İçeriğe atla

Sürtünme düğümleri

Sürtünme düğümleri, kendinden daha kalın bir ip üzerine üçten fazla sarmal ile bağlanıp sıkıştırıldığında ince ipin uçlarından tutulup çekilince kalın ipi kuvvetli bir el gibi kaymadan tutan düğümler bu kategoriyi oluştururlar. Bu kategorideki düğümler sarmallarından tutularak ya da kalın ip boyu iteleyerek kolayca hareket ettirilebilirler ama uçlarından çekildiğinde harekete direnirler.

Bu iki yönlü özellikleri yüzünden sürtünme düğümleri hem ipe tırmanırken, hem de kurtarmada yük kaldırıp indirirken birçok amaçla kullanılırlar:

  • Uçlarından tutup kavradığı ipi çekmek için (tutanak).
  • Kazanılmış mesafeyi korumak için (basamak).
  • Bir hamle ilerledikten sonra düğümü daha sonraki noktaya kolayca ilerletmek için (adım) ki bir sonraki yer tutanak ve basamak olarak kullanılabilsin.
  • Düğüm itelenmezken kontrolsüz düşüş söz konusu olursa, düşüşü bloke etmek / durdurmak için (fren).
  • Yüksekte kendini emniyete alırken en rahat konuma göre yardımcı iplerin boyunu kolay ayarlayabilmek için (kayış tokası benzeri).

Bu kategorideki düğümlerin sarmal sayısı artırılarak üç sarmallı düğümlerden Ters kazık bağı, Çifte kazık bağı ve Salıncak bağı temel alınarak geliştirildikleri söylenebilirler.

Bu düğümlerin toplam sarmal sayısı elin parmaklarına benzer ama sıkışıklık, gerginlik, hava durumu (rutubet, buz vs.) ve tırmanılan halatla çap farkına, yüzeyleri arasında sürtünme özelliklerine, düğümün atılışına, yükün hangi uçlara verildiğine bağlı olarak biraz değişebilir. Bu değişkenlerin kullanılacak ortamdaki şartlarda denenmiş olmaları gerekir.

Alfabe sırasıyla sürtünme düğümlerinin kısaca bağlanışları ve resimleri:

  • Autoblock/Machard: Halka (uçları birbirine bağlı dirsek), tırmanılan halatı 5 kez sarar ve uçları karabina tutar.
  • Çapraz Machard  : Halka kenarları, tırmanılan halatı iki kez yandan ve çapraz 4 kez kesişerek sarar, düğümler dirsekten geçer, düğümlü dirseği karabina tutar.
  • Çözülmez bağ  : Uç ip bedenini bir Çifte kazık bağı ile tutar, ilk iki döngü ilmeğin dışında, uç iç tarafta kalır. Bir şeyleri deste halinde beraber tutmak için kullanılır.
  • Bachmann  : Karabinalı halka tırmanılan halatı ve karabina sırtını birlikte her iki yanıyla 4 kez sarar.
  • Blakes  : Uç tırmanılan halatı yukarı 4 kez sarar geri gelir, en alt sarmalın altından 2 kez yukarı geçip çıkar. Durdurma düğümü ile biter.
  • Distel  : Uç tırmanılan halatı yukarı 3 kez sarar geri gelir, aynı yönde alttan yukarı 1 kez sarar.
  • Gerdirme bağı  : Uç ip bedenini bir Çifte kazık bağı ile tutar, ilk iki döngü ilmeğin içinde, uç dış tarafta kalır. Çadır ipi gerdimek için kullanılır.
  • Hedden  : Dirsek tırmanılan halatı yukarı 3 kez sarar geri gelir, uçlar dirsek içinden çıkar.
  • Klemheist  : Dirsek tırmanılan halatı aşağı 3 kez sarar geri gelir, uçlar dirsek içinden çıkar.
  • Knut  : Uç tırmanılan halatı aşağı 5 kez sarar, sonuncu ip bedenini de sarar, sonra kendi altından 1 kez yukarı geçip çıkar.
  • Michoacan-Martin  : Uç tırmanılan halatı yukarı 5 sarar geri gelir, ip bedenini aşar ters yönde dolanıp alttan 1 kez yukarı geçip çıkar.
  • Prusik  : Dirsek uçları tırmanılan halatı dirsek içinde 3 kez sarar, uçlar birlikte ortadan çıkar.
  • Sarkıt bağı  : Uç tırmanılan halatı yukarı 6 kez sarar ve geri gelir, ip bedenini üstten yukarı geçip 1 kez sarar, ip bedenini takiben çıkar.
  • Schwabisch  : Uç tırmanılan halatı yukarı 4 kez sarar ve geri gelir, alttan yukarı 1 kez sarar, ip bedeniyle birlikte çıkar.
  • Todd-Kramer  : Uç tırmanılan halatı aşağı 5 kez sarar, sonuncu ip bedenini de sarar, sonra kendi altından 1 kez aşağı geçip çıkar.
  • Valdotain  : Tırmanılan halatı aşağı 3 kez sarar, sonra her iki uçla kesişip, 3er kez daha kesişerek aşağı sarar, uçları karabina tutar.
  • Yelkenci bağı  : Uç tırmanılan halatı yukarı 5 kez sarıp geri gelir, ip bedenini aşar, aynı yönde 1 kez sarar, ip bedenini yarı dolanıp ters yönde yarım sarar, ilk sarmal altından 1 kez yukarı geçip çıkar.
  • Tırmanma dışı işler için:
  • Farimond  : Aşağı gelen halatın uç dirseği yukarı giden halatı 2 kez sarar, uç ilmeğini dirsek gözünde sıkıştırıp kilitler
  • Sibirya bağı  : Aşağı gelen halatın ucu yukarı giden halatın etrafında bir foralı kropi bağı oluşturur; eldivenle bağlanabilir. Atı ağaca kolay çözülür ve bağlamak için kullanılır.
  • Autoblock
    Autoblock
  • Bachmann
    Bachmann
  • Bellunese
    Bellunese
  • Blakes
    Blakes
  • Çözülmez bağ
    Çözülmez bağ
  • Distel
    Distel
  • Gerdirme bağı
    Gerdirme bağı
  • Hedden
    Hedden
  • Klemheist
    Klemheist
  • Knut
    Knut
  • Michoacan-Martin
    Michoacan-Martin
  • Prusik
    Prusik
  • Sarkıt bağı
    Sarkıt bağı
  • Schwabisch
    Schwabisch
  • Todd-Kramer3
    Todd-Kramer3
  • Todd-Kramer5
    Todd-Kramer5
  • Valdotain-VT
    Valdotain-VT
  • Valdotain-XT
    Valdotain-XT
  • Farimond
    Farimond
  • Sibirya bağı
    Sibirya bağı
  • Yelkenci bağı
    Yelkenci bağı

