İçeriğe atla

Sık Dişini Helası

Koordinatlar: 40°18′58″K 36°32′52″D / 40.31611°K 36.54778°D / 40.31611; 36.54778
Sık Dişini Helası
Harita
Koordinatlar40°18′58″K 36°32′52″D / 40.31611°K 36.54778°D / 40.31611; 36.54778

Sık Dişini Helası, Türkiye'nin Tokat ilinde 15. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen umumi hela.

Tarihî Sulu Sokak Çarşısı'na bitişik Halit Sokak'tadır. 15. asırdan kalma yapının, "Anadolu'nun ilk umumi helası" olduğu düşünülür. 2021'de Su ve Temizlik Müzesi olmuştur.[1]

Bir Osmanlı hamamının kubbeyle örtülü kare mekanlarından birisinin içte ahşap paravanlarla helaya dönüştürülmesi ile meydana getirildiği düşünülür.[2] Güney cephede basık kemerli bir kapısı vardır. Beden duvarları moloz taşla, kubbe ve pandantifler tuğla ile örülmüştür. Güney cephede giriş kapısı üst kısım duvarında taş-tuğla almaşık tekniği kullanılmıştır.

Yapı, 19. yüzyıla kadar umumi hela olarak hizmet vermiştir. Kullanım yoğunluğundan ötürü halk arasında "sık dişini helası" olarak adlandırıldığı düşünülür. Süheyl Ünver, Tokat’a dair notlarında bu yapıyı "Şeyh Tusi Helası" olarak isimlendirmiştir.[3]

Yapı, 19. yüzyılda depo olarak kullanıldı ve tahribata uğradı.[4] 2021 yılında Tokat Belediyesi tarafından restore edilerek Su ve Temizlik Müzesi'ne dönüştürüldü.

Müzede, tarihi yapının tuvalet taşları ve geçmişte kullanılan hela taşları, maşrapalar gibi geleneksel ıslak hacim üniteleri sergilenir.[4]

Sık Dişini Helası, bu mekanda gerçekleşen bir cinayet etrafında kurgulanmış "Sık Dişini Helası Cinayeti" adlı romanın mekanıdır.[5]

Kaynakça

  1. ^ "Eşi benzeri yok: Türkiye'nin ilk tuvalet müzesi Tokat'ta kuruldu". Cumhuriyet. 29 Kasım 2022. 29 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023. 
  2. ^ "Sık Dişini Helası - Tokat". Kulturportali.gov.tr. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023. 
  3. ^ Açıkel, Ali (9 Ağustos 2023). "Belediye Teşkilatı Kuruluşundan Önce Tokat'ta Çevre Ve Kanalizasyon Şebekesi Temizliği". History Studies. 15 (3): 401-417. doi:10.9737/historystudies.1248992. ISSN 1309-4173. 21 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2024. 
  4. ^ a b ""Sık dişini helası" müze oldu". NTV. 17 Haziran 2021. 20 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023. 
  5. ^ "SIK DİŞİNİ HELASI POLİSİYE ROMANI OLDU". Tokat Hürsöz Son Dakika Olay Haber. 14 Kasım 2017. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zeynep Sultan Camii</span>

Zeynep Sultan Camii 1769 yılında III. Ahmed'in kızı Zeynep Sultan tarafından Ayazma Camii'nin de mîmarı olan Mehmed Tahir Ağa'ya yaptırılmış barok tarzındaki câmidir. Mîmârî tarzına bulunduğu mekân göz önüne alınarak karar verilmiştir. Bu özel tarzı ve yapımında kullanılan malzemeler nedeniyle Bizans kiliselerini anımsatır.

