İçeriğe atla

Süveyş Seferi (1541)

Süveyş Seferi
Osmanlı-Portekiz Savaşları

Portekiz donanmasının 1541'deki Süveyş hücumu (Dom João de Castro)
TarihOcak-Mayıs 1541
Bölge
Massava, Sevakin ve Süveyş, Kızıldeniz
Sonuç Portekiz saldırısı püskürtüldü
Taraflar
Portekiz İmparatorluğuOsmanlı İmparatorluğu Osmanlı İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Estevão da GamaOsmanlı İmparatorluğu Davut Paşa
Güçler
40 gemi, 2.300 asker 2.000 asker
Kayıplar
Çok sayıda gemi ve asker Yok denecek kadar az

Süveyş Seferi, Portekiz İmparatorluğu'nun Goa merkezli Hindistan Sömürgeleri Yönetiminin (Estado da Índia ) Osmanlı İmparatorluğu'nun Kızıldeniz'deki filosunun ana üssü Süveyş'e yönelik 1541 yılının ilk çeyreğinde icra ettiği ve başarısızlıkla sonuçlanan askerî harekâtı.[1]

Harekât öncesi

Hadım Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının 1538 yılında başarısız sonuçlanmakla birlikte Yemen ve Hadramut'ta Osmanlı egemenliğinin yerleşmesini sağlayan Hint Seferinin ardından, Portekiz Duarte Cataneo adlı elçisi vasıtasıyla 1540 yılında Osmanlı İmparatorluğu'yla Hint Okyanusu ticareti ve taraflar arasında ateşkes sağlanması konularında müzakerelere girdiyse de, bu çabalar somut bir sonuç vermedi. Bunun üzerine, Portekiz Osmanlılara sürpriz bir taarruz planlayarak daha uygun koşullar sağlamaya çalıştı.

Harekât

1541 yılında Massava limanı (Dom João de Castro çizimi)

Bu çerçevede, Portekiz'in Hindistan Sömürgeleri Yönetiminin (Estado da Índia ) merkezi Goa'dan Estevão da Gama komutasında 2.300 asker taşıyan 40 parçalık bir donanma Osmanlı üssü Süveyş'i ele geçirmek için 1541 başında hareket etti ve Ocak sonunda Kızıldeniz'e ulaştı. Portekiz'in müttefiki Habeş Krallığı'nın limanı Massava'ya demirleyen donanma Kızıldeniz'de ilerlemek için çok büyük olduğundan Estevão da Gama 1.000 asker ve büyük boyutlu gemileri Manuel da Gama komutasında Massava'da bıraktı ve kürekli gemilerle kuzeye yöneldi.

İkmal yapmak üzere Sevakin'e demirlemek isteyen Portekiz donanması buradaki Osmanlı garnizonu tarafından püskürtüldüğü gibi, garnizonunun Kahire'ye Osmanlı makamlarına ilettiği haber neticesinde baskın yapma olanağını da kaybetti.

Kuzeye ilerledikçe gemilerin ters rüzgârlar, askerlerin ise aşırı sıcak ve susuzluk sorunundan olumsuz etkilenmeye başlaması sonucunda Estevão da Gama 16 hafif gemi ve 250 askerin haricindeki kuvvetini de Massava'ya gönderdi ve Mart sonunda yaklaşık 2.000 askeri barındıran ve saldırıya karşı teyakkuz halindeki Süveyş'e taarruz etti. Üssün savunmasını sağlayan kalenin top atışları neticesinda hasar alan Portekiz donanması düzensiz bir şekilde güneye çekildi. Mayıs ayında açlık ve susuzluk tehlikesi karşısında isyan eden 100'ü aşkın Portekiz asker daha sonra kıyıya kaçtıysa da yerli kabilelerin saldırısına uğrayarak imha edildi.

Dönüşte ise fırtınaya yakalanan Portekiz donanması birçok gemisini kaybetti.[2]

Harekât sonrası

Portekiz donanmasının uğradığı hezimetten habersiz olan Portekiz Kralı III. João Osmanlı İmparatorluğu'na 1540 yılındaki girişimle neredeyse aynı unsurları içeren yeni bir teklifi iletmek üzere yeni bir elçi gönderdi.[3] Eşzamanlı olarak Hadım Süleyman Paşa da Sadrazamlığa yükselmişti.

Portekiz'in tekliflerine Kanunî Sultan Süleyman'ın 28 Mayıs 1542 tarihli mektubuyla verilen yanıtta, Portekizlilerden buğday karşılığı karabiber istenmiş ve Portekiz donanmasının Osmanlı toprağı olan Aden, Cidde ve Sevakin limanlarına uğramamaları talep edildi.[4] Sözkonusu müzakereler de barışla sonuçlanmadığı gibi, Osmanlı-Portekiz mücadelesi 1542-1543 yıllarında Habeşistan'a sıçradı.