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Sürtünme düğümleri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
 Bu madde bir . Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Prusik düğümü</span>

Prusik düğümü kendinden daha kalın bir ip üzerine bağlanıp sıkıştırıldığında uçlarından tutulup çekilirse kalın ipi kuvvetli bir el gibi kaymadan tutar ve elle düğümünden tutulup kolayca kalın ip üzerinde yeri değiştirilebilir. Uçların çekildiği yön farketmez. Düşüş yaşanmadığı takdirde bağlandığı kalın ipi zedelemez. Prusik düğümü düşüş durdurucu bir sistem değildir. Sadece düşüş engelleyici bir sistem olarak kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Düğüm</span> bir parça ip, ip veya benzeri bir şey bağlayarak yapılan bir tutturma

Düğüm; ip vb. doğrusal cisimleri, birbirine tutturmak için kullanılan yöntemdir. Düğüm, bir veya birden fazla ipten, dokumalardan, sicim ve kayışlardan, zincirlerden, hatta birbirine bağlanmış hatlardan meydana gelen dokumalardan meydana gelebilir. Düğümler, bağlama yöntemleri, kullanımları, hikâyeleri, kökenleri ve düğüm teorisinin matematiksel gözlemleri nedeniyle ilginç nesneler olarak tanınırlar.

<span class="mw-page-title-main">Camadan düğümü</span>

Camadan düğümü, kare düğüm, halatı sağlamlaştırmak ya da bir cismi etrafından bağlamak için kullanılan eski ve basit bir düğüm şeklidir.

<span class="mw-page-title-main">İzbarço bağı</span>

İzbarço bağı, İp ucu dirseğinin bir ip bedeni döngüsüne sancak bağı şeklinde tutturulmasıyla ip ucunda sabit ve güvenilir bir halka oluşturan bir düğüm çeşididir, yani bir Sancak bağı halkasıdır, Bulin bağı veya Borina düğümü de denir. İzbarço bağı farklı alanlarda farklı şekilde isimlendirilmiştir; Yay, bulin, elde emniyet ve izbaroço bağı aynı bağı ifade eden farklı isimlendirmelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Margarita bağı</span>

İpin boyunu kısaltmak ya da ipin zayıf bir bölümünün geçici olarak ağır yükten sakınılması için kullanılan bir düğümdür.

<span class="mw-page-title-main">Anele bağı</span>

Anele bağı, ipi sabit bir nesneye bağlamak için kullanılan bir düğümdür. Genellikle gemiden sarkıtılan demir, şamandıra gibi şeylerin halkasına ip bağlanırken kullanılır. Meza volta bağı da denir; Yelkenli filikaların yelken serenlerini yukarıya ve aşağıya kaldırıp indiren kandilisa halatına yelken bu bağ ile bağlanır.

