İçeriğe atla

Süreyya Berfe

Süreyya Berfe
Doğum27 Ocak 1943
İstanbul, Türkiye
Ölüm9 Ocak 2024 (80 yaşında)
Urla, İzmir, Türkiye
Takma ad1965'e kadar gerçek adı Süreyya Kanıpak'ı kullandı.
MeslekŞair, yazar
MilliyetTürk
DönemCumhuriyet
TürŞiir
Edebî akımÖnce İkinci Yeni, daha sonra 1960 kuşağı
Resmî site
http://www.sureyyaberfe.com/

Süreyya Berfe (doğum adı Hikmet Süreyya Kanıpak, 27 Ocak 1943[1], İstanbul – 9 Ocak 2024, İzmir[2]), Türk şair ve yazar. 1965'e kadar gerçek adı olan Süreyya Kanıpak'ı kullandı. Daha sonra soyadını değiştirmeye karar verdi ve Cemal Süreya'nın önerisiyle Berfe soyadını aldı. Süreyya Berfe adını kullanmaya başladı. Önceleri İkinci Yeni akımı içinde yer aldıysa da, sonradan halk şiirinin yolundan giden başka arayışlara yöneldi. 1960 kuşağı şairleri arasında sayıldı.

Çocuk kitapları da yazan Berfe, aralarında 1966'da aldığı ve tanınmasını sağlayan Türkiye Milli Talebe Federasyonu Kültür Yarışması Şiir Dalı Birincilik Ödülünün de bulunduğu çeşitli ödüller aldı. Ayrıca metin yazarlığı yapmaktaydı.

Biyografisi

Hikmet Süreyya Kanıpak adıyla 27 Ocak 1943'te İstanbul'da doğan Süreyya Berfe, 1960'ta Çanakkale Lisesi'nden mezun oldu.[3] Bundan sonra, 2 yıl İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde, 4 yıl ise İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nde okudu. Yedek subay öğretmen olarak yaptığı askerliğinin ardından, Arkın Yayınevi'nde çalışmaya başladı. 1972'de Ali Özgentürk ile birlikte Asyalı dergisini çıkardı. (2 sayı) 1976'da Can Yayınevi'nin çocuk kitapları bölümünde görev aldı. Sonraları reklam şirketlerinde metin yazarı olarak çalıştı.

İlk şiiri 1961'de Zeren dergisinde yayımlandı. 1965'e kadar Süreyya Kanıpak imzasıyla Düzlem, Zeren, Yelken, Türk Dili, Soyut gibi dergilerde şiirlerini, daha sonraları Papirüs, Yeni Dergi, Yazı, Forum, Oluşum, Soyut, Ant, Yeni Edebiyat, Yeni A, Birikim, Milliyet Sanat, Defter, kitap-lık, Gösteri dergileriyle Yeni Gazete ve Ulus gazetelerde şiir ve yazılarını yayımlattı. 1966'da Kasaba adlı şiiriyle Türkiye Milli Talebe Federasyonu Kültür Yarışması birincilik ödülünü alması sayesinde tanındı.

İlk şiirlerinde İkinci Yeni akımının etkisinde kalarak, soyutlamalara başvurdu. 1966'dan sonra ise, halk şiirinin yolundan giden yeni bir şiir dili kurma arayışına yöneldi. İlk şiir kitabı olan Gün Ola, bu arayışın ürünüdür. Berfe, bu kitapta Anadolu'nun bir köyünde kısa bir süre tanıklık ettiği bir dili ve dille iç içe gelişmiş olay, durum ve koşulları anlatmayı amaçladı. Şairin bu ses getiren kitabında, Türkmen ve Avşar ağıtlarının, halk ozanlarının, türkülerin ve Nâzım Hikmet'in etkileri görülür. Daha sonraki şiirlerinde de halk şiirinin olanaklarından yararlanmayı sürdürdü.

Ayrıca, Hepsi O Kadar adlı şiiri, Ece Ülker tarafından bestelendi.