Kaynakça

  1. ^ "XVI. Asrın İlk Yarısında Kızıldeniz Sahillerinde Osmanlılar", Cengiz Orhonlu, s.16
  2. ^ "The Portuguese Expedition to Abyssinia in 1541–1543", Castanhoso & Bermudas, Londra (1902) s.271–77
  3. ^ "The Ottoman Age of Exploration", Giancarlo Casale, Oxford University Press (2010), s. 71
  4. ^ "Portekiz Devlet Arşivi 'Torre do Tombo'nun XVI. Yüzyıl Osmanlı Tarihi İçin Önemi", Salih Özbaran, İstanbul Üniversitesi Tarih Enstitüsü Dergisi, İstanbul (1970), s.59

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pîrî Reis</span> Türk denizci ve kartograf (1465–1553)

Pîrî Reis, Türk denizci ve kartograf. Asıl adı Muhyiddin Pîrî Bey'dir. Künyesi Ahmed ibn-i el-Hac Mehmed El Karamanî'dir. Amerika'yı gösteren Dünya haritaları ve Kitab-ı Bahriye adlı denizcilik kitabıyla tanınmıştır. Ayrıca Hadikat'ül Bahriye, Bilad-ül Aminat ve Eşkalname gibi eserleride bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sokollu Mehmed Paşa</span> 36. Osmanlı sadrazamı

Sokollu veya Sokullu Mehmed Paşa, I. Süleyman döneminde Osmanlı donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve yine I. Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde 14 yıl Osmanlı Devleti'nin sadrazamlığını yapmış Osmanlı devlet adamıdır. I. Süleyman'ın son sadrazamı olmuştur. Hem Osmanlı İmparatorluğu'nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibarıyla hem de icraatları, projeleri ve kişiliği sayesinde en önemli Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir. II. Selim'in damadı ve Esmehan Sultan'ın eşidir.

<span class="mw-page-title-main">Hadım Süleyman Paşa</span> 32. Osmanlı sadrazamı

Hadîm Süleyman Paşa, I. Süleyman saltanatı döneminde Nisan 1541-28 Kasım 1544 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı ve Serdarıdır. İki kez Mısır Valiliği yapmış ve Hindistan'a sefere çıkan ilk Osmanlı Donanması'na komuta etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hint deniz seferleri</span>

Hint seferleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun Hint Okyanusu'nda yaptığı bir dizi seferlere verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Cezayir Deniz Seferi (1541)</span>

Cezayir Deniz Seferi, (1541) yılında Kutsal Roma Cermen İmparatoru V. Karl'ın Osmanlı İmparatorluğu denetimindeki Cezayir'i ele geçirmek için düzenlediği başarısız askeri sefer ve kuşatma.

<span class="mw-page-title-main">Nice Kuşatması</span>

Nice Kuşatması, 1543 yılında gerçekleştirilen ve 1542-1546 İtalya Savaşı'nın bir parçası olan; Fransa-Osmanlı ittifakı çerçevesinde Osmanlı İmparatorluğu ve Fransa Krallığı gemilerinden oluşan donanmanın, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na bağlı olan ve Savoie Dükalığı tarafından yönetilen Nice şehrine yaptığı kuşatma. Kuşatma sonucunda Osmanlı ve Fransa kuvvetleri şehri ele geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Aden'in Fethi</span>

Aden'in Fethi, 1547 yılında yerel Arap şeyhlerinin eline düşen Aden'in Portekiz İmparatorluğu'nun eline geçme tehlikesine karşı, 26 Şubat 1548'de Osmanlı İmparatorluğu tarafından tekrar ele geçirilişi.

<span class="mw-page-title-main">Cidde Kuşatması (1517)</span> 1517 yılında Portekiz ve Memlûk Sultanlığı arasındaki çatışma

Cidde Kuşatması, 1517 yılında Portekiz'in Hint donanmasının Cidde'ye saldırısının Osmanlı destekli Memlûk donanması ve garnizonu tarafından püskürtülmesi.