<span class="mw-page-title-main">Oltacı bağı</span>

İpin ucunda sabit ve güvenilir bir halka oluşturan bir düğüm çeşididir. İp ortasında da bağlanabilir, ama o zaman iki yana açısı aynı olmaz.

<span class="mw-page-title-main">Zeppelin bağı</span>

İki ipin uçlarını sabit ve güvenilir bir şekilde birleştiren bir düğüm çeşididir. Gerilip gevşemelerle şekil değiştirerek kendiliğinden çözülme eğilimi göstermez. Benzer güvenli düğümlere göre belirgin bir üstünlüğü yük bindiğinde sıkışıp kalmamak, çözülemez hale gelmemek gibi özellikleri ve ip bedenine dikey köprümsü karşılıklı iki kıvrımından tutulup çekildiğinde çok kolay çözülebilmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Şişe bağı</span>

Şişe bağı ip ortasında bir bağdır. Kaygan yuvarlak ama üst ucunda az bir genişleme olan eşyaları sıkıca gevşemeden tutabilir.

<span class="mw-page-title-main">İlmekli düğüm</span>

İlmekli düğüm bir durdurma düğümüdür. Kolay düğümlenir. Yük taşıyan yüzü yassı ve düzgün üç köşeli, öbür yüzü piramidimsidir.

Dönel kazık bağı ipi bir başka ipe ya da kazığa bağlamaya yarayan bir düğümdür. Çifte kazık bağının bir çeşididir. Ters kazık bağının bir tarafı çift döngülü olanıdır ve o taraftan çekildiğinde iyi tutar.

<span class="mw-page-title-main">İskarmoz bağı</span>

İskarmoz bağı, kazık ve iskele babası gibi bir nesneye ip bedeninin uçları gerekmeden tutturmak için kullanılan bir düğümdür. Çok iyi tutması, ip ucu gerektirmemesi ve ip gevşekken çözülebilmesi işe yarar özellikleridir.

<span class="mw-page-title-main">Kamyoncu düğümü</span>

Kamyoncu düğümü, insan elinin kuvvetini katlayarak ipi gerdirebilme işine yarayan düğümler düzenidir.

<span class="mw-page-title-main">Torba bağı</span>

Torba bağı torba, çuval gibi şeylerin ağzını bağlamak için kullanılan birçok bağa verilen ortak isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Salıncak bağı</span>

Salıncak bağı salıncağı bir ağaç dalına asmak için kullanılan bir düğümdür. Bu 1693 numaralı düğüm olarak gösterildiği The Ashley book of knots da "sıkı, kuvvetli, güvenilir ve yük olmadığında kolayca çözülebilen bir düğümdür" diye methedilir. Yelkenci bağı ile aynı bağdır, ucun foralanması farkı olabilir, ip bedeni tarafı birden fazla kez dolanabilir; bu fazladan foralar bağlanacak yer kaygansa, sopanın ucuysa, ip bedeninin çekildiği yöne doğru inceliyorsa yani konik ise işe yararlar.

<span class="mw-page-title-main">Zeppelin bağı halkası</span>

Zeppelin bağı halkası ipin ucunda sabit ve güvenilir bir halka oluşturan bir düğüm çeşididir. Çözülmesi köprülerden çekerek çok kolaydır.

<span class="mw-page-title-main">Eşkiya bağı</span>

Eşkiya bağı ipi geçici olarak dikey veya yatay bir sabit ağaca, dala, vs.. bağlayıp gerektiğinde hızlı çözüp uzaklaşabilmek amacıyla kullanılan bir düğüm çeşididir. İp ucundan çekildiğinde kendiliğinden boşalır ve ip düşer. İp ortasına bağlanır, ucun dalı dolanması gerekmez.

<span class="mw-page-title-main">Atmaca bağı</span>

Atmaca bağı, Sol el bir hayvanı tutarken sağ elle bağlanabilen ve gerektiğinde kolay çözülen, hayvanın çözememesi için kilitlenebilen bir düğümdür.

<span class="mw-page-title-main">Barbarişka bağı</span>

Barbarişka bağı ipin ucunu bir nesneye ya da başka bir ipe sağlamca bağlamak için kullanılır. Çifte kazık bağının çift sarmalının ikisinin de ip bedeni üzerinden, ama sadece ikincisinin çıma üzerinden geçerek dolanacağı şekilde bağlanmış şeklidir. Beden bağı, kaymaz bağ ya da Kamçı bağı da denir.

<span class="mw-page-title-main">Yelkenci bağı</span>

Yelkenci bağı bir ip ya da sırık ucundan uç yönünde çekmesi gereken ipi oraya tutturmaya yarayan bir bağdır. Askı amaçlı kullanılabilir, o zaman 3 sarmal yeterlidir. Ayrıca sürtünme düğümü olarak kullanılır o zaman daha fazla sarmal atılır. Sarkıt bağına benzer ama daha üstündür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.