Berfe, 9 Ocak 2024 tarihinde yaşadığı Urla'da 80 yaşında hayatını kaybetti.[2] Uzun süredir organ yetmezliği tedavisi görüyordu.[4]

Kitapları

  • Gün Ola… (1969, FKF)
  • Savrulan (1971, Yücel Yayınları)
  • Hayat ile Şiir (1980, Hür Yayın)
  • Ufkun Dışında (1985, de Yayınevi)
  • Şiir Çalışmaları (1992, Can Yayınları)
  • Ruhumun (1998, Yapı Kredi Yayınları)
  • Kalfa (1999) Yapı Kredi Yayınları 1. Baskı: Mayıs 1999
  • Seçme Şiirler (2001, Adam Yayınları)
  • Nâbiga (2001, Adam Yayınları)
  • Seni Seviyorum (2002, Adam Yayınları)
  • Foklar Söyledi Ben Yazdım (2005) Yapı Kredi Yayınları
  • Çıkrık (2008, Yapı Kredi Yayınları)
  • Kalfa - Toplu Şiirler (1965-2005) Yapı Kredi Yayınları 2. Baskı: Şubat 2009
  • Yavaş Yavaş Bilemiyorum (2022, YKY)

Çocuk kitapları

  • İlkokullar İçin Matematik (1976, Milliyet Yayınları)
  • Çocukça (2006, Tudem Yayınları)
  • Eksik Alfabe (2006, Tudem Yayınları)

Ödülleri

Konuyla ilgili yayınlar

  • Süreyya Berfe'yle Hayattan Şiire, Mehmet Kazım (2006, Dünya Yayıncılık)

Kaynakça

  1. ^ "Şair ve yazar Süreyya Berfe yaşamını yitirdi (Süreyya Berfe kimdir?)". NTV. 9 Ocak 2024. 9 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2024. 
  2. ^ a b "Şair Süreyya Berfe yaşamını yitirdi". 9 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2024. 
  3. ^ Soysal, İlhami (Eylül 2009). 20. Yüzyıl Türk Şiiri Antolojisi (11. bas.). bilgi yayınevi. s. 506. ISBN 975-494-022-3. 
  4. ^ "Şair ve yazar Süreyya Berfe hayatını kaybetti". www.gazeteduvar.com.tr. 9 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2024. 
  5. ^ "Süreyya Berfe". www.ascifok.com. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  6. ^ "Cemal Süreya Şiir Ödülü". www.pandora.com.tr. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  7. ^ "Necatigil Şiir Ödülü". www.pandora.com.tr. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  8. ^ "Şiir Akademisi - Şiir Ödülleri - Orhon Murat Arıburnu Şiir Ödülü". www.siirakademisi.com. 20 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  9. ^ "Ceyhun Atuf Kansu şiir ödülü 'Çıkrık'a verildi". NTV. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  10. ^ "PEN'in 2019 Şiir Ödülü Berfe'ye". Cumhuriyet. 14 Mart 2019. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  11. ^ "2023 Attilâ İlhan Edebiyat Ödülleri'nin Sahipleri Belli Oldu – Attila İlhan Bilim Sanat Kültür Vakfı". 23 Ekim 2023. 1 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  12. ^ "78. Yunus Nadi Ödülleri sahiplerini buldu". Cumhuriyet. 22 Kasım 2023. 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cemal Süreya</span> Türk şair, yazar ve çevirmen (1931–1990)

Cemal Süreya, kimlik adıyla Cemalettin Seber, Türk şair, yazar ve çevirmen. Türk şiirinde modernist bir hareket olan İkinci Yeni şiirinin öncü şairlerinden biridir. İlk şiir denemelerini ortaokulda eskizlerle, lisede aruzla yapsa da asıl şiir çalışmaları üniversite yıllarında başlamıştır. Üvercinka (1958), Göçebe (1965), Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973), Uçurumda Açan (1984), Sıcak Nal (1988), Güz Bitigi (1988) ve Sevda Sözleri (1990) adlarındaki şiir kitaplarının yanı sıra deneme, eleştiri, günlük ve antoloji türlerinde de yazmıştır. Eserlerinde en sık işlediği temalar aşk, kadın, yalnızlık, sosyal ve siyasal eleştiriler, ölüm, tanrı düşüncesi, portreler ve manzum poetikadır. Ayrıca Fransızcadan kırka yakın kitabı Türkçeye çevirmiştir. Onüç Günün Mektupları (1990) dışında hiçbir yazısı veya şiiri, dergi ve gazetede yayımlanmadan kitaba dönüşmemiştir. Sosyalist bir dünya görüşüne sahip olan Süreya, Papirüs dergisini çıkarmış ve bu dergide edebî görüşlerini açıklamasının yanı sıra dergiyi bir aydın olarak fikirlerini ortaya koymak için araç olarak kullanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İlhan Berk</span> Türk şair

İlhan Berk, Türk şair, çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Haydar Ergülen</span>

Haydar Ergülen Türk şair.

