İçeriğe atla

Sözde arkeoloji

Sözde arkeolojinin tanınan isimlerinden Erich von Daniken

Sözde arkeoloji, (alternatif arkeoloji, psödoarkeoloji, fantastik arkeoloji veya kült arkeoloji olarak da bilinir), arkeoloji bilimi topluluğunun dışından, geçmişi kabul edilen veri toplama ve analitik yöntemlerini reddederek inceleyen yorumlara verilen ad.[1][2][3] Bu sahte bilimsel yorumlar, psödoarkeologların iddialarını desteklemek üzere bilimsel olarak asılsız teoriler inşa etmek için eserlerin, alanların veya materyallerin kullanımını içerir. Yöntemler arasında kanıtların abartılması, dramatik veya romantik sonuçlar, safsata kullanım ve kanıtların üretilmesi yer alır.[4] Amerikan Arkeoloji Derneği dergisinde yazan arkeolog John Hoopes'a göre, "Psödoarkeoloji, beyaz üstünlüğünü, ırkçı milliyetçiliği, sömürgeciliği ve yerli halkların mülksüzleştirilmesinde ve ezilmesinde rutin olarak kullanılan mitleri aktif olarak teşvik eder."[5]

Birleşik bir sözde arkeoloji teorisi veya yaklaşımı yoktur, ancak bilimsel topluluk tarafından ortaklaşa geliştirilen teorilerle çelişen birçok farklı yorum vardır. Bunlar arasında Babil Kulesi, Nuh'un Gemisi ve dünya çapında tufan miti gibi dini konulara dair yaklaşımların yer aldığı, "yaratılış bilimi" olarak tanımlanan yaratılışçılı arkeolojisi grubu yer almaktadır. İtalyan yazar Peter Kolosimo, Fransız yazarlar Louis Pauwels ve Jacques Bergier ve İsviçreli yazar Erich von Däniken'in Tanrıların Arabaları gibi bazı sözde arkeoloji teorileri, tarih öncesi ve eski insan toplumlarının gelişmelerinde dünya dışı yaşamın yardımcı olduğu fikri etrafında döner. Sözde arkeolojide antik dönemde Atlantis'te teknolojik olarak önemli ölçüde gelişmiş insan toplumları olduğu teorileri de bulunmaktadır. Sözde arkeoloji, Mayacılık ve 2012 fenomeninde de kendini göstermiştir.

Kaynakça

  1. ^ Holtorf 2005. p. 544.
  2. ^ Fagan and Feder 2006. p. 720.
  3. ^ Williams 1987.
  4. ^ Pseudoarchaeology – Atlantis to Aliens.
  5. ^ John Hoopes. "The SAA Archaeological Record NOVEMBER 2019 - Volume 19 Number 5". onlinedigeditions.com. Society for American Archaeology. s. 8-9. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arkeoloji</span> Geçmişin, insanlık tarihinin maddi kültür yoluyla incelenmesi

Arkeoloji, arkeolojik yöntemlerle ortaya çıkarılmış kültürleri, sosyoloji, coğrafya, tarih, etnoloji, antropoloji, nümizmatik, filoloji, gibi birçok bilim dalından yararlanarak araştıran ve inceleyen bilim dalıdır. Türkçeye yanlış bir şekilde "kazıbilim" olarak çevrilmiş olsa da kazı, arkeolojik araştırma yöntemlerinden sadece bir tanesidir. Arkeoloji asıl olarak insanlığın kültürel geçmişini, kültürlerin değişimini ve birbirleriyle ilişkilerini inceler.

<span class="mw-page-title-main">Mu</span> 14 bin yıl önce batarak yok olduğu söylenen efsanevi kıta

Mu kıtası veya kısaca Mu, ilk olarak 19. yüzyılda yaşamış yazar ve gezgin Augustus Le Plongeon tarafından Büyük Okyanus'ta yer aldığı ve 14 bin yıl önce batarak yok olduğu ileri sürülmüş, günümüzde bilim çevrelerinde sözdebilimsel bir iddia olduğu kabul gören efsanevi kıtadır. Le Plongeon, kıtada Antik Mısır ve Mezoamerika toplumlarının atalarının yaşadığını iddia etmiştir. Kavram daha sonra, kıtanın bir zamanlar Pasifik Okyanus'unda var olmuş olduğunu iddia etmiş James Churchward tarafından popülarize edilmiştir.

