İçeriğe atla

Sıçansılar (balık)

Sıçansılar
Hydrolagus colliei
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Chondrichthyes
Alt sınıf:Holocephali
Takım:Chimaeriformes
Obruchev, 1953
Familyalar
Callorhinchidae

Chimaeridae

Rhinochimaeridae

Sıçansılar (Chimaeriformes)[1] Kıkırdaklı balıklar sınıfından bir balık takımıdır. Çeşitli dillerde deniz kedileri (Seekatzen), hayalet balık (spookfish), hayalet köpekbalığı (ghost sharks) gibi farklı şekillerde de nitelenirler. Köpekbalıkları ve vatozlarla birlikte kıkırdaklı balıklar sınıfının üçüncü büyük taksonunu oluştururlar.

"Günümüzde yaşayan en eski ve en esrarengiz balıklar"[2] oldukları söylenir. Fosil kayıtlarına göre bir zamanlar oldukça bol ve değişik türlerde olan bu balıklar, evrimsel terimlerle yaklaşık 400 milyon yıl önce köpekbalıkları ile ayrı kollara ayrılmış ve o zamandan beri izole olmuş şekilde kalmıştır.[2] Günümüzde büyük ölçüde derin sulara hapsolmuşlardır.[2]

Fiziksel özellikler

Sıçansılar, okyanusların 2600 metreye kadar olan derinliklerdeki sıcaklıklarda yaşarlar, az sayıda bazı türleri 200 metreden daha sığ sularda da görülebilir. İstisnalar Callorhinchus gibi birkaç türü içerir. Bu yüzden bu türler kamuya açık akvaryumlarda görülebilicek yegane türdür.[3] Uzun, yumuşak gövdesi, iri bir kafası vardır. Uzunlukları 150 cm.ye kadar çıksa da, bu büyüklüğe ancak uzun kuyruklu olan bazı türler çıkabilir. Bazı türlerde burun gelişmiş bir duyu organıdır.[4]

Diğer kıkırdaklı balıklarda olduğu gibi, sıçansılar da kıkırdaktan oluşan bir iskelete sahiptir. Derileri pürüzsüz ve tabak biçimli pullarla kaplıdır ve renkleri siyahtan kahverengimsi griye kadar değişebilir. Birçok sıçansının sırt yüzgeçlerinin önünde savunma amaçlı kullandıkları zehirli dikenleri bulunur.

Sıçansılar birçok açıdan köpekbalıklarına benzerler, dişilerin içerden döllenmesini sağlamak için erkeklerin penis benzeri bir klipsleri vardır ve yumurtalarını deri keselerin içine bırakırlar.

Sınıflandırma

Sıçansılar, bazı sınıflandırmalarda Kıkırdaklı balıklar (Chondrichthyes) sınıfının ait bit takım olarak gösterilirken, bazı sınıflandırmalarda ayrı bir sınıf düzeyine çıkarılırlar. Çünkü, kemikli balıkların bazı karakteristik özelliklerine de sahiptirler.

Derin suları araştırmak ve müze koleksiyonlarında bulunan türlerin taksonomik araştırmalarını yapmak için 21. yüzyılın ilk on yıllarında başlayan yeni çalışmalar yeni bazı türlerin saptanmasını sağlamıştır.[2] Bu gruba ait 50'den fazla yaşayan tür bulunmaktadır. Bu türler 3 familya altında 6 cins olarak gruplanmıştır. Bunlara ilaveten iki cins ve 3 familya da fosil kayıtlarından bilinmektedir.

