Sırça Kümes
| Sırça Kümes | |
|---|---|
The Glass Menagerie | |
 Random House tarafından yayınlanan ilk baskı | |
| Yazar | Tennessee Williams |
| Karakterler | Amanda Wingfield Tom Wingfield Laura Wingfield Jim O'Connor |
| Repliği olmayan karakterler | Bay Wingfield |
| İlk gösterim | 26 Aralık 1944 |
| İlk gösterildiği yer | Chicago |
| Ülke | ABD |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Zaman ve mekân | Büyük Buhran, St. Louis'te bir apartman dairesi |
Sırça Kümes (İngilizce: The Glass Menagerie), Tennessee Williams'ın 1944 yılında prömiyer yapan anımsama oyunu. Oyunda, Williams'ın kendisine, annesine ve zihinsel sorunlu kız kardeşi Rose'a dayanan karakterler güçlü otobiyografik unsurlar içeriyor.
26 Aralık 1944'te Chicago Halk Tiyatrosu'nda da sahnelenmeye başlanan oyun, başarılı bir başlangıç yaparak kısa sürede eleştirmen ve seyircilerden olumlu tepkiler aldı.[1] Böylece yapımcılar 1945'te New York Eleştirmenler Birliği Ödülü'nü kazanan oyunu Broadway'e taşıdılar.[2] Oyun metni aynı yıl Random House tarafından yayınlandı. İlk başarılı oyunu olan ve hem tiyatro çevresinde hem de halk arasında kendisine tanınırlık kazandıran Sırça Kümes'ten sonra Williams, Amerika'nın en saygın oyun yazarlarından biri olmaya devam etti.
Karakterler
- Amanda Wingfield - Kocası tarafından terk edilmiş ve dönemin zor maddi koşulları altında iki çocuğunu büyütmeye çalışan otoriter bir kadın.
- Tom Wingfield - Amanda'nın oğlu. Ailesine yardımcı olmak için bir ayakkabı deposunda çalışsa da işinden memnun olmayan Tom şair olmayı hedefliyor. Yazmak için verdiği mücadele yüzünden uykudan mahrum kalmış ve sinirli biri. Ailesine bakmak zorunda olduğunun farkında olduğu için kendi hayallerinin peşinden gidemediğinden şikayetçi.
- Laura Wingfield - Amanda'nın kızı ve Tom'un ablası. Liseyi henüz bitirmiş ve dış dünyadan izole olmasına sebep olan zihinsel sorunlu Laura, kendisi için cam figürlerden oluşan koleksiyonuyla sembolize ettiği bir dünya yaratmıştır. Koleksiyondaki tek boynuzlu at eşsiz ve kırılgan olduğu için Laura'yı temsil ediyor.
- Jim O'Connor - Tom ve Laura'nın eski lise arkadaşı. Jim, Tom ile aynı ayakkabı fabrikasında nakliye memuru olarak çalışsa da eğitimini devam ettiren ve gelecekten umutlu bir karakter.
- Bay Wingfield - Amanda'nın kocası, Laura'nın ve Tom'un babası. Bay Wingfield, bir telefon şirketinde çalışmış ve nihayetinde 16 yıl önce ailesini terk eden yakışıklı bir adamdı. Sahnede görünmese de, Bay Wingfield sık sık Amanda tarafından anılır ve onun resmi Wingfield'ların oturma odasında belirgin bir şekilde yer bulur. Williams, bu görünmeyen karakteri, kendi babasından esinlenerek yazmıştı.