Homeopati, bir hastalığın, hastalık belirtilerini sağlam bir insanda ortaya çıkarabilecek maddelerin çok düşük dozlarda hastaya verilmesiyle tedavi edilebileceği inancına dayanan sözdebilimsel bir alternatif tıp yöntemidir.

<span class="mw-page-title-main">Durugörü</span>

Durugörü (clairvoyance) canlı ve cansız nesnelerin ve olayların beş duyunun yardımı olmadan algılanmasına verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Yaratılışçılık</span> varlığın, doğaüstü bir güç tarafından yoktan meydana getirildiği inancı

Yaratılışçılık evren, Dünya, yaşam ve insanlar gibi unsurların ilahi yaratımın doğaüstü eylemlerinden kaynaklandığına dair dini inançtır. Yaratılışçılık doğal fenomenlerin kökeni ve gelişimini tanımlayan evrim gibi bilimsel açıklamaları kabul veya reddetme konusunda farklılık gösteren bir dizi dini görüşü içerir.

David Gibbins Kanadalı sualtı arkeoloğu ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Mayr</span>

Ernst Walter Mayr ,,20. yüzyılın önemli evrimsel biyologlarından biridir. Ayrıca taksonomist, kâşif, ornitolojist, bilim tarihçisi, natüralist olarak da ünlüydü. Çalışmaları Mendel genetiği ve Darwinci evrimden modern evrimsel senteze geçişi amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Arthur Stanley Eddington</span> İngiliz astrofizikçi (1882-1944)

Arthur Stanley Eddington, OM, FRS, 20. yüzyıl başlarında yaptığı çalışmalarla tanınan astrofizikçi. Eddington aydınlatma gücü ve yıldızların aydınlatma gücünün doğal sınırı, adını kendisinden alır.

<span class="mw-page-title-main">Frank Macfarlane Burnet</span> Avustralyalı virolog (1899 – 1985)

Frank Macfarlane Burnet, genellikle Macfarlane veya Mac Burnet olarak bilinir. Avustralyalı virolog. Bağışıklık sistemi ile ilgili çalışmalarıyla bilinir. 1960 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazanılmış immün tolerans gösteren ve klonal seleksiyon teorisinin geliştirilmesi ile ilgili çalışmaları için kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bilimsel devrim</span>

Bilimsel devrim modern bilimin temelini oluşturmuş, bilim tarihinin erken çağdaş döneminden beridir süregelen matematik, fizik, gökbilim, biyoloji, tıp ve kimya dallarında yaşanan düşünce ve doktrin devrimleridir. Rönesans döneminde Avrupa'da filizlenen dönüşüm bugün de devam etmektedir. Nicolaus Copernicus'un 1543'te yayımlanan De revolutionibus orbium coelestium adlı yapıtı ile Andreas Vesalius tarafından yazılan De humani corporis fabrica bilimsel devrimin başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir. Bilimsel devrimin bitiş tarihi olarak 1687 yılı gösterilir. Ancak birçok bilim insanına göre bu süreç tamamlanmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arkeolojik kazı</span>

Arkeolojik kazı ya da kısaca kazı, asırlarca toprak ya da su altında kalan ya da başka kültür kalıntılarınca örtülen her türlü arkeolojik yapı, belge ve diğer kalıntıları arkeolojik sit alanında arkeoloji bilimine uygun biçimde günyüzüne çıkarmak için yapılan kazma işlemidir. Arkeolojik kazılar alan arkeolojisi adı verilen özel bir çalışma alanına girer.