  • Familya Callorhinchidae Garman, 1901
    • Cins Callorhinchus (3 türe sahip) Lacépède, 1798
    • Cins Edaphodon (14 tükenmiş türe sahip)
  • Familya Chimaeridae Bonaparte, 1831
    • Cins Chimaera (14 türe sahip) Linnaeus, 1758
    • Cins Hydrolagus (27 türe sahip) Gill, 1863
  • Family Rhinochimaeridae Garman, 1901
    • Genus Harriotta (2 türe sahip) Goode & Bean, 1895
    • Genus Neoharriotta (3 türe sahip) Bigelow & Schroeder, 1950
    • Genus Rhinochimaera (3 türe sahip) Garman, 1901
  • Family Squalorajidae (tükenmiş)
    • Genus Squaloraja (tükenmiş) Agassiz, 1836
  • Family Echinochimaeridae (tükenmiş)
    • Genus Echinochimaera (tükenmiş 2 türe sahip) Lund, 1977

Kaynakça

  1. ^ Fishbase.org'da Chimaeriformes 14 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. maddesi
  2. ^ a b c d "Ancient And Bizarre Fish Discovered: New Species Of Ghostshark From California And Baja California". ScienceDaily. 23 Eylül 2009. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2009. 
  3. ^ Tozer, H., & D. D. Dagit (2004). Husbandry of Spotted Ratfish, Hydrolagus colliei.[], Chapter 33 in: Smith, M., D. Warmolts, D. Thoney, & R. Hueter (editors). Elasmobranch Husbandry Manual: Captive Care of Sharks, Rays, and their Relatives. Ohio Biological Survey, Inc.
  4. ^ Stevens, J. & Last, P.R. (1998). Paxton, J.R. & Eschmeyer, W.N. (Ed.). Encyclopedia of Fishes. San Diego: Academic Press. s. 69. ISBN 0-12-547665-5. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yüzgeçayaklılar</span>

Yüzgeçayaklılar (Pinnipedia), etçiller (Carnivora) takımının köpeğimsiler alt takımına ait, üyelerinin ayakları yüzgeç şeklinde evrimleşerek suda yaşama adapte olmuş deniz memelileridir. Yaşayan tek üyesi mors olan Odobenidae, deniz aslanlarından oluşan Otariidae ve gerçek foklardan oluşan Phocidae familyalarını barındırır. Yüzgeçayaklıların yaşayan 33 türü bulunur ve fosillerden 50'den fazla türü tanımlanmıştır. Yüzgeçayaklıların iki ayrı atadan evrimleştiği düşünülmüş olsa da, moleküler kanıtlar yüzgeçayaklıların monofiletik olduğunu yani tek bir atadan evrimleştiğini gösterir. En yakın yaşayan akrabaları ayıgiller, sansargiller, rakungiller, kokarcagiller ve kızıl pandalardır. Soylarının, en yakın akrabaları ile yaklaşık 50 milyon yıl önce ayrıldığı düşünülür.

<span class="mw-page-title-main">Carl Linnaeus</span> İsveçli botanikçi, hekim ve zoolog (1707-1778)

Carl Linnaeus, İsveçli biyolog, hekim ve fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Omurgalılar</span> kordalılar alt şubesi

Omurgalılar, hayvanlar aleminin kordalılar şubesine ait bir alt şubedir.

<span class="mw-page-title-main">Notilus</span>

Notilus, kafadan bacaklılar (Cephalopoda) sınıfına dahil familyalardan Nautilidae'nin üyesi olan deniz canlılarının, Türkçeye Latincedeki nautilus sözcüğünden geçmiş ortak adıdır. Nautilus ise Yunancada "denizci" anlamına gelen nautilos sözcüğünün Latinceye geçmiş halidir.

<span class="mw-page-title-main">Kafadanbacaklılar</span> bacak uzvu kafasına çok yakın bölgede bulunan canlılara verilen isim

Kafadan bacaklılar (Cephalopoda), çok hücreli omurgasız hayvanların yumuşakçalar (Mollusca) şubesinin en gelişmiş sınıfı. Başları büyük olup gözleri ve sinir sistemleri iyi gelişmiştir. Başlarının ön kısmından çekmenli veya çengelli kollar uzanır. Bunlarla avlarını yakalar ve sürünebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Kıkırdaklı balıklar</span>

Kıkırdaklı balıklar, karmaşık yapılı çiftleşme organları ve pulları olan balıklardır.

