kontrolü gibi bir dizi karmaşık faaliyetin gerçekleştirilmesi için gerekli tüm ekipmanı kullanmaktadır. NIS petrol sahalarının çoğunluğu Banat bölgesinde Sırbistan topraklarında bulunuyor, ancak yukarı yönde hem Sırbistan'da hem de yurt dışında iş operasyonları vardır. 2011'de NIS Güneydoğu Avrupa'da işlerini genişletmeye başladı: bunlar Bosna Hersek, Romanya ve Macaristan'dır.[12][13][14]

Şirket, Pančevo'daki (yıllık kapasite 4,8 milyon ton ham petrol) ve Novi Sad (yıllık kapasite 2,6 milyon ton ham petrol) petrol rafinerileri ve Elemir'de doğal gaz rafinerisinin sahibi ve işletmecisidir. NIS arıtma kompleksi, petrokimya endüstrisi, ağır akaryakıt, yol ve endüstriyel bitüm vb. için benzinden, dizel yakıt, mekanik madeni yağlar ve hammaddeye kadar çok çeşitli petrol ürünleri üretir.

Kamu gaz şirketi Srbijagas, 3.177 kilometrelik ana ve bölgesel doğal gaz boru hatlarından ve Banatski Dvor'da 450 milyon metreküp yer altı gaz depolama tesisinden oluşan doğal gaz taşıma sistemini işletiyor.[15]

Rafine edilmiş petrol ürünleri - üretim: 60.220 varil/günlük (9.574 m3/gün)

Petrol - üretim: 23.160 varil/günlük (3.682 m3/gün)

Petrol tüketimi: 81.540 varil/günlük (12.964 m3/gün) (2011)

Petrol- kanıtlanmış rezervler: 77,5 milyon varil (12,32 ×106 m3) (1 Ocak 2006)

Doğal gaz üretimi: 557 milyon metreküp (2012)

Doğal gaz tüketimi: 2,84 milyar metreküp (2012)[16]

Yenilenebilir enerji

Aralık 2019 itibarıyla kurulu hidroelektrik gücü 2.835 MW ve rüzgar enerjisi kapasitesi 500 MW'tır.[17][18] Sırbistan ayrıca jeotermal ve güneş enerjisini kullanıyor, şu anda Sırbistan'ın elektriğinin %27'si hidroelektrikten, %4'ü diğer yenilenebilir kaynaklardan geliyor [16] 2030'a kadar ilave 600 MW rüzgar kapasitesi planlanmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "120 godina elektrifikacije Srbije". vreme.com (Sırpça). 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2014. 
  2. ^ "Hidroelektrana Vučje". teslaways.rs (Sırpça). 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2014. 
  3. ^ "Vucje Power Plant – a World Heritage Gem". voiceofserbia.org. 16 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2014. 
  4. ^ "Hidroelektrana "Gamzigrad"". teslaways.rs (Sırpça). 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2014. 
  5. ^ "Nine decades of hydroelectric power station "Moravica" in Ivanjica". vibilia.rs. politika.rs. 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2014. 
  6. ^ ""Oteta" elektrana – temelj buduće Elektroprivrede". te-ko.rs (Sırpça). 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2014. 
  7. ^ "Производни капацитети". eps.rs (Sırpça). 15 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2018. 
  8. ^ "EPS". Energy Fundamentals. 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2013. 
  9. ^ Godisnji izvestaj o nacionalnom rezidualnom miksu 2017
  10. ^ Godisnji izvestaj o nacionalnom rezidualnom misku 2018
  11. ^ "Cooperation of Vojvodina and NIS in the field of geothermal energy". 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  12. ^ "Serbia's NIS to expand in four E. European states". Reuters. 2 Eylül 2011. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  13. ^ "NIS plans to invest into Romania several hundred million euros". 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  14. ^ "NIS and RAGF signed an Agreement on Exploration in Hungary". 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  15. ^ "Archived copy". 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2013. 
  16. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  17. ^ "Electric Power Industry of Serbia 2004" (PDF). RENEUER. 5 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Haziran 2013. 
  18. ^ "Srbija će do 2020. godine dostići 500 MW struje iz SNAGE VETRA". Blic.rs (Sırpça). 22 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Jeotermal enerji</span> jeotermal kaynaklardan ve bunların oluşturduğu enerjiden doğrudan veya dolaylı yollardan faydalanma

Jeotermal yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısıya verilen genel addır. Jeotermal akışkan ise içerisinde birçok farklı element ve diğer maddeleri içeren sıcak su, buhar ve gazlardır. Jeotermal enerji bu akışkanların sahip olduğu entalpi ve ısının yarattığı enerjinin adıdır. Bu enerji, diğer farklı enerji çeşitlerine çevrilerek ya da direkt ısı enerjisinden faydalanılarak yenilenebilir enerji kaynağı oluşturmaktadır. Jeotermal enerji yeni, yenilenebilir, sürdürülebilir, tükenmez, güvenilir, çevre dostu, yerli ve yeşil bir birincil enerji kaynağıdır. İçinde su bulunmayan sıcak kuru kayalar da jeotermal enerji kaynağıdır.