<span class="mw-page-title-main">Eberhard Zangger</span>

Eberhard Zangger İsviçreli bir Jeoarkeolog ve bir kurumsal iletişim ve halkla ilişkiler danışmanıdır. 1994'ten beri MÖ 2. binyılda Batı Anadolu'da bir Luvi Uygarlığı'nın var olduğunu öne sürmektedir..

<span class="mw-page-title-main">Kabeiroi</span>

Yunan mitolojisi, Kabeiroi

<span class="mw-page-title-main">Nan Madol</span> Mikronezya, Pohnpei Adasının doğu kıyısına bitişik arkeolojik bir bölgedir

Nan Madol, Pohnpei Adasının doğu kıyısına bitişik arkeolojik bir bölgedir ve yaklaşık 1628 yılına kadar Saudeleur Hanedanlığına başkentlik yapmıştır. Günümüzde, Batı Pasifik Okyanusu'ndaki Mikronezya Federal Devletleri'nin Pohnpei ilinin Madolenihmw ilçesine bağlıdır. Bir lagünün içinde inşa edilen şehir, bir kanal ağı ile birbirine bağlı olan bir dizi küçük yapay adadan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Casas Grandes</span>

Casas Grandes, kuzey Meksika eyaleti Chihuahua'da bulunan tarih öncesi bir arkeolojik alandır. Yerleşkenin inşası Mogollon kültürüne atfedilir. Casas Grandes, UNESCO'nun Dünya Mirası listesinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Chaco Kültürü Ulusal Tarihi Parkı</span>

Chaco Kültürü Ulusal Tarihi Parkı, Amerika'nın güneybatısında puebloların en yoğun topluluğunu barındıran Birleşik Devletler Ulusal Tarih Parkıdır. Park, New Mexico'nun kuzeybatısında, Albuquerque ve Farmington arasında, Chaco Wash ile oluşmuş uzak bir kanyonda yer almaktadır. Meksika'nın kuzeyindeki antik kalıntıların en kapsamlı koleksiyonunu içeren park, Birleşik Devletler'deki Kolomb öncesi dönemin en önemli kültürel ve tarihsel alanlardan birini barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yaz kültürü</span>

Yaz kültürü, Margiyana, Baktriya ve Soğdiana'da yaklaşık MÖ 1500-500 yılları arasında var olmuş Erken Demir Çağı kültürüdür.. Kültür adını Baýramaly, Türkmenistan'da bulunan Yaz Tepe arkeolojik alanından almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kurtarma arkeolojisi</span> Genellikle bir inşaat, yol ya da baraj inşası planlanırken tesadüfen bulunan buluntuların en kısa sürede belgelenerek kayda alınmasını amacıyla yürütülen, kâr amacı güden arkeolojik kazı çalışmaları.

Kurtarma arkeolojisi ya da diğer bilinen adlarıyla kurtarma kazıları, prevantif (önleyici) arkeoloji ya da ticari yahut sözleşmeli arkeoloji, devlet tarafından onaylanmış, kâr amacı güden arkeolojik kazı ve araştırmalara verilen addır. Bu tür kazılar bir inşaat, yol ya da baraj inşası planlanırken arazi çalışmaları sırasında tesadüfen bulunan buluntuların en kısa sürede belgelenerek kayda alınmasını amaçlamaktadır.

Bu, akademisyenler veya araştırmacılar tarafından sahte bilim olarak nitelendirilen konuların bir listesidir. Bu konuların ayrıntılı tartışması ana sayfalarında bulunabilir. Bu tanımlamalar, bilimin doğasını tanımlama çabaları veya zayıf bilimsel akıl yürütmenin gülünç karakter yapıları hakkında halkı şüpheli veya potansiyel olarak sahte veya tehlikeli iddialar ve uygulamalar hakkında eğitmek bağlamında yapılmıştır.

Arkeoloji felsefesi, insanlığın geçmişini ve bugününü daha iyi anlamak için arkeoloji disiplininin temellerini, yöntemlerini ve sonuçlarını araştırmayı amaçlar.