<span class="mw-page-title-main">Balina köpek balığı</span>

Balina köpek balığı, Rhincodontidae familyasından devasa büyüklükte bir köpek balığı türü. Tüm denizlerde görülmekle birlikte başlıca yaşam alanı tropikalardır. Gri veya kahverengi olan gövdesinde küçük noktalar ve beyaz-sarı ince, dikey çizgiler bulunur. Gövdesinin alt kısmı açık renklidir. Dişleri oldukça küçüktür. Ufak balıklar ve plankton ile beslenir.

<span class="mw-page-title-main">Yassı balıklar</span>

Yassı balıklar (Pleuronectiformes), kemikli balıklar sınıfına ait, yassı vücut yapıları ile dikkati çeken bir balık takımı. Yetişkin balıkların vücutları, rahatlıkla denizin tabanına yatabilecekleri şekilde yassılaşır. Gözlerinin ikisi de renkli olan üst taraflarında bulunur, beyaz renk olan kör tarafları ile yerde yatarlar. Sırt ve kuyruk yüzgeçleri birleşiktir. Suyun içinde dalga hareketleri ile ilerlerler. Ayrıca yattıkları yerin rengini kendi renkleri ile taklit etme kabiliyetleri vardır. En tanınmışları bayağı pisi balığı, Bayağı dil balığı ve kalkan balığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gerçekçeneliler</span> omurgalı infra şubesi

Gerçekçeneliler ya da çeneliler, gerçek çeneleri ve çift halde üyeleri bulunan omurgalı grubudur. Gnathostomata, yaşayan tüm omurgalıların %99'unu oluşturan yaklaşık 60.000 türden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Fırfırlı köpek balığı</span> köpek balığı türü

Fırfırlı köpek balığı, asli köpek balıklarından biridir ve Chlamydoselachidae familyasının Hexanchiformes takımına aittir. Güney Afrika fırfırlı köpek balığı da yeni olduğu önerilen Güney Afrika canlısıdır. Bu iki tür diğer hexanchiform köpek balıklarından farklıdır ve yakın bir zaman içinde bu iki fırfırlı köpek balığına kendi takımı olan Chlamydoselachiformes verilmesi önerilmiştir. Bilinenleri türünün tükenmiş olduğuna inanılan diş fosillerinden bulunmuş, ancak 19'uncu yüzyılda Japonya sularında keşfedilmiştir. 21 Ocak 2007 tarihinde Japonya sahilinde Shizuoka'da bulunan Awashima Marine Park'ta, Tokyo'nun güney batısında canlı olarak bulunmuştur. Köpek balığı yakalanmış ancak kısa bir süre sonra ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Denizaslanıgiller</span>

Denizaslanıgiller, Kulaklıfokgiller, İrikulaklıgiller (Otariidae), etçiller (Carnivora) takımının Pinnipedia (yüzgeçayaklılar) kladından bir familya.

<span class="mw-page-title-main">Çift toynaklılar</span> memeli takımı

Çift toynaklılar, memelilerin eteneliler (Placentalia) infra sınıfına ait bir takım. Takım, su aygırları, domuzlar, pekariler, geyikler, koyun ve keçiler gibi karasal canlıların yanında balinaları da içerir. Yaklaşık 270 adet karada yaşayan çift toynaklı türü mevcuttur. Bunlardan özellikle boynuzlugiller familyasına ait türler, insanlar için ticari açıdan çok önemlidir. Çift toynaklılar, günümüzün en başarılı otçul kara canlılarındanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Pelikansılar</span>

Pelikansılar ya da Pelecaniformes orta ve büyük boyda su kuşlarının oluşturduğu kuşlar sınıfına ait bir takımdır. Geleneksel olarak dört parmakları arasında perde bulunan tüm kuşları içeren takım olarak tanımlanmış olsa da bu tanım doğru değildir. Daha önceleri kullanılan kürek ayaklılar ya da kürek ayaklı kuşlar adlandırması da bu yanlış tanımlamadan gelir. Çoğunun boğazlarındaki deri tüysüzdür ve burun delikleri işlevi olmayan yarıklar hâline dönüşmüş ve bu nedenle ağızdan soluma yapmaktadırlar. Balık, kalamar benzeri deniz hayvanlarıyla beslenirler. Koloniler hâlinde yuva yaparlar ancak bireysel çiftler tek eşlidir. Yavruları yumurtadan tüysüz ve gözleri açılmamış olarak çıkar, bakıma ihtiyaçları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Megalodon</span> nesli tükenmiş köpek balığı türü

