İçeriğe atla

Sıkı Geçme

Sıkı geçme, boyutları birbirinden farklı tasarlanmış parçaların, çeşitli tekniklerle birleştirildikten sonra parça arayüzü arasındaki statik sürtünme kuvveti ile bir arada kalan mekanik bağlantıdır.[1]

Geçme girişimi miktarına bağlı olarak, parçalar bir çekiçle vurularak birleştirilebilir veya bir hidrolik pres kullanılarak birbirine bastırılarak montaj tamamlanabilir.

Isıtma-soğutma yöntemleri uygulanarak montaj esnasında oluşabilecek zararlar engellenebilir. Uçak bağlantı elemanlarında yorulma ömrünü iyileştirmek için sıkı geçmeler yaygın olarak kullanılır. Endüstride sıkı geçmeler, yaygın olarak mil-delik bağlantılarına uygulanır.

Geçme sıkılığı

Geçme sıkılığı, parçaların birbirlerine göre boyutsal farkları veya girişim miktarları ile kontrol edilir.

Boşluklu geçme, sıkı geçme, presle geçme gibi çeşitli uyum güçleriyle sonuçlanacak parça boyutları hesaplamak için formüller[2] mevcuttur.

Sıkı geçmenin değeri, hangi malzemenin kullanıldığına, parçaların geçme yüzeylerindeki boyut farkına ve ne derecede sıkılığın istendiğine bağlıdır. Bu tür değerler, geçmişte birçok standart uygulama için zaten hesaplanmıştır ve mühendisler için yeniden türetme ihtiyacını ortadan kaldıran tablolar biçiminde mevcuttur. Ancak, hassas ve riskli uygulamalar için yine de hesaplanmaları ve test edilmeleri gereklidir.

Montaj

Büyük boyutlu bir şaftı küçük boyutlu bir deliğe monte etmek için bazen kombinasyon halinde kullanılan iki temel yöntem vardır: dışarıdan kuvvet uygulama (genellikle presleme) ve termal genleşme veya büzülme.

Kuvvet Uygulama ile Montaj

Pres montajı, parçaları çok büyük miktarda kuvvetle birbirine bastırabilen preslerle sağlanır. Presler genellikle hidroliktir, ancak elle çalıştırılan küçük presler (mafsal presleri gibi) bir kriko veya bir kremayer ve pinyonu hareket ettiren bir dişli redüksiyonu tarafından sağlanan mekanik güçle çalışabilir. Hidrolik preslerde uygulanan kuvvet miktarı, en küçük parçalar için birkaç Newton'dan en büyük parçalar için yüzlerce Newton'a kadar çıkabilir.

Şaftların ve deliklerin kenarları yivlidir (eğimlidir). Pah kırmalar, presleme hareketi için bir kılavuz oluşturur, pres kuvvetini deliğin çevresinde eşit olarak dağıtmaya yardımcı olur, parçaların birbirlerine merkezlenmelerini ve sıkıştırmanın birdenbire yerine kademeli olarak gerçekleşmesini sağlar, böylece presleme işleminin daha yumuşak olmasına, daha kolay kontrol edilmesine yardımcı olur. Tren tekerlek takımlarının yatak değişimi sırasında, tekerlekler akslara kuvvetle bastırılır.

Termal genleşme veya büzüşme

Çoğu malzeme ısıtıldığında genleşir ve soğutulduğunda büzülür. Dış parçalar ısıtılır ve sıcakken yerine monte edilir, ardından soğumaya bırakılır ve soğutulan dış parça eski boyutuna geldiğinde iç ve dış parça arasındaki yüzeyde basınç oluşur. Arayüzde oluşan basınç ve yüzeyler arası statik sürtünme katsayısı geçme bağlantısının mukavemetini belirler. Demiryolu aksları, tekerlekleri ve lastikleri tipik olarak bu şekilde monte edilir.

Malzemenin mekanik özelliklerini korumak açısından, ısıtmadan daha az riskli olduğu için genellikle soğutma tercih edilir. Örneğin sertleştirilmiş(karbür) bir dişlinin bir mile monte edilmesi, dişlinin çok fazla ısınması ve temperlenmesi riskinin mevcut olduğu durumlarda dişli malzemesi temperlenerek sertlik özelliğini yitirip yumuşayabilir dolayısıyla bu tür yan etkileri engellemek amacıyla dişli ısıtılmaz, mil soğutulur.