<span class="mw-page-title-main">Haseki Hamamı</span> Ayasofya ile Sultan Ahmet Camii arasında yer alan XVI. yüzyıl Türk hamamı

Haseki Hamamı, İstanbul'da Ayasofya ile Sultanahmet Camii arasında yer alan tarihi Türk hamamı. Hamam, I. Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan tarafından, 1556-1557 yılları arasında, Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Hamamın inşa edildiği yerde daha öncesinde Zeuksippos Banyoları'nın harabeleri bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Tuvalet</span> temizlik demirbaşı

Tuvalet ya da hela, insan boşaltım sistemi artıkları olan dışkı ve idrarın boşaltılması ve uzaklaştırılması amacıyla tasarlanmış sabit düzenekler ile bunların yerleştirildiği kapalı mekândır. Tuvalet kelimesi hem atıkların boşaltıldığı tesisat, hem de bu tesisatın bulunduğu oda anlamında kullanılır. WC, hela, abdesthane, ayakyolu, kenef ve yüz numara olarak da bilinir. Modern tuvaletlerde insan ihtiyaçlarını gidermeye yarayacak ve atıkları kanalizasyon sistemine ulaştıracak, helataşı, klozet, bide ve pisuvar, otomatik koku makinesi, tuvalet kağıdı dispenseri, klozet kapağı, koku giderici klozet kapağı, elektronik bide gibi tesisatlar bulunur. Modern evlerde tuvalet odası genellikle küvet ya da duş gibi bir yıkanma tertibatı ile aynı odaya yerleştirilmiştir. Böyle odalara banyo denir. Çoğu evde bir banyonun yanı sıra bir de tuvalet bulunur. Bunlara ek olarak modern evlerde yetişkinlerin yattığı odaya açılan bir ebeveyn banyosu bulunması giderek yaygınlaşmaktadır. Bebeklere ihtiyaçlarını yapması için bebek bezi uygulanır, tuvalet eğitimi çocuklara küçük yaşlarından verilir.

<span class="mw-page-title-main">İvaz Efendi Camii</span> Edirnekapı ve Ayvansaray arasında bulunan, Blakhernai Sarayının kalıntıları üzerine inşa edilmiş ve halk arasında Eğrikapı Camii olarak bilinen camidir

Kazasker İvaz Efendi Camii, Eğrikapı, İstanbul'da bir cami. 1585 tarihlidir ve giriş kapısı üzerindeki levhada Mimar Sinan camisi olduğu yazılıdır. Bahçesinde geniş çukur ve tüneller vardır. Anemas zindanları kalıntıları çevresindedir. Caminin klasik ana kapısı yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Ağa Camii</span>

Mehmed Ağa Camii, İstanbul Fatih ilçesi Çarşamba semtinde 16. yüzyılda III. Murad zamanının Dârüssaâde ağası Habeşî Mehmed Ağa tarafından yaptırılan cami.

<span class="mw-page-title-main">Arslanhane Camii</span> Ankaranın Altındağ ilçesinde bulunan bir cami

Ahî Şerafeddin Camii veya halk arasında bilinen adıyla Arslanhane Camii; Ankara'nın Altındağ ilçesinde, Ankara Kalesi'nin güney ucunda bulunan 13. yüzyıla tarihlenen bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil Cami (Bursa)</span> Bursa, Türkiyede bir cami

Yeşil Cami, Bursa'da ilk dönem Osmanlı mimarisinin önemli örnekleri arasında yer alan bir tarihi yapı.

<span class="mw-page-title-main">Takyeciler Cami</span> Heybetli bir türk tarihi eseri

Takyeciler Camii, Tokat şehrinde, Sulu Sokak'ta Yağıbasan Medresesinin karşısında, Arastalı Bedestenin bitişiğinde yer alır. Caminin banisi veya kesin inşa tarihine ilişkin bir kitabesi yoktur. Ne kadar inşa tarihi hakkında kesin bir tarih olmasa da, çok kubbeli 15. yüzyıl Osmanlı camileriyle plan benzerliği ve minare kaidesinde görülen malzeme, teknik ve biçim özellikleri 15. yüzyıl yapısı olduğuna işaret etmektedir.

Kapu Camii, Konya'da 17. yüzyıl Osmanlı dönemine ait tarihi cami. Şehirdeki Osmanlı camileri arasındaki en büyük camidir. Merkez Karatay ilçesi, Sarraflar caddesi üzerindeki caminin mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne ait olup, Karatay Müftüğülüğü'ne bağlı olarak faal durumdadır.