<span class="mw-page-title-main">Arif Damar</span> Türk şair (1925 - 2010)

Arif Damar, Türk şair.

Yücel Kayıran, Türk şairdir.

Hüseyin Alemdar Türk şair ve film yapımcısı.

<span class="mw-page-title-main">Oya Uysal</span>

Oya Uysal Türk şair.

Murat Devrim Dirlikyapan, Türk şair, yazar, akademisyen.

Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü, şair Ceyhun Atuf Kansu'nun anısına 1986'dan bu yana her yıl verilen şiir ödülüdür.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Atilla</span>

Mehmet Atilla, edebiyatın değişik alanlarında yapıtlar yayımlayan şair ve yazardır.

İkinci Yeni sonrası toplumcu şiir, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında 1960-1980 yılları arasındaki şiir eğilimidir. 1961 Anayasası ile, daha önce yasaklı olan Nazım Hikmet'in eserleri tekrar yayınlanmaya başladı, bu dönemde siyasal ve sosyal alandaki dergi ve gazete gibi türler daha yoğun ilgi görmüştür. Siyasal ve sosyal ortamdaki bu değişimler sonrası ortaya çıkan ve kendilerini toplumcu olarak değerlendiren şairlerin oluşturduğu şiir eğilimi, Türk edebiyatında "İkinci Yeni sonrası toplumcu şiir" olarak değerlendirilmiştir. Bu dönem şairleri, eserlerini Halkın Dostları, Yeni Gerçek, And ve Militan gibi dergiler etrafında vermiştir. Ataol Behramoğlu, İsmet Özel, Süreyya Berfe ve Özkan Mert, 1969'da Ant dergisinde "Toplumcu Genç Şairler Savaş Açıyor" başlıklı yazılarıyla İkinci Yeni şiir anlayışına karşı olduklarını belirtmişlerdir.

Erdal Albayrak, kalem adıyla Erdal Alova veya kısaca Alova ; Türk şair ve çevirmendir.

Egemen Berköz Türk şair, yazar, çevirmen.

Ali Enver Ercan, Türk şair, eski Türkiye Yazarlar Sendikası Başkanı. Varlık dergisinin genel yayın yönetmeni, Yasak Meyve Yayınları ve Eşik Cini dergisinin imtiyaz sahibiydi.

<i>Üvercinka</i> Cemal Süreya kitabı

Üvercinka, Cemal Süreya'nın 1958'de Yeditepe Yayınları tarafından yayımlanan ilk şiir kitabıdır. Kitabın ilk basımında şairin 1953-1957 yılları arasında yayımladığı şiirlerden sadece yirmi dokuzuna yer verilmişken sonraki basımlarda şiir sayısı artırılmıştır. Yayımlandığı dönemde büyük ilgi gören kitap, 1959'da Yeditepe Şiir Armağanı'nı kazanmıştır. Eserin adı, Süreya'nın iş yerinde tanıştığı ve âşık olduğu bir kadına "Üvercinka" adını vermesinden gelmiştir. Kitap-lık dergisinin Türkiye'nin kuruluşunun 75. yıldönümü sebebiyle 1998'de hazırladığı "75 Yılda 75 Kitap listesi"nde 36. sırada yer almıştır. Ocak 2015'ten itibaren Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanmaktadır.

<i>Beni Öp Sonra Doğur Beni</i> Cemal Süreya kitabı

Beni Öp Sonra Doğur Beni, Cemal Süreya'nın 1973'te yayımlanan şiir kitabıdır. e Yayınları tarafından yayımlanan kitap, otuz şiirden ve dört bölümden oluşmaktadır. İçerdiği çoğu şiir daha önce çeşitli dergilerde yayımlanmış olan Beni Öp Sonra Doğur Beni, Süreya tarafından Elif Sorgun'a ithaf edilmiştir. Süreya'nın "toplumsal yön sebebiyle" en sevdiği şiirlerini barındırdığı söylediği Beni Öp Sonra Doğur Beni, eleştirmenler ve okurlar tarafından beğenilmiştir.