Konusu
Oyun, anlatıcı ve esas kahraman Tom'un, annesi Amanda ve kız kardeşi Laura'nın anısına yaptığı bir anımsama oyunu olarak seyirciye sunuluyor. Oyun hafızaya dayandığından, Tom izleyicilere, gördükleri şeyin tam olarak ne olamayabileceğine dikkat çekiyor. Oyun, 1930'larda Amerika'da geçer. Yıllar önce kocası tarafından terk edilen Amanda, St. Louis'te yıkık dökük bir apartman dairesinde iki çocuğu ile birlikte yaşamaktadır. Telefon şirketinde çalışan Bay Wingfield ailesini terk edip gittikten sonra bir kartpostal yollar. Adressiz bu kartpostalda ise sadece "Merhaba. Hoşça kalın..." yazmaktadır. Tom ailenin geçimini sağlamak için mecburen bir ayakkabı fabrikasında çalışmaktadır. İşini sevmeyen, bir edebiyat düşkünü ve sinema meraklısı olan Tom, boş vaktini sürekli sinema ve edebiyata harcamakla avunuyor. Varlıklı bir Güneyli aileden gelen Amanda, çocukları için kendi gençliğinde yaşadığı gibi bir hayat temin etmek istiyor. Eğitimini tamamlayamayan, hassas bir yapıya sahip olan ve küçükken geçirdiği hastalık yüzünden bir bacağı sakat olduğu için kendini dünyadan soyutlayan Laura ise kendini topladığı sırça koleksiyonuna vermiştir. Topladığı cam figürlerle özdeşleştirilen Laura karakteri yazarın şizofreni hastası kardeşi Rose'tan izler taşıyor. Amanda, kızının kurtuluşunu evlilikte gördüğü için, uygun bir damat adayı arıyor. Bu vesileyle Laura, Tom'un lise arkadaşı Jim ile buluşur. Eskiden beri Jim'e platonik aşık olan Laura akşam yemeğinde koleksiyonunu ona gösterir. Dans ettikleri sırada Jim yanlışlıkla koleksiyonun en önemli parçası olan tek boynuzlu atı kırsa da Laura sinirlenmez. Dans edip öpüştükleri bu gece, Jim'in nişanlısıyla görüşmesi gerektiğini söyleyip evi terk etmesiyle son bulur. Laura durum karşısında yıkılır. Annesi ise tüm bu olanlardan Tom'u mesul tutar. Oyun, olaydan kısa bir süre sonra Tom'un evi terk ettiğini anlatması ve Laura'ya hitap ettiği tiradı ile son bulur.
| Ah Laura, Laura… Seni geride bırakmak istedim ama, ben sandığından daha da bağlıyım sana! Bir sigara yakarım, sokağı geçerim, sinemaya ya da bara takılırım, içki alırım, en yakınımdaki yabancı ile konuşurum… Şamdanını söndürecek olan herhangi bir konuda takılırım. Bugünlerde dünya şimşeklerle aydınlanıyor! İyisim mi sen mumları bir an önce söndür Laura…[3] |
Sahnelenmesi
Broadway Tiyatrosu
Sırça Kümes yakaladığı başarının ardından 31 Mart 1945'te Playhouse Theatre tarafından Broadway'de prömiyer yaptı. Eddie Dowling ve Margo Jones'ın rejisiyle 29 Haziran 1946'ya kadar burada sahnelenen oyun, daha sonra 1 Temmuz 1946'dan 3 Ağustos 1946'daki kapanışına kadar Royale Theatre sahnesinde oynanmaya devam etti.
- Oyuncular
- Eddie Dowling - Tom Wingfield
- Laurette Taylor - Amanda Wingfield
- Julie Haydon - Laura Wingfield
- Anthony Ross - Jim O'Connor
Türkiye'de sahnelenmesi
Sırça Kümes, Türkiye'de 1964 yılında Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları tarafından Modern Tiyatro Eserleri Serisi kapsamında Can Yücel çevirisiyle basılmıştır. 1997 yılında Devlet Tiyatroları repertuvarına alınan oyun, Türkiye'de ilk kez 1997-98 sezonunda Yıldız Kenter'in rejisiyle İzmir Devlet Tiyatrosu'nda sahnelenmiş,[4] ardından birçok devlet ve özel tiyatro toplulukları tarafından sahneye konmuştur.
2000 senesinde Aytuğ İzat'ın Sırça Hayvan Koleksiyonu şeklinde Türkçeye çevirdiği oyun Mitos Boyut Yayınları tarafından neşredilmiştir. Sırça Kümes'i sahnelenmeye devam eden çeşitli tiyatro toplulukları, hem Can Yücel hem de Aytuğ İzat metinlerini kullanıyorlar.
