İçeriğe atla

Süryaniyat

Süryaniyat, Süryoloji ya da Süryani Çalışmaları Süryani dili ve Süryani Hristiyanlığını araştıran bilim dalıdır.[1] Bilim dalı özellikle 18. ve 19. yüzyıllarda İngiliz, Fransız ve Alman bilim insanlarının Süryaniceye duyduğu ilgi neticesinde ortaya çıkmıştır. Süryani dili, İsa'nın konuştuğu dil olan Aramicenin bir gelişim evresini teşkil ettiğinden, bazı ülkelerde Aramice ve Süryanice çalışmalarının birbirinden ayrı tutulduğu da görülür.

Türkçe Literatür

Genel

  • Muzaffer İris, Tüm yönleriyle Süryaniler (İstanbul 2003)
  • Gabriel Akyüz, Tüm yönleriyle Süryaniler (Mardin 2005)

Tarih

  • Gabriel Akyüz, Osmanlı Devletinde Süryani Kilisesi (Mardin 2002)
  • Ephrem Isa Yousif, Süryani Vakanüvisler
  • İlyas İran, Kfarze (Altıntaş) Köyü’nün Tarihçesi (İstanbul 2007)
  • Murat Fuat, Naum Faik ve Süryani Rönesansı, (İstanbul 2004)
  • Gorgis David Malik, Süryanilerin Tarihi İlk hristiyanlıktan Kadim Doğu Süryani Müjdeci-Havari Kilisesi (2011)
  • Zafer Duygu, Süryani Tarih Yazıcılığında Geç Antikçağ: hristiyanlık, İslam, Siyasi Tarih, İstanbul: Divan, 2016.

Filoloji - Dil Bilgisi

  • Mehmet Çelik, Süryanice Dil Bilgisi
  • Kutlu Akalın, Klasik Süryaniceye Giriş 1 (2018)

Edebiyat

  • Zafer Duygu, Kutlu Akalın, Süryani Literatürü (2018)

Teoloji

  • Nihat Durak, Süryani Ortodoks Kilisesi'nde İbadet
  • Sebastian Brock, Süryani Geleneğinde Kutsal Kitap (2000) (Çeviren: Circis Bulut)
  • Sebastian Brock, Saklı İnci: Süryani Ortodoks Kilisesi ve Onun Antik Arami Mirası. 3 Cilt (İstanbul 2006)
    • Cilt 1: Antik Arami Mirası (204 Sayfa)
    • Cilt 2: Antik Arami Mirası’nın Varisleri (268 Sayfa)
    • Cilt 3: Üçüncü Bin yılın Başında; Süryani Ortodoks Kilisesi Tanıklığı (264 Sayfa)

Arkeoloji - Sanat Tarihi

  • Elif Keser, Tur Abdin Süryani Ortodoks Mimarisi, Tatih Vakfı (İstanbul 2002)
  • Elif Keser, “Tur Abdin’deki Süryani Ortodoks Dini Mimarisi” in: Süryaniler ve Süryanilik III (Ankara 2003) S. 275-288
  • Yakup Bilge, Mor Gabriel Manastırı (2011)
  • Yakup Bilge, Geçmişten Günümüze Deyrulzafaran Manastırı (2006)
  • Yakup Bilge, Tarih ve Yaşam Deyrulzafaran Manastırı (2008)

Ayrıca bakınız

Dipnotlar

  1. ^ An Introduction to Syriac Studies Sebastian P. Brock - second edition 2006

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Süryanice</span> modern Aramicenin batı lehçesi

Süryanice, ayrıca Sürya-Aramice veya Klâsik Süryanice, Afroasya dil ailesinin Kuzeybatı Semitik dillerinde bulunan ve Arami alfabesinin bir türevi olan Süryani alfabesi ile yazılan bir dildir.

Aramiler, MÖ 11. yüzyıl ve MÖ 8. yüzyıl arasında Kuzey Suriye, Mezopotamya, Doğu Akdeniz kıyıları ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yaşamış, bölgede bazı devletler ve şehirler kurmuş halk.