Kaynakça

  1. ^ Alan O. Lebeck (1991). Principles and design of mechanical face seals. Wiley-Interscience. s. 232. ISBN 978-0-471-51533-3. 
  2. ^ "Press Fit Engineering and Design Calculator". www.engineersedge.com. 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2017. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Triboloji</span>

Triboloji, sürtünme, aşınma ve yağlama konularını inceleyen bilim ve teknoloji dalıdır. Triboloji sözcüğü eski Yunan dilindeki τριβο (tribo) "sürtünme" ile λόγος (logos) "prensip veya mantık" kelimelerinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Makine</span> herhangi bir enerji türünü başka bir enerjiye dönüştürmek, belli bir güçten yararlanarak bir işi yapmak veya etki oluşturmak için dişliler, yataklar ve miller gibi çeşitli makine elemanlarından oluşan düzenekler bütünü

Makine, bir iş yapmak için kuvvet uygulamak ve hareketi kontrol etmek için güç kullanan fiziksel bir sistemdir. Terim genellikle motor kullanan yapay cihazlara veya moleküler makineler gibi doğal biyolojik makromoleküllere de uygulanır.

Makine elemanı mühendislik fakültelerinde ders olarak işlenen bir bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mekanizma</span> makinenin dinamik analizinde uzuvları arasında hareket iletimi ya da kuvvet iletimi

Mühendislik'te mekanizma, girdi kuvvetlerini ve hareketi istenen çıktı kuvveti ve hareket grubuna dönüştüren cihaz'dır. Mekanizmalar genellikle aşağıdakileri içerebilen hareketli bileşenlerden oluşur:

<span class="mw-page-title-main">Amortisör</span>

Amortisör, makinelerde çalışma sırasında meydana gelen sarsıntı ve titreşimlerin şiddetini ve etkisini azaltmak için kullanılan elemanlar. Amortisörler hareket yönüne ters, hız ile orantılı bir direnç gösterirler. Böylece sarsıntı ve titreşim doğuran enerjiyi ısıya çevirerek yutarlar. Her türlü darbeli çalışan makinelerde kullanılmalarına rağmen en yaygın kullanma alanı araçlardır.

<span class="mw-page-title-main">Dört tekerlekten çekiş</span>

4 tekerlekten çekiş veya 4x4, klasik sistemlerde otomobiller ya ön aks mili üzerinde bulunan 2 tekerlek veya arka aks mili üzerinde bulunan 2 tekerlek beraber tahrik olurken bu sistemde yolun koşullarına ve ihtiyaca bağlı olarak ön ve arka aks üzerinde bulunan 4 tekerlekte birlikte aynı anda ve çoğu kez aynı güç oranlarında harekete geçirilirler. Başka bir ifadeyle aracın motor gücü 4 tekere birden iletilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Debriyaj</span>

Debriyaj, motorla vites kutusu arasındaki irtibatı keserek vites değiştirme olanağı sağlayan güç aktarma organlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Lokomotif</span> Demiryollarında vagon dizisini çekmede kullanılan buharla ya da motorla çalışan makine

Lokomotif, raylar üstünde bir vagon dizisini çekmede kullanılan buharla ya da bir motorla çalışan makinedir. Fransızcadaki locomotive sözünden alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kaplin</span>

Kaplin bir hareketi diğer bir ekipmana iletmek için kullanılan makina parçası. Bu hareketi iletme esnasında mekanik titreşimleri ortadan kaldırmak için kaplin lastiği denilen titreşim sönümleyici bir malzeme kullanılmak zorundadır. Kullanılmadığı takdirde ortaya çıkacak mekanik titreşimler makinaya zarar verebilir ve kulağa hoş gelmeyen sesler üretebilir. Kaplinler iki parçalı veya üç parçalı, üreten firmaya göre çok parçalı da olabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Volan</span>

Krank miline bağlı krankın hareketi ile direkt dönen ve ateşleme zamanında aldığı gücü diğer zamanlarda motorun dönmesi için harcayarak hareketinin devamlılığını sağlayan büyük silindirik dişlidir.Krank mili ile birlikte motorun dengesini sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Fren</span> Mekanik aygıtları yavaşlatan ya da tamamen durduran sistem

Fren, bir cismin hareketini durdurmak veya hızını azaltmak için kullanılan aygıt. Frenlerin çoğu döner mekanik parçalar üzerinde etki yaparak mekanik, hidrodinamik ya da elektriksel yolla kinetik enerji soğururlar.