Kent Oyuncuları
Ekim 2002'de Kent Oyuncuları kadrosu tarafından Yıldız Kenter'in yönetmenliğinde Şinasi Sahnesi salonunda oynanmaya başlanan oyun, 2002-2003 sezonu boyunca temsil vermeye devam etmiştir.[5][6]
- Oyuncular
- Yıldız Kenter - Amanda
- Güneş Berberoğlu / Yeşim Koçak - Laura
- Hakan Gerçek / Engin Hepileri - Tom
- Engin Hepileri / Okan Yalabık - Jim
Van Devlet Tiyatrosu
Yine 2002-2003 sezonunda Van DT'da Tolga Evren'in yönetmenliğinde[7] sahnelenmiştir.
- Oyuncular
- Kader İlhan - Amanda
- Canan Erener - Laura
- Musa Zindan - Tom
- Mustafa Şen - Jim
- Teknik kadro
- Çevirmen - Can Yücel
- Yönetmen - T. Tolga Evren
- Dekor Tasarımı - Savaş Çevirel
- Giysi Tasarımı - Esra Selah
- Işık Tasarımı - İlhan Orhan
- Yönetmen yardımcısı - Bülent Düzgünoğlu, Mustafa Şen
Eskişehir Şehir Tiyatrosu
2009'da Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda Emre Koyuncuoğlu'nun rejisiyle sahnelenen oyun, 19 Kasım 2009'da Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali'nde de seyirci önüne çıkmıştır.[8]
- Oyuncular
- Sermet Yeşil - Tom
- Elif Melda Yılmaz - Amanda
- Bilge Cezayirli - Laura
- Murat Onbul - Jim
- Teknik kadro
- Çevirmen - Can Yücel
- Yönetmen - Emre Koyuncuoğlu
- Yönetmen yardımcısı - Korel Cezayirli
- Dramaturg - Sibel Arıcan
- Sanat yönetmeni - Mete Ayhan
- Dekor - Adnan Öngün
- Kostüm tasarımı - Tülay Kale
- Müzik - Çiğdem Borucu
Antalya Devlet Tiyatrosu
2010-11 sezonunda Antalya DT'da Barış Eren'in yönetmenliğinden oynanan oyun, 2011'de Devlet Tiyatroları'nın düzenlediği 27 Mart Dünya Tiyatro Günü etkinliği kapsamında Haşim İşcan Kültür Merkezi Sahnesi'nde seyirciyle buluştu.[9]
- Oyuncular
- Süheyla Çöllü - Amanda
- Gökhan Tüzün - Tom
- Gözen Müftüoğlu - Laura
- Selim Bayraktar - Jim
- Teknik kadro
- Çeviren - Can Yücel
- Yönetmen - Barış Eren
- Yönetmen yardımcısı - Meltem Gülenç
- Dekor - Yıldız İpeklioğlu
- Kostüm tasarımı - Günnur Orhon
- Işık tasarımı - Namık Gürsoy
Ankara Devlet Tiyatrosu
Sırça Kümes, 2011-2012 sezonunda Jason Hale yönetiminde Ankara DT'de sahnelenmeye başladı. Amerikalı yönetmen oyun için şunları söyledi:
Sırça Kümes’i yönetmeyi seçmemdeki etken, Williams’ın özgün fikirlerini Türk seyircisiyle paylaşma isteğim oldu. Bunun için ‘anı oyunu’ olan eserin genelinde daha dışavurumcu bir sahne ve ışık tasarımı, Williams’ın önermiş olduğu projeksiyon görüntüleri ve metinlerini kullandım.[10]
Williams'ın 100. doğum gününe denk getirilerek 4 Ekim'de Şinasi Sahnesi'nde prömiyer yapan oyun,[11] 2012-2013 sezonunda da sahnelenmeye devam etti.[12] Ayrıca oyun, 10. Kıbrıs Tiyatro Festivali kapsamında, 11 Eylül'de Yakın Doğu Üniversitesi Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi'nde seyirci önüne çıktı.[13][14] Gülin Ersoy oyundaki performansıyla, 2012'de altıncısı verilen Baykal Saran Tiyatro Ödülü'nü,[15] Meltem Keskin ise 3. Sadri Alışık Anadolu Tiyatro Oyuncu Ödülleri'nde Yılın En Başarılı Kadın Oyuncusu ödülünü kazandı.[16]
- Oyuncular
- Orhan Özyiğit - Tom
- Gülin Ersoy - Laura
- Meltem Keskin Bayur - Amanda
- İrfan Kılınç - Jim
- Teknik kadro
- Çeviren - Can Yücel
- Yöneten - Jason Hale
- Dekor tasarımı - H. Güven Öktem
- Kostüm tasarımı - İnci Kangal
- Işık tasarımı - Yakup Çartık
- Yönetmen yardımcısı - Çağman Pala
- Asistan - İrfan Kılınç
İstanbul Şehir Tiyatroları
23 Şubat 2015'te İstanbul Şehir Tiyatroları'nda Sırça Hayvan Koleksiyonu ismiyle Yıldırım Fikret Urağ'ın rejisinde sahnelenmeye başladı.[17] Prömiyerini Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi'nde yapan oyun, 2015-16 sezonu boyunca izleyiciyle buluşmaya devam etti.