Suluhan, Ankara'nın Altındağ ilçesinde Ulus'ta bulunan tarihi bir handır.

<span class="mw-page-title-main">Kurşunlu Han (Üsküp)</span>

Kurşunlu Han, tarihî Üsküp Çarşısı içinde bulunan, 16. yüzyılda inşa edilmiş Osmanlı dönemine ait kervansaray.

Cizre Ulu Camii, Şırnak ilinin Cizre ilçesinin merkezindeki Dağkapı Mahallesi'nde yer alan tarihî ibadet yapısı.

<span class="mw-page-title-main">Afyonkarahisar Ulu Camii</span>

Afyonkarahisar Ulu Camii, Türkiye'de Afyonkarahisar'ın merkezinde yer alan ahşap direkli anıtsal cami.

<span class="mw-page-title-main">Kurşunlu Han (Ankara)</span>

Kurşunlu Han; Ankara'nın Altındağ ilçesinde, Ankara Kalesi'nin yakınlarında bulunan tarihi bir handır. Kitabesi olmasa da 1471 yılında, Fatih Sultan Mehmet'in başvezirlerinden biri olan Rum Mehmed Paşa tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir. Güneyinde bulunan Mahmut Paşa Bedesteni ile aynı mimari özellikleri gösterdiği için hemen hemen aynı tarihlerde inşa edildikleri konusunda görüşler vardır. 1946 yılındaki onarımda ele geçirilen, II. Murat dönemine ait sikkeler ise; hanın 15. yüzyılın ilk yarısında var olduğunu kanıtlar niteliktedir.

<span class="mw-page-title-main">Abdülkadir İsfahani Mescidi</span> Ankarada bulanan tarihi bir mescit

Abdülkadir İsfahani Mescidi; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir mescittir. Kısaca İsfahani Mescidi veya bulunduğu mahalleden dolayı Tabakhane Mescidi olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Taşhan (Tokat)</span>

Taşhan, Tokat tarihî kent merkezi içinde bulunan, 17. yüzyılda inşa edilmiş Osmanlı eseri yapı. Gaziosmanpaşa Bulvarı üzerinde yer almaktadır.

Tokat Mevlevihanesi, Tokat'ta 18. yüzyılda kurulan Mevlevi tekkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Boyacı Hasan Ağa Camii</span> Ziledeki bir cami

Boyacı Hasan Ağa Camii, Tokat'ın Zile ilçesi merkezinde bulunan bir tarihî cami.

Erenler Türbesi, Tokat' ın Erbaa ilçesinde Erenler Mezarlığı'nın yanında bulunmaktadır, kitabesi yoktur. Mimarisi ve planlaması 14. yüzyılda başladığından türbenin çevresinde 14.yüzyıldan kalma birçok sayıda mezar taşı bulunmaktadır.

Rüstem Paşa Şifa Hamamı, Konya'nın Ereğli ilçesinde, 15. yüzyılda Karamanoğlu Döneminde İbrahim Bey (1423-1464) tarafından inşa ettirilmiş ve banisi bilinmemektedir. Rüstem Paşa Şifa Hamamı, 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tescillenmiştir ve günümüzde ise restorasyonu tamamlanmıştır. Konum olarak ilçe merkezinde, Ulu Camii ve Rüstem Paşa Kervansarayı'nın güney doğusunda yer almaktadır. Yıldızvari plan düzenlenmesi ve mimari genel özellikleri bakımından XV. yüzyıl hamamlarında görülen özellikleri ile benzerlik göstermektedir. Yapısı, kuzey-güney istikametinde dikdörtgen şeklinde inşa edilmiştir ve Hamamın kuzeyinde dükkanlar sıralanmaktadır. Hamamın yapısı çifte planlı olmadığı için kadınlar ve erkekler için dönüşümlü olarak kullanılmaktadır. Hamam inşa edilirken kullanılan malzemeler; Kesme taş, moloz taş ve tuğladır. Giriş kısmı güney yönündedir.