<span class="mw-page-title-main">Yüzey montaj teknolojisi</span>

Yüzey montaj teknolojisi (YMT)(İngilizce SMT = surface-mount technology). YME, elektronik elemanların yüzeye monte edilebilir biçimde olanlarıdır. Bu teknikle yapılan üretim teknolojisine de yüzey montaj teknolojisi denir. İlk defa IBM tarafından 1960 yılında kullanılmış, 1980'lerden sonra yaygınlaşmaya başlamıştır. Çoğu kaynakta İngilizce anlamının baş harflerini temsilen SMD kısaltmasıyla anılan yüzey montaj elemanları (YME) kullanımından önce devre montajları, sadece bacaklı devre elemanları ile yapılabilmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Çizgisel Devindirici Düzenek</span>

Çizgisel devindirici düzenek, dairesel hareket üreten geleneksel elektrik motorunun aksine düz bir çizgi üzerinde hareket oluşturan düzenektir. Çizgisel devindirici düzenekler makinelerde, disket sürücüleri ve yazıcılar gibi bilgisayara parçalarında, vanalar ve amortisörlerde ve gerekli görüldüğü diğer alanlarda kullanılmaktadır. Hidrolik ve pnömatik silindirler doğal olarak çizgisel hareket üretirler. Çoğu diğer mekanizma çizgisel hareket üretmek için dönen motor kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Palet (mekanik)</span> birden fazla sıralı tekerlek ya da çarklar ile bunların çevresine gerili bir kayıştan oluşan taşıt tahrik sistemi

Palet veya yürüyüş takımı, birden fazla sıralı tekerlek ya da çarklar ile bunların çevresine gerili bir kayıştan oluşan taşıt hareket düzeneğidir. Kayışın yere temas eden yüzeyinin tek bir tekerlekten çok daha büyük olması çok düşük yüzey basıncıyla birlikte yere daha iyi ağırlık aktarımı sağlar, bu sayede paletli bir taşıtın yumuşak yüzeylere saplanıp batma riski tekerlekli taşıta göre çok daha azdır.

<span class="mw-page-title-main">Kayış (mekanik)</span>

Kayış, iki veya daha fazla dönen şaftı mekanik olarak, çoğunlukla paralel olarak bağlamak için kullanılan esnek malzemeden oluşan bir halkadır. Kayışlar, gücü verimli bir şekilde aktarmak veya göreceli hareketi izlemek için bir hareket kaynağı olarak kullanılabilir. Kayışlar, makaralar üzerinde ilmeklidir ve kasnaklar arasında bir bükülme olabilir ve millerin paralel olması gerekmez.

<span class="mw-page-title-main">Su freni</span>

Su freni, mekanik enerjiyi emmek için kullanılan bir tür sıvı kavramadır ve genellikle su dolu bir muhafazaya monte edilmiş bir türbin veya pervaneden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rulman (makine elemanı)</span>

Rulman, hareketli mekanik parçaları yataklayan(hareketlerini sınırlandıran), parçalar arasındaki sürtünmeyi azaltan bir makine elemanıdır. Yatağın tasarımı, örneğin, hareketli parçanın serbest doğrusal hareketini veya sabit bir eksen etrafında serbest dönümesini sağlayabilir; veya hareketli parçalara etkiyen normal kuvvetlere karşı direnç gösterir. Çoğu rulman, sürtünmeyi en aza indirerek istenen hareketi kolaylaştırır, sürtünmeden doğan doğrudan ve dolaylı enerji kayıplarını minimize eder. Rulmanlar, geometrisine, çalışma şekline, izin verilen hareketlere veya parçalara uygulanan yüklerin (kuvvetlerin) yönlerine göre geniş bir şekilde sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Rulman (makina elemanı)</span> Uygulanan hareketi, istenilen harekete çeviren ve sürtünmeyi azaltan mekanizma

Rulman, hareketli mekanik parçaları yataklayan(hareketlerini sınırlandıran), parçalar arasındaki sürtünmeyi azaltan bir makine elemanıdır. Yatağın tasarımı, örneğin, hareketli parçanın serbest doğrusal hareketini veya sabit bir eksen etrafında serbest dönümesini sağlayabilir; veya hareketli parçalara etkiyen normal kuvvetlere karşı direnç gösterir. Çoğu rulman, sürtünmeyi en aza indirerek istenen hareketi kolaylaştırır, sürtünmeden doğan doğrudan ve dolaylı enerji kayıplarını minimize eder. Rulmanlar, geometrisine, çalışma şekline, izin verilen hareketlere veya parçalara uygulanan yüklerin (kuvvetlerin) yönlerine göre geniş bir şekilde sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Pres (makine)</span>

Pres olarak kısaltılan şekillendirme presi, basınç uygulayarak bir iş parçasının şeklini değiştiren takım tezgahıdır. Şekillendirme presinin operatörü, pres aleti ayarlayıcı olarak bilinir ve genellikle alet ayarlayıcı olarak kısaltılır.

Mekanik durdurucu, bir cismin gezingesinin amaçlanan bitiş noktasıdır. Bu noktada cisim, bir "durak" veya "durdurucu" olarak tanımlanan fiziksel bir engele çarpar. Her iki cisim birlikte pozitif bir bağlantının yarısını oluşturur. Bu çarpan cismin duraktan ters yönde tekrar ayrılabileceği anlamına gelir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.