- Oyuncular
- Sevil Akı - Amanda
- Edip Tepeli - Tom
- Ayşecan Tatari - Laura
- Tanju Girişken - Jim
- Teknik kadro
- Çeviren - Atyuğ İzat
- Yönetmen - Yıldırım Fikret Urağ
- Genel sanat yönetmeni - Erhan Yazıcıoğlu
- Dekor ve ışık tasarımı - Cem Yılmazer
- Kostüm tasarımı - Nihal Kaplangı
- Yönetmen yardımcıları - Sevinç Erbulak, Hüseyin Tuncel, Yağmur Damcıoğlu, Alp Tuğan Taş
New York Sanat Akademisi
Sırça Hayvan Koleksiyonu ismiyle Kasım 2016'da New York Sanat Akademisi topluluğu tarafından Onur Atacan'ın rejisiyle sahneyelenmeye başlandı.
- Oyuncular
- Ceren Soylu
- Fulden Akyürek
- Onur Atacan
- Serkan Şakir[18]
- Teknik kadro
- Çeviren - Can Yücel
- Yönetmen - Onur Atacam
- Reji asistanı - Meriç Şahin
Manisa Şehir Tiyatrosu
11 Şubat 2017'de Manisa Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu'nda prömiyer yapan oyun[19] 28 Ekim'de Adana Şehir Tiyatrosu'nun düzenlediği 4. Şehir Tiyatroları Buluşması etkinliğinde,[20] 12 Aralık'ta ise 6. Uluslararası İzmir Tiyatro Festivali'nde sahne aldı.[21] Aytuğ İzat'ın çevirip, Tayfun Şengöz'ün yönettiği oyunda Servet Şencel, Harun Ovagülü, Ayşe Türel ve Batuhan Nil rol aldı.
Alanya Belediye Tiyatrosu
Oyun, Nisan 2017'de Alanya Belediye Tiyatrosu'nda Murat Atak'ın yönetmenliğinde Sırça Biblolar adıyla sahnelenmeye başladı. Babür Nutku'nun çevirdiği oyunda Esra Tığlı Kutertan, Nilay Kara, Burak Kaya ve Fırat Onur Deniz rol almıştır.[22]
TiyatroMuz
TiyatroMuz tiyatro topluluğu sahnelenen, 13 Ocak 2018'de L'Avare Sahne'de prömiyer yapan Sırça Hayvan Koleksiyonu'nun kadrosu aşağıdaki gibidir:
- Oyuncular
- Zeynep Deniz Sevim - Amanda
- Cihan Demir -Tom
- Hakan Duran - Jim
- Gözde Melis Yapmış - Laura
- Teknik ekip
- Yönetmen - Alper Yahşi
- Sahne amiri - Zeynep Atasoyu
- Sahne amiri yardımcısı - Özge Burcu Şahan
- Işık - Cem Neftçi
- Ses - Barış Naibgil
İstanbul Temaşa Tiyatrosu
2017 yılının Ekim ayında İstanbul Temaşa Tiyatrosu topluluğu tarafından sahnelenmeye başlanan Sırça Hayvan Koleksiyonu, hâlâ sahnelenmeye devam ediyor.
