Sürü (film)
 Filmin afişi | |
| Yönetmen | Zeki Ökten Yılmaz Güney |
|---|---|
| Yapımcı | Yılmaz Güney |
| Senarist | Yılmaz Güney[1][2] |
| Hikâye (eser) | Yılmaz Güney |
| Oyuncular | Tarık Akan Melike Demirağ Tuncel Kurtiz Levent İnanır Erol Demiröz Yaman Okay Şener Kökkaya Meral Niron |
| Müzik | Zülfü Livaneli Şivan Perwer |
| Görüntü yönetmeni | İzzet Akay |
| Kurgu | Özdemir Arıtan |
| Yapım şirketi | Güney Film |
| Stüdyo | Acar Film Stüdyosu |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Dram, politik |
| Renk | Renkli |
| Yapım yılı | 1978 |
| Çıkış tarih(ler)i | 1 Mart 1979[3] |
| Süre | 116 dakika |
| Ülke |  Türkiye |
| Dil | Türkçe • Kürtçe |
| Çekim yer(ler)i | Pervari, Siirt Ankara |
| Diğer adları | The Herd (İngilizce) Kerî (Kürtçe) |
Sürü, senaryosunu Yılmaz Güney'in yazdığı, Zeki Ökten ile Yılmaz Güney'in yönettiği 1978 yapımı filmdir.[1] Başrollerinde Tarık Akan, Melike Demirağ ve Tuncel Kurtiz yer almaktadır. Film, 1970'li yıllarda Siirt'in Pervari ilçesinde yaşayan bir Kürt ailesini ve bu ailenin geçimini anlatmaktadır. Dram türünde bir film olan Sürü, bazı sahnelerinde politik mesajlar da vermektedir.
Türkiye sinemasının en başarılı filmlerinden biri olarak kabul edilen Sürü, 1979 yılında İsviçre'deki Locarno Uluslararası Film Festivali'nde "En İyi Film" seçilip Altın Leopar Ödülü'nü kazanmış ve Susuz Yaz'dan sonra uluslararası alanda büyük ödül kazanan ikinci Türk filmi olmuştur.[4] Ayrıca Sürü, 1980'de düzenlenmesi planlanan 17. Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Film Ödülü de dâhil olmak üzere altı farklı dalda ödüle değer görülmüş, ancak 12 Eylül Darbesi nedeniyle festival düzenlenememiş ve ödüller, 31 yıllık aranın ardından 2011'de sahiplerine teslim edilmiştir. En İyi Film Ödülü'nü, filmin ortakları Zeki Ökten ile Yılmaz Güney hayatlarını kaybetmiş olduklarından ötürü, yapımcısı Yılmaz Güney'in eşi Fatoş Güney almıştır.[5]
Sürü, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2014 yılında yapılan halk oylaması sonucunda Türk sinemasının en iyi 46. filmi seçildi. 2015'te ise Sinema Yazarları Derneği tarafından açıklanan "100 Yılın En İyi 10 Türk Filmi" listesinde 7. sırada yer aldı. Türk edebiyat dergisi Notos, 2016'da açıkladığı "Yüzyılın 40 Türk Filmi" listesinde Sürü'yü 10. sıraya yerleştirdi.[6]
Müzikleri Zülfü Livaneli tarafından yapılan filmde, bizzat Livaneli'nin seslendirdiği "Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz" türküsü ve çeşitli Kürtçe türküler ve ağıtlar da bulunmaktadır. Filmin jenerik müziği, daha sonraları "Brindarım" (Türkçe: "Yaralıyım") adı altında "Kutup Yıldızı" isimli müzik grubu için, filmin başrollerinden Melike Demirağ tarafından Kürtçe olarak seslendirilmiştir. Şarkının müziği Zülfü Livaneli'ye, sözleri ise Şivan Perwer'e aittir.[7]
Konusu
Filmin sahibi Yılmaz Güney, hapiste senaryosunu yazdığı bu filmde kendi gerçekçi üslubunu korumuştur. Bu filmde de diğer filmlerinde olduğu gibi olayları, yorumlamaktan ziyade olayları yaşayanların ağzından seyirciye izletmiştir. Sürü; bir Kürt aşiretini, bir ikiliyi, bir sürüyü ve daha birçok şeyi anlatır. Aşiretler arası çatışmalar, kişiler arası hesaplaşmalar, insan–doğa, insan–insan, insan–toplum ilişkileri; dramatik bir kuruluşun içine yerleştirilen malzemenin salt bir kısmını oluşturur. Filmin tümü ise temelde ekonomik zorlamalarla çağdışı kalmış bir toplumun, ezilen kişilerin ve doğan çatışmaların çok geniş bir panoramasını sergilemektedir.
Sürü filmi bir ülkenin kültürel ve toplumsal yönden eleştirel bir biçimde ve kolayca kavranabilen bir görüntüsünü sunmaktadır. Bir yanda kadınların sadece bir nesne gibi kullanıldığı, geleneklere bağlı pederşahi bir toplumu; diğer yandan ise genç bir çiftin bu baskıcı toplum modelini kırmaya çalışması görülmektedir. Aşiretin lideri Hamo Ağa'nın (Tuncel Kurtiz) oğlu Şivan (Tarık Akan), onu sınırlayan ve ailesine bağlı olmasına neden olan geleneğe isyan etmektedir. Filmde Melike Demirağ, hiç konuşmayan genç gelin Berivan'ı canlandırmaktadır. Berivan, kocası Şivan'ı çok sevmesine rağmen bilinmeyen bir hastalığa muzdariptir ve kocası da dâhil hiç kimseyle konuşmamaktadır.