İstanbul Antlaşması, Avusturya Arşidüklüğü ile Osmanlı İmparatorluğu arasında 1 Haziran 1562 tarihinde İstanbul'da imzalanan antlaşma. Sekiz yıl geçerliliği olan antlaşmayla birlikte Avusturya Arşidüklüğü'nün Osmanlı İmparatorluğu'na yıllık 30.000 altın vergi vermesi ve her iki tarafın da birbirine saldırılmaması kabul edilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Cristóvão da Gama</span>

Cristóvão da Gama, Etiyopya ve Somali'ye haçlı seferleri düzenleyen Portekiz ordusuna komuta eden Portekizli denizci ve asker.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Portekiz çekişmesi (1538–1559)</span>

Osmanlı İmparatorluğu-Portekiz İmparatorluğu çekişmesi 1538-1559 yılları arasında Hürmüz Boğazı hakimiyeti için gelişen çatışmalı bir dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">1540-1545 Osmanlı-Alman Savaşı</span>

1540-1545 Osmanlı-Alman Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu arasında Macaristan'ın hakimiyeti konusundaki çekişme nedeniyle başlayan ve gerek Macaristan gerek Akdeniz'deki kesintisiz Osmanlı zaferleri üzerine 1545'teki ateşkesin ardından 1547 yılında İstanbul Antlaşması'yla sonuçlanan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">1550-1562 Osmanlı-Alman Savaşı</span>

1550-1562 Osmanlı-Alman Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu arasında Macaristan ve Erdel'in hakimiyeti konusundaki çekişme nedeniyle başlayan ve gerek Macaristan gerek Akdeniz'de büyük bir mücadeleye dönüştükten sonra karada ve denizdeki Osmanlı zaferleri üzerine 1555 ve 1559'daki iki ateşkesin ardından 1562 yılında İstanbul Antlaşması'yla sonuçlanan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Estergon Kuşatması (1543)</span>

Estergon Kuşatması, Avusturya Arşidüklüğü'nün elindeki Estergon'un Osmanlı İmparatorluğu tarafından, 25 Temmuz ile 8 Ağustos 1543 tarihleri arasında kuşatılması. Yaklaşık iki hafta süren kuşatma sonrasında şehir Osmanlı egemenliğine girdi.

<span class="mw-page-title-main">Babülmendep Deniz Muharebesi</span>

Babülmendep Deniz Muharebesi, Osmanlı donanmasının Sefer Reis komutasındaki Kızıldeniz filosu 1560 yılında Babülmendep Boğazı ve Kamaran Adası arasında Christovão Pereira Homem komutasındaki Portekiz filosunu mağlup etti.

Aden'in Zaptı, Hadım Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı donanması'nın 1538 yılında Tâhirîlerin egemenliğindeki Aden'i zaptederek Osmanlı yönetimine bağlaması.

<span class="mw-page-title-main">Peşte Kuşatması (1542)</span>

Peşte Kuşatması, 1540-1545 Osmanlı-Alman Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Süveyş Kaptanlığı</span>

Süveyş Kaptanlığı ya da Hint Kaptanlığı, Osmanlı donanmasının Kızıldeniz filosunun Süveyş'te bulunan merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Diu Kuşatması (1538)</span>

Diu Kuşatması, Gücerât Sultanı Bahadır Şah, 1535′te Babür Şahı Hümâyun Şah ile yaptığı savaşta yenilerek Diu kalesine sığındı. Hümayun, Şaha karşı Goa’daki Portekiz valisiyle anlaştı. Portekizliler de Diu limanına hâkim tepede bir kale yaptırarak, limanı denetimleri altına aldılar. Bunun üzerine hatasını anlayan Bahadır Şah, Portekizlileri Diu’dan çıkarmak amacıyla I. Süleyman’a başvurdu ve bir ihtiyat tedbiri olmak üzere de hazinelerini Mekke'de güven altına aldırdı. Süleyman da Hindistan ile Akdeniz arasındaki güvenliği sağlamak amacıyla, doğu ticaretini ellerinde bulunduran ve Kızıldeniz’de serbestçe dolaşan Portekizlilere karşı harekete karar verdi. Doğu Müslümanlarının koruyucusu olarak, Mısır valisi Hadım Süleyman Paşa'ya Süveyş’te Cenovalı mühendisler yönetiminde bir donanma yaptırmasını emretti. Bu hazırlık arasında Bahadır Şahın öldürüldüğü öğrenilince Mekke’de bulunan hazinesi İstanbul’a gönderildi. Mısır Valisi Hadım Süleyman Paşa, 13 Haziran 1538′de 20.000 kişi ve 74 gemiden meydana gelen bir donanma ile Süveyş’ten yola çıktı. Kameran ve Babülmendeb’i geçerek Benderi Aden önüne geldi; Portekizliler ile iş birliği yapan Âmir bin Davud’u astırdıktan sonra 4 Eylül 1538′de Gucerat kıyılarına geldi. Fırtına nedeniyle komşu Caferabad limanına sığınan Osmanlı donanması 28 Eylül'de buradan ayrılarak kuşatmayı başlattı.

<span class="mw-page-title-main">Kamaran Deniz Muharebesi</span>

Kamaran Deniz Muharebesi, Osmanlı donanmasının Sefer Reis komutasındaki Kızıldeniz filosu 1550 yılında Kızıldeniz'de Kamaran Adası civarında Liuz Figueira komutasındaki Portekiz filosunu mağlup etti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.