Aramca veya Aramice, Sâmî (Semitik) dil ailesinin Kuzeybatı grubundan bir dil. Suriye ülkesinin eski adı olan Aram sözcüğüne izafeten adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Süryani Ortodoks Kilisesi</span> Antakya Süryani Ortodoks Kilisesi

Süryani Kadim Kilisesi ya da Süryani Ortodoks Kilisesi Doğu Hristiyan mezhebidir ve Orta Doğu'da yaşayan Hristiyan Semitik bir halk olan Süryaniler’in çoğu bu mezhebe üyedir.

Keldaniler, Süryanilerin Katolik kısmını oluştururlar.

Yusuf Çetin, Süryani Ortodoks Kilisesi, İstanbul Metropoliti. "Mor Filüksinos" unvanı ile anılır.

<span class="mw-page-title-main">Süryaniler</span> Sami kökenli etnik grup

Süryaniler, Mezopotamyalı Sâmî kökenli bir etnik gruptur. Baskın bir diaspora nüfusuna sahip olan halk, ikamet ettikleri ülkelerdeki birincil dillerin yanı sıra Neo-Aramice veya Süryanice konuşur. Bazen kendilerini ''Asurlu", "Arami" veya "Keldânî" olarak isimlendirirler ve tarihleri Dünya'nın en eski medeniyetlerinden biri olarak görülen Asur İmparatorluğu'na ve Kuzey Levant'daki Aramilere dayanır. Süryaniler, İngilizcede de Asurlular ile aynı anlamı taşıyan kelimeyle ifade edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Deyrüzzaferân Manastırı</span> Mardinde bir manastır

Deyrüzzaferân Manastırı Mardin'in 3 km doğusunda, 5. yüzyılda yapılan bir Süryani manastırı ve Süryanilerin önemli merkezlerinden biridir. Mor Hananyo Kilisesi, Azizler Evi, Meryem Ana Kilisesi ve Güneş Tapınağı manastırın önemli yapılarını oluşturur. Manastırın içinde tarihi bir Süryanice İncil ve kutsal taş bulunmakta, ilk tıp fakültesinin burada kurulduğu söylenmektedir. Kurulduğu dönemden kalma mozaikler bugün de durmaktadır. Canlı bir tarih görünümünde olan manastırın en büyük özelliklerinden biri de içinde 52 Süryani patriğinin mezarlarının bulunmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mor Gabriel Manastırı</span> Dünyanın ayakta kalan en eski Süryani Ortodoks manastırı

Mor Gabriel Manastırı, dünyanın ayakta duran en eski Süryani Ortodoks manastırıdır. Mardin ilinin Midyat ilçesine bağlı Güngören köyü sınırları içerisinde, Süryanilerin anayurdu olarak bilinen Tur Abdin platosunda bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Oryantal Ortodoksluk</span> Doğu Hristiyanlık dalı

Oryantal Ortodoksluk Birinci İznik Konsili, Birinci Konstantinopolis Konsili ve Birinci Efes Konsili'nden oluşan ilk üç ekümenik konsili tanıyan Ortodoks Doğu Hristiyan inancı. Dünya çapında yaklaşık 84 milyon inananı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Mor Yakup Kilisesi</span>

Mor Yakup Kilisesi, Mardin'in Nusaybin ilçesinde bulunan bir Ortodoks kilisesidir. Nusaybin piskoposu olarak görev yapan Mor Yakup tarafından yaptırılmıştır. İçinde Mor Yakup'un türbesi de bulunmaktadır. Yukarı Mezopotamya'nın en eski kiliselerinden biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Süryani Kilisesi</span> Asurlulardan gelen antik Hristiyan dini kuruluşu