Filmde, bir koyun sürüsünün Anadolu'nun güneydoğusundaki Siirt'ten Anadolu'nun batısındaki başkent Ankara'ya trenle taşınması ön plana alınmış ve Anadolu'nun yoksulluğu, çaresizliği ve o günlerin siyasal çelişkileri ve çatışmaları perdeye yansıtılmıştır.
Filmin toplumsal yapısı
Sürü filminin konusu, Halilhan ve Veysikan isimli iki Kürt aşireti arasında süregelen kan davasının aşiret üyeleri üzerindeki etkisidir. Film; ağalık, burjuvazi, kan davası ve devlet kurumlarında gerçekleşen rüşvet konularına değinmektedir. Ezilen bireylerin geri kalmışlığı gösterilir. Tuncel Kurtiz'in canlandırdığı Hamo Ağa, erkek egemen toplumun öne çıkan karakterlerindendir. Filmde Hamo, en çok sözü geçen karakterdir. Kadınların sözünün pek geçmemesiyle beraber, Hamo Ağa dışındaki karakterlerin de sözü pek geçmemektedir. Fakat bu durum Ankara'ya varıncaya kadar geçerlidir, çünkü Hamo Ağa feodalizmi temsil etmektedir ve köyden şehre gidilince feodalizm, yerini kapitalizme bırakır. Ankara, filmde kurtuluş ve umudu temsil etmektedir. Pervari'den Ankara'ya ulaşan sürünün şehirdeki yürüyüşü sırasında şehirdeki kişilerin onlara olan bakışı ve diğerlileştirmeleri de filmde seyirciye sunulmaktadır.[8]
Oyuncular
- Tarık Akan – Veysikan aşiretinin lideri Hamo Ağa'nın genç oğlu "Şivan" rolünde (ses: Esen Günay)
- Melike Demirağ – Halilhan aşiretine mensup olup Şivan'ın 18 yaşındaki karısı "Berivan" rolünde
- Tuncel Kurtiz – Veysikan aşiretinin sert ve bağnaz lideri "Hamo Ağa" rolünde (ses: Kamran Usluer)
- Levent İnanır – Hamo Ağa'nın diğer oğlu ve Şivan'ın küçük kardeşi "Sülo" rolünde (ses: Mustafa Alabora)
- Erol Demiröz – Halilhan aşiretinden olup Berivan'ın ağabeyi "Neçirvan" rolünde (ses: Yaman Okay)
- Yaman Okay – Şivan'ın sara hastalığına muzdarip olan diğer kardeşi "Abuzer" rolünde
- Şener Kökkaya – "Çerçi" rolünde (ses: Rıza Pekkutsal)
- Meral Niron – Sülo'nun eşi
- Savaş Yurttaş – Şivan'ın Ankara'daki yakın dostu "Sıddık" rolünde (ses: Savaş Dinçel)
- Güler Ökten – Sıddık'ın eşi
- Levent Yalman
- Necmettin Çobanoğlu
- Ekrem Erkek – Kadın satıcısı (ses: Zihni Göktay)
- Gülten Kaya – Hayat kadını
Aldığı ödüller
Notlar
- ^ 12 Eylül Darbesi nedeniyle o yıl düzenlenemeyen festival, 31 yıl sonra 2011'deki 47. Altın Portakal Film Festivali'nde sahiplerine verilmiştir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
 Sürü (1978) | Tarık Akan | Melike Demirağ | Tuncel Kurtiz, 28 Mart 2022, Güney Filmcilik, YouTube |
- IMDb'de Sürü
- Onur Günaydın'ın "Sürü" Filmi Hakkındaki Yazısı
- Türk Sineması Araştırmaları'nda Sürü
- SinemaTürk'te Sürü
Kaynakça
- ^ a b "Sürü (1978)". SinemaTürk. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ "Sürü". Türk Sineması Araştırmaları. 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2016.
- ^ "Sürü". İthaki Yayınları. 14 Nisan 2017. 16 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ "Altın Portakal'da 30 yıllık rötar". Dünya. 13 Ekim 2011. 25 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ "Notos Dergisi, en iyi 40 Türk filmi listesini açıkladı". Aydınlık. 4 Kasım 2022. 31 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024.
- ^ "Brindarım Şarkı Sözleri". Kürtler.com. 27 Mart 2020. 26 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ "Sinema ve Gerçeklik İlişkisinin Yılmaz Güney Filmlerine Yansıması: "Sürü" Filmi". 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sürü (1978) – Ödüller ve Festivaller". MUBI. 25 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ "Tarihçe | 17. Antalya Altın Portakal Film Festivali". antalyaff.com. 25 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
| Ödüller | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Demiryol Yusuf ile Kenan | Antalya Altın Portakal Film Festivali En İyi Film Ödülü 1980 | Sonra gelen: Ah Güzel İstanbul (İkinci En İyi Film) |