Türkiye'de her yıl yaklaşık 300 TWsa elektrik üretilmektedir. Burada en önemli santraller listelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sarıyar Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Ankarada baraj

Sarıyar Barajı Nallıhan'nın Sarıyar mahallesinde olup, Sakarya Nehri üzerinde 1951-1956 yılları arasında inşa edilmiş hidroelektrik enerji üretimi amaçlı bir barajdır. Beton ağırlık tipi olan barajın gövde hacmi 568.000 m3, akarsu yatağından yüksekliği 90 m'dir. Normal su kotunda göl hacmi 1.900 hm3, normal su kotunda göl 83,83 km2'dir. 4 alternetör ile çalışan santral 160 MW gücündeki hidro-elektrik santralinden ise yılda 378 GWh saat elektrik enerjisi elde edilir. Türkiye'nin ilk büyük HES barajıdır. Türkiye'deki tek santral atölyesi'ne sahiptir. Türkiye baraj gölü sıralamasında 6'cı sırayı yer almaktadır. Baraj havzası, yeşil kuşak ağaçlandırma eylem planı çerçevesinde ağaçlandırılmaktadır.

Demirköprü Barajı, Manisa'da, Gediz Nehri üzerinde, sulama, taşkın kontrolü ve enerji üretimi amacıyla 1954 - 1960 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır. Toprak gövde dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 4.300.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 74,00 m'dir. Normal su kotunda göl hacmi 1.320,00 hm³, normal su kotunda göl alanı 47,66 km²'dir. 69 MW güç kapasitesindeki HES yılda 193 GWh elektrik enerjisi üretimi sağlamakta, baraj 99.220 hektarlık bir alana sulama hizmeti vermektedir.

Ataköy Barajı, Tokat'ta, Yeşilırmak üzerinde, hidroelektrik enerji üretimi amacı ile 1975-1977 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Yenilenebilir enerji</span> Bir enerji türü

Yenilenebilir enerji, güneş ışığı, rüzgar, yağmur, gelgitler, dalgalar ve jeotermal ısı gibi karbon nötr doğal kaynaklardan elde edilebilen ve insan zaman ölçeğinde doğal olarak yenilenen kaynaklardan elde edilebilen enerjiye denir. Bu kaynaklar güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, dalga enerjisi, jeotermal enerji, hidrolik enerjisi, biyokütle enerjisi olarak sıralanabilir. Bu tür bir enerji kaynağı, yenilenmekte olduklarından çok daha hızlı kullanılan fosil yakıtların tam tersidir.

<span class="mw-page-title-main">Elektrik santrali</span> elektrik enerjisi üreten tesis

Elektrik santralı, elektrik üretecek bir fabrikayı meydana getiren tesislerin tümü.

Çalık Enerji, Çalık Holding'e bağlı 1998 yılının yazında kurulmuş enerji alanında faaliyet gösteren şirkettir.

Elektrik santralinin net kapasite faktörü (KF), santralin belli bir periyotta ürettiği toplam enerjinin tam kapasitede üretebileceği enerjiye bölümüdür. Kapasite faktörü kullanılan yakıt türüne ve santralin tasarımına bağlı olarak aşırı derecede değişir. Kapasite faktörü, uygunluk faktörü veya verimlilik ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dünya enerji tüketimi</span> Küresel enerji üretimi ve tüketimi

Dünya enerji tüketimi‭ ‬bütün insan‭ ‬uygarlığı‭ ‬tarafından kullanılan toplam‭ ‬enerji‭yi ‬ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Elektrik üretimi</span>