Doğu Asur Kilisesi, resmi olarak Kutsal Havarisel Katolik Doğu Asur Kilisesi, tarihsel olarak Asur, Beyt Nahrin (Mezopotamya) merkezlidir. Doğu Kilisesi - tarihi Seleukia-Tizpon Patrikliği kiliselerinden bir tanesidir. Günümüz Asur Doğu Kilisesi gerek Ortodoks, Doğu Ortodoks veya Katolik olsun diğer kiliselerle komünyon içinde değildir. Kalkedon Konsilisonrasında heretik ilan edildikleri için komünyon dahilinde değillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Tur Abdin</span> Türkiyede dağlık bir alan

Tur Abdin, Türkiye'nin güneydoğusundaki Midyat ve çevresini içine alan tepelik bir bölgedir. Süryanicede "kulların dağı" anlamına gelen Tur Abdin, Süryani Ortodokslar için önemli bir bölge olup dinî ve kültürel merkezleridir. Bölgenin çok eski bir tarihi geçmişi vardır. Yeryüzünde ayakta kalmış en eski Süryani Ortodoks Manastırı olan Mor Gabriel Manastırı da (Deyrulumur) bu bölgededir.

Sebastian Paul Brock Süryani dili araştırmalarında en önde gelen bilim insanlarından biri olarak kabul edilen süryologtur.

Edessalı Rabbula 412 ve 435/436 yılları arasında o dönemde Pers İmparatorluğu ve Doğu Roma İmparatorluğu arasında bir sınır bölgesi görevi üstlenen Edessa şehrinin piskoposluğunu üstlenmiş bir din adamıdır. Süryani Ortodoks Kilisesi'nce Süryani kilise babalarından kabul edilir. Onun ölümü üzerine piskoposluk makamı Edessalı İbas tarafından doldurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Süryani edebiyatı</span>

Süryani edebiyatı, klasik Süryanice kullanılarak yazılmış edebi ve liturjik metinleri kapsayan edebiyatı kapsar.

Miafizitizm ya da bazen henofizitizm, İskenderiyeli Cyril tarafından formule edilen kristolojik bir görüştür. Bu görüşe göre İsa, tek bir yapı halinde beşeri ve ilahi tabiatlara sahiptir. Yani mia kelimesi ile ifade edilmeye çalışıldığı gibi, birbirine karışmayan, birbirinden ayrılmayan ancak bir arada bulunan, dolayısıyla da hem beşeri hem de ilahi özelliklerini korumaya devam eden tek bir tabiata sahiptir.

Mihail, , ö. 1199 AD, onu yeğeninden ayırmak için Büyük Mihail ya da Michael Syrus ya da Yaşlı Mihail olarak da bilinir, 1166-1199 yılları arasında Süryani Ortodoks Kilisesi Patriğidir. Bugün en çok en büyük Orta Çağ Vakainamesi'nin yazarı olarak bilinir, eser Süryanice yazılmıştır. Kendi eliyle yazılan diğer çeşitli yazılar günümüze ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Süryanileri</span> Türkiyede bir etnik grup

Türkiye Süryanileri, çoğu Süryani Ortodoks Kilisesi, Keldani Katolik Kilisesi, Süryani Pentekostal Kilisesi, Süryani Evanjelik Kilisesi veya Kadim Doğu Kilisesi üyesi ve Doğu Aramice konuşan Hristiyanlar olan, Sami dilini konuşan yerli bir etnik grup ve Türkiye'nin azınlığıdır.

Batı Süryani Riti, Batı Süryanice lehçesinde Aziz Yakup'un İlahi Litürji'sini kullanan bir Doğu Hristiyan ritidir. Maruni Kilisesi, Süryani Ortodoks Kilisesi, Süryani Katolik Kilisesi ve Hindistan'ın çeşitli Malankara Kiliselerinde uygulanmaktadır. Süryani Hristiyanlığının iki ana ritinden biridir, diğeri ise Doğu Süryani Riti'dir. Antik Antakya Patrikhanesi'nden çıkmıştır. Diğer ritlerden daha fazla "anafora"ya sahiptir.