Megalodon, yaklaşık olarak 23 ila 3,6 milyon yıl önce Miyosen ve Pliyosen dönemlerinde yaşamış, soyu tükenmiş dev bir dik burunlu köpekbalığı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Yaşayan fosil</span>

Yaşayan fosil, kladistikte tür olarak benzer görünen ya da sadece fosillerde görünen ve geriye başka da yaşayan akrabalar bırakamamış canlı organizmalara tanımlamak için kullanılan gayriresmî bir tanımdır. Bu türler büyük kitlesel yok oluşlardan kurtulmuş ve canlılar sınıflandırmasında genel olarak diğer türlerden daha düşük taksonomik çeşitliliğe sahip olan canlılardır. Olası bir genetik tıkanmadan sonra birçok yeni türler oluşturabilmiş ve başarılı şekilde yayılım göstermiş olan canlı türleri "yaşayan fosil" olarak tanımlanamayacak derecede başarılı oldukları kabul edilir. Bunun yanında "yaşayan fosil" olarak tanımlanan türlerin yapı planları çoğu zaman milyonlarca yıl içinde ancak çok az değişirek günümüze kadar gelmiş oldukları kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Derinsuzurnasılar</span>

Derinsuzurnasılar (Aulopiformes) Işınsal yüzgeçliler sınıfına ait bir takımdır. Çoğu hala varlığını sürdüren 15 adet familyaya sahiptir. Bu familyalarda 45 cins ve 230 balık türü yer alır. Bilimsel adında yer alan Aulopi Antik Yunancadaki aulós (αὐλός) sözcüğünden gelir ki, birçok türün ince uzun biçiminden dolayı bu isim verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Melek köpek balığı</span>

Melek köpek balıkları köpekbalığı cinsinin Squatina ailesinin bir üyesidir. Genellikle 150 m derinliğe yakın kumlu deniz yataklarında yaşarlar. Uluslararası Doğa Koruma Birliği tarafından tehlike sınıfı içerisinde olduğu belirtilmektedir. Eskiden Norveç, İsveç, Fas ve Kanarya Adaları'ndan Akdeniz ve Karadeniz'e kadar Kuzeydoğu Atlantik'in geniş bölgelerinde yaygın olan melek köpek balığı, balıkçılık faaliyetleri nedeniyle sayıları gün geçtikçe azalmaktadır.

Omurgalıların evrimi, 665 milyon yıl önce ortaya çıktığı düşünülen hayvanlardan, kökeni Kambriyen dönem'e dayanan kordalıların omurga geliştirmesini ve ana omurgalı gruplarının oluşumunu konu alır.

<span class="mw-page-title-main">Kedi köpekbalığıgiller</span>

Kedi köpekbalığıgiller (Scyliorhinidae), Carcharhiniformes takımından bir köpek balığı familyasıdır. 17 cinse yerleştirilmiş yaklaşık 160 tür ile en büyük köpekbalığı familyalarından biridir. Çoğu zeminden beslenen hayvan gibi gibi, kedi köpekbalıkları bentik omurgasızlar ve daha küçük balıklarla beslenir. İnsanlara zararlı değildirler.

Okyanus beyaz yüzgeçli köpekbalığı, tropik ve ılık ılıman denizlerde yaşayan büyük bir pelajik gereksinimli köpekbalığıdır. Uzun, beyaz uçlu, yuvarlak yüzgeçleri olan tıknaz bir gövdeye sahiptir. Türleri tipik olarak yalnızdır, ancak gıda konsantrasyonlarında çok sayıda toplanabilirler. Kemikli balıklar ve kafadanbacaklılar diyetinin ana bileşenlerini oluşturur ve dişiler canlı doğum yapar.