Elektrik üretimi, elektrik ve diğer kaynaklardan birincil enerji üretme sürecidir. Elektrik üretiminin temel ilkeleri İngiliz bilim insanı Michael Faraday tarafından 1820'lerde ve 1830'ların başında keşfedildi. Onun temel yöntemi bugün hâlâ kullanılmaktadır: Elektrik, bakır gibi iletken bir telin manyetik bir alan içinde hareket ettirilmesi ile üretilir. Elektrik jeneratörü, bir mıknatıs içinde dönen sarılı iletken tellerin bulunduğu ve bu tellerin mıknatıs içinde dönmesiyle elektrik akımı üreten bir makinedir. Evlerimizde, işyerlerimizde, endüstride gereksinim duyduğumuz büyük miktardaki elektrik enerjisini elde etmek için, elektrik jeneratörlerini döndürecek büyük güç santrallarına ihtiyaç duyarız. Çoğu güç santrali, jeneratörü döndürmek için ısı üretiminde bulunurlar. Fosil yakıtlı santrallar ısı üretimi için doğal gaz, kömür ve petrol yakarlar. Nükleer santrallar da uranyum yakıtını parçalayarak ısı üretirler. Ancak bütün bu değişik tip santrallar ürettikleri ısıyı, suyu buhar haline dönüştürmek için kullanırlar. Oluşan buhar ise elektrik jeneratörüne bağlı olan türbine verilir. Su buharı, türbin şaftı üzerinde bulunan binlerce kanatçık üzerinden geçerken daha önce üretilen ısıdan almış olduğu enerjiyi kullanarak, türbin şaftını döndürür. İşte bu dönme, jeneratörün elektrik üretmek için gereksinim duyduğu mekanik harekettir. Jeneratörde oluşan elektrik ise iletim hatları denilen iletken teller ile kullanılacağı yere gönderilir. Türbinden çıkan, enerjisi diğer bir deyişle basınç ve sıcaklığı azalmış buhar ise yoğunlaştırıcı (kondenser) denilen bölümde soğutulup su haline dönüştürüldükten sonra, tekrar kullanılmak üzere santralın ısı üretilen bölümüne geri gönderilir. Yoğunlaştırıcıda soğutma işini sağlayabilmek için deniz, göl veya ırmaklarda bulunan su kullanılır. Su kaynaklarından uzak bölgelerde ise santralın hemen yanında bulunan ve uzaktan bakıldığı zaman geniş dev bacalara benzeyen soğutma kuleleri kullanılır. Bu kulelerin üzerinde görülen beyaz duman ise su buharıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de enerji</span>

Türkiye her yıl birincil enerjisi 6 exajoule tüketiyor, kişi başı 20 megawatt saat (MW/s)'ten fazla. Türkiye'de enerji beşte dört'ten fazla fosil yakıtan: %31 petrol, %28 doğalgaz ve %27 kömür(2016 itibarıyla). Türkiye'nin enerji politikası fosil yakıtın ithalatını küçültmek ister, çünkü onlar ithalatın ödemelerinden dörtte biri kapsamaktadır.. Enerjisi kaynaklarının fosil yakıt olması yüzünden Türkiye’den sera gazı emisyonları dünyada ortalama kişi başından daha büyük, yılda kişi başına 6 ton'dan fazla gelmektedir.

Türkiye'de hidroelektrik enerjisi, birincil enerji üretiminin %14'ünü, toplam tüketiminin %3,9'unu karşılamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da enerji</span>

Kazakistan'da enerji Kazakistan'da enerjiyi ve elektrik üretimi, tüketimi ve ithalatını açıklar. Kazakistan enerji politikası enerji ile ilgili Kazakistan siyasetini anlatır.

<span class="mw-page-title-main">Acarsan Holding</span> 1977 yılında kurulan Türkiye merkezli holding şirketi

Acarsan Holding, 1977 yılında kurulan tarım, uluslararası petrol ve muhtelif ürün taşımacılığı, ithalat-ihracat ve uzun yıllar farklı unvanlar altında, farklı sektörlerde faaliyet gösteren Türkiye merkezli holding şirketi. Yönetim kurulu başkanı ve kurucusu Selim Acar'dır.

Azerbaycan'da enerji, Azerbaycan'daki enerji ve elektrik üretim, tüketim ve ihracatı açıklar.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'da enerji</span>

Rusya'da enerji, Rusya'daki enerji ve elektriğin üretim, tüketim ve ihracatını açıklar. Rusya'nın enerji politikası, Rusya siyasetindeki enerji politikasını daha ayrıntılı olarak açıklamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'da enerji</span>

Yunanistan'da enerji üretimi, devletin sahip olduğu Kamu Enerji Şirketi'ne aittir. 2009'da KES Yunanistan'daki tüm elektrik enerjisi talebinin %85,6'sını karşılarken, 2010'da bu rakam %77,3'e düşmüştür. KES'in güç üretiminin 2009'da %51,6'sı, 2010'da %48'i linyit kullanılarak üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'ta yenilenebilir enerji</span>

Arnavutluk'ta yenilenebilir enerji, biyokütle, jeotermal, hidrolik güç, güneş ve rüzgâr enerjisini kapsamaktadır. Arnavutluk çoğunlukla hidroelektrik kaynaklara güvenmektedir, bu nedenle su seviyeleri düşük olduğunda zorlanmaktadır. Arnavutluk'ta iklim Akdeniz'dir, bu nedenle güneş enerjisi üretimi için önemli bir potansiyele sahiptir. Dağ kotları rüzgâr projeleri için iyi alanlar sağlar. Arnavutluk'ta doğal kuyular olduğu için potansiyel olarak kullanılabilir jeotermal enerji de vardır.

<span class="mw-page-title-main">İsrail'de enerji</span>

İsrail'deki enerjinin çoğu fosil yakıtlardan geliyor. Ülkenin toplam birincil enerji talebi, toplam birincil enerji üretiminden önemli ölçüde daha yüksektir ve enerji ihtiyaçlarını karşılamak için büyük ölçüde ithalata dayanmaktadır. 2016 yılında toplam birincil enerji tüketimi 1.037 katrilyon İngiliz ısı birimi (304.000 TWh) veya 26.2 TEP.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.