- Oyuncular
- Uğur Kanbay
- Kübra Bayraktar
- Ilgın Arslan
- Yunus Esk
- Teknik kadro
- Çevirmen - Aytuğ İzat
- Yönetmen - Uğur Kanbay
Bursa Devlet Tiyatrosu
21 Eylül 2021'de Bursa DT'da Şahin Ergüney yönetmenliğinde sahnelenmeye başlanmıştır.
- Oyuncular
- Hatice Sezer - Amanda
- Ufuk Şener - Tom
- Öykü Esendemir Örük - Laura
- Cem Hamza Çanakoğlu - Jim
- Teknik kadro
- Çeviren - Can Yücel
- Yöneten - Şahin Ergüney
- Dekor Tasarımı - Murat Gülmez
- Kostüm Tasarımı - Esra Selah
- Işık Tasarımı - Yüksel Aymaz
- Müzik - Dengin Ceyhan
- Koreografi - İhsan Bengier
- Dramaturji - Mine Acar
- Yönetmen Yardımcısı - Işıl Öztürk Sehlikoğlu
- Asistan - Zeynep Yılmaz
Kaynakça
- ^ Bloom, Harold (2003). Tennesee Williams (İngilizce). Philadelphia: Chelsea House Publishers. ISBN 978-0791061855.
- ^ Wade Bradford (25 Ocak 2018). "The Glass Menagerie" Plot / Summary 16 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce). ThoughtCo.. Erişim tarihi: 15 Mart 2018.
- ^ Tennesee Williams (1964). Sırça Kümes. Çeviren: Can Yücel. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- ^ "Yıldız Kenter'in evi soyuldu". Hürriyet. 7 Aralık 1997. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ Sevda Şener (6 Ekim 2002). "Sırça Kümes'te üç mutsuz kişi". Radikal. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ Ilgın Sönmez (24 Ekim 2002). ""Aile gailedir!"". Milliyet. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ "Devlet Tiyatroları arşivi". 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ "Eskişehir Şehir Tiyatroları'ndan Duygu Yüklü Bir Oyun: Sırça Kümes". Tiyatro Dünyası. 5 Şubat 2009. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ "Devlet tiyatroları "27 Mart"ta ücretsiz". Sabah. 11 Mart 2011. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.[]
- ^ Aydıner, Kerem (Ocak 2013). "Devlet Tiyatrolarında Aralık-2012 Oyunları: Sırça Kümes" (PDF). Türk Dili. CIV (733). Türk Dil Kurumu. ss. 93-94. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.
- ^ "Devlet Tiyatroları'ndan 12 yeni oyuna prömiyer". Hürriyet. 24 Eylül 2011. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ Üstün Akmen (25 Eylül 2012). "Ankara Devlet Tiyatrosunda Tennessee Williams: 'Sırça Kümes'". Evrensel. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ "Ankara Devlet Tiyatrosu 4 Oyunla, 10. Kıbrıs Tiyatro Festivali'nde". haberler.com. 24 Ağustos 2012. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ "KKTC'de tiyatro festivali". Cumhuriyet. 2 Eylül 2012. 24 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ "Baykal Saran ödülü, Gülin Ersoy'a". Sabah. 6 Kasım 2012. 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2018.
- ^ "Devlet Tiyatroları ödülleri topladı". Hürriyet. 27 Şubat 2013. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.[]
- ^ "Sırça Hayvan Koleksiyonu'nun Galası Yapıldı". Mimesis Dergi. 24 Şubat 2015. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ "Sırça Kümes Buca'da sahnelendi". Dokuz Eylül Gazetesi. 17 Ocak 2017. 19 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2018.
- ^ "Şehir Tiyatrosu Dönem Oyunuyla 'Perde' Diyecek". Haberci 45. 8 Şubat 2017. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ "Adana'da tiyatro günleri". Çukurova Barış Gazetesi. 11 Ekim 2017. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ "6. Uluslararası İzmir Tiyatro Festivali Programı". 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
- ^ "Sırça Biblolar PERDE dedi". Akdeniz Manşet. 9 Nisan 2017. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2017.
Dış bağlantılar
- IBDB'de Sırça Kümes.
- Sırça Kümes'in sahne sahne geniş özeti (İngilizce)
- Museum of the City New York'ta 1945 temsilinden fotoğraflar21 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Devlet Tiyatroları repertuvarında Sırça Kümes
- Eskişehir Şehir Tiyatrosu'nda Sırça Kümes17 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Antalya Devlet Tiyatrosu'nda Sırça Kümes17 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ankara Devlet Tiyatrosu'nda Sırça Kümes