Göçebe, Cemal Süreya'nın Nisan 1965'te, DE Yayınevi tarafından yayımlanan şiir kitabıdır. Yayınevinin "Türk Şiiri Dizisi"nin üçüncü kitabıdır. Göçebe'de, şairin 1958-1965 yılları arasında yazıp yayımladığı on yedi şiiri yer almaktadır. Bu şiirler daha önce Pazar Postası, Yeni İnsan, Dönem ve Yeni Dergi'de çıkmıştır. Göçebe'deki şiirler, "27 Mayıs Devrimi" sonrasında yazılmıştır. Kitaba adını veren şiiri Paris'teyken yazan Süreya, bu kitabında kendini "daha bilinçli" olarak görmüştür. Yayımlandıktan bir yıl sonra, 1966 yılında Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü'nü almıştır. Yedi yıl önce yayımladığı bir önceki kitabı Üvercinka'ya oranla aşk şiirlerinde düşüş varken toplumsallık teması içeren şiirler artmıştır.

Güz Bitigi, Cemal Süreya'nın 1 Nisan 1988'de Dönemli Yayıncılık tarafından yayımlanan altıncı şiir kitabıdır. Kitap, Süreya'nın bir önceki şiir kitabının yayımlanmasından bir gün sonra piyasaya sunulmuştur. Güz Bitigi'nin adı Doğu Perinçek'e göre Dîvânü Lugati't-Türk'teki "Ay Bitigi"nden alınmıştır. "Ay Bitigi", Karahanlılar devletinde askerlerin adlarının ve azıklarının yazıldığı defterdir. Kitap; 1 düzyazı, 20 şiir, 1 şarkı, 11 beyit, 16 dize başlıklı yirmi dört şiirden oluşmaktadır. Süreya, Güz Bitigi'ni "tek bir şiir" olarak nitelendirmiştir. Her iki kitap, aynı yıl Necatigil Şiir Ödülü'nü almıştır.

Cemal Süreya (1931-1990), hayatı boyunca şiir, deneme, eleştiri, çeviri, günlük ve antoloji alanında eserler vermiştir. Türk şiirinde modernist bir hareket olan İkinci Yeni şiirinin öncü şairlerinden biri Süreya, ilkokul sıralarında Ali cenkleri ve bir takım dinî içerikli eserleri okumuş ve dergi çalışmaları yapmıştır. Şairliğe ilk adımını, ortaokul arkadaşı ve sonradan eşi olan Seniha Hanım'a yazdığı şiirler oluşturmaktadır. Lisedeyken Eski edebiyatla ilgilenen şair, Osmanlıcayı kendi kendine öğrenmiş ve şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır. İlk şiirini, "Şarkısı-Beyaz", 8 Ocak 1953 tarihli Mülkiye dergisinde yayımlamıştır. Derginin nisan sayısında "Di Gel", mayıs sayısında "Çıkmaz Sinir" yer almıştır. Ayrıca Asır, Yeditepe, Yenilik dergilerine de şiirler göndermeye başlamıştır. Şairlik duygusunu yaratan ilk etken, annesinin ona anlattığı Kerem ile Aslı hikâyesi, ikinci etken de Ali cenkleri ve Köroğlu kitaplarıdır. Başlarda Garip hareketine ilgi duymayan Süreya, yeni şiire ilgisi Ahmet Muhip Dıranas'ın "Kar" şiiriyle başlamıştır. Yeni şiire yönelmesi Dıranas ve Özdemir Asaf'a olan ilgisiyle gelişmiştir. Süreya'yı şöhrete kavuşturan şiir Yeditepe dergisinde Haziran 1954'te yayımlanan "Gül" şiiridir. Eserlerini Yeditepe'nin yanı sıra Şiir Sanatı, Evrim, Yenilik, Şimdilik, Pazar Postası gibi yerlerde yayımlamaya devam etmiştir. Üvercinka (1958), Göçebe (1965), Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973), Uçurumda Açan (1984), Sıcak Nal (1988), Güz Bitigi (1988) ve Sevda Sözleri (1990) şiir kitaplarını yayımlamıştır. Ayrıca Fransızcadan kırka yakın kitabı Türkçeye çevirmiştir. Onüç Günün Mektupları (1990) dışında hiçbir yazısı veya şiiri, dergi ve gazetede yayımlanmadan kitaba dönüşmemiştir. Kendini "sol sempatizanı demokrat aydın" olarak gören Süreya, Papirüs dergisini çıkarmış ve bu dergide edebî görüşlerini açıklamasının yanı sıra dergiyi bir aydın olarak da fikirlerini ortaya koymak için bir araç olarak kullanmıştır.

Metin Demirtaş, Türk şair ve yazar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.