İçeriğe atla

Sökmen el-Kutbî

Sökmen
Ahlat Valisi
Görev süresi
1100-1110
Ahlatşahlar Beyi
Görev süresi
1110-1111
Yerine gelenİbrahim
Kişisel bilgiler
Doğum Bilinmiyor
Ölüm 1111
Tilbaşar Kalesi
Askerî hizmeti
Çatışma/savaşları Ahlat'ın fethi
Silvan'ın fethi

Sökmen el-Kutbî bir Türkmen askeri komutanı, Selçukluların hizmetinde eski bir köle emiri ve Ahlatşahlar Beyliği'nin kurucusudur.[1]

Erken dönem

Selçuklu şehzadesi Kutbüddin İsmâil İlarslan'ın (I. Melikşah'ın kuzeni) astı ve köle komutanıydı. Efendisinin bir savaşta öldürülmesinin ardından vatandaşların isteği üzerine Ahlat'a (günümüzde Türkiye'nin Bitlis ilinde bir ilçe merkezi, o zamanlar önemli bir İslam kültür merkezi) taşınarak Mervânîler adına savaştı ve 1100 yılında Büyük Selçuklu İmparatorluğu adına şehri ele geçirdi.[2]

Beylik

Sökmen, Van Gölü'nün kuzey ve batısındaki yakın yerleşimleri ele geçirerek nüfuz gücünü artırdı. En başarılı fethi Silvan'ın (günümüzde Türkiye'nin Diyarbakır ilinde bir ilçe merkezi, Meyyafarkin olarak da bilinir) fethidir.[3] Ancak Selçuklu sultanı Muhammed Tapar'a her zaman sadık kaldı ve sultanın seferlerine katıldı. Muhammed de 1110'da Ahlat'ı ikta olarak Sökmen'e verdi. Bu tarih Ahlatşahlar Beyliği'nin kuruluş tarihi olarak kabul edilmektedir. Bazı belgelerde beyliğin adı Sökmen'e atfen "Sökmenli" olarak geçmektedir.

Ölüm

1111'de Selçuklu seferine davet edildi. Birlikleriyle birlikte ana Selçuklu ordusuna katıldı. Ancak Tilbaşar Kalesi (günümüzde Türkiye'nin Gaziantep ilinde bir kale) kuşatması sırasında Ağustos 1111'de öldü. Tabutu Ahlat'a gönderildi.

Kaynakça

Özel
  1. ^ Pancaroğlu 2013.
  2. ^ Prof. Yaşar Yüce-Prof. Ali Sevim: Türkiye tarihi Cilt I, AKDTYKTTK Yayınları, İstanbul, 1991 p 155
  3. ^ Savran, Ahmet (2004). "MEYYÂFÂRİKĪN". TDV İslâm Ansiklopedisi. 29. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 511-512. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2022. 
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahlat, Bitlis</span> Bitlisin bir ilçesi

Ahlat, Van Gölü'nün kuzeybatısında Bitlis iline bağlı bir ilçedir.

I. Kılıç Arslan ya da Kılıçarslan, Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın oğlu ve ikinci Anadolu Selçuklu sultanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu Selçuklu Devleti</span> Batı Oğuz Türkleri tarafından kurulmuş olan, Anadoluda hüküm sürmüş eski bir devlet (1077–1308)

Anadolu Selçuklu Devleti, Türkiye Selçuklu Devleti veya Rum Sultanlığı, Selçuklu Türklerinden olan Kutalmış oğlu Süleyman Şah tarafından Anadolu'da İznik başkent olmak üzere 1077 yılında kurulmuş olan Türk devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Ahlatşahlar Beyliği</span> Türk beyliği

Ahlatşahlar Beyliği, Şah-i Ermen veya Sökmenliler Beyliği, 1100 ve 1207 yılları arasında Ahlat merkez olmak üzere Van, Erciş, Bargiri, Tatvan, Malazgirt, Muş ve Sason civarında hüküm sürmüş birinci dönem Türk Anadolu beyliği.

<span class="mw-page-title-main">I. Alâeddin Keykubad</span> Anadolu Selçuklu Devleti sultanı (s. 1220–1237)

I. Alâeddin Keykubad, Anadolu Selçuklu Devleti'nin 1220-1237 yılları arasındaki hükümdarıdır. Anadolu Selçuklu Devleti'ne en parlak günlerini yaşatan sultandır. Büyük Keykubad olarak da bilinir. Saltanatı boyunca inşa ettirdiği ve çoğu günümüze kadar ulaşan eserler, idari ve askeri bakımdan hem şahsına hem de devletine kazandırdığı prestij nedeniyle Türkiye ve dünya literatürünün en ünlü Anadolu Selçuklu sultanıdır. Konya'daki Alâeddin Camii, Niğde'deki Niğde Kalesi, Antalya'daki Yivli Minare Camii ve Beyşehir'deki Kubadabad Sarayı, Sultan Alâeddin'in yaptırdığı en önemli eserlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzucular, Nallıhan</span> Nallıhan, Ankara, Türkiyede mahalle

Kuzucular, Ankara ilinin Nallıhan ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Artuklu Beyliği</span> Güneydoğu Anadoluda hüküm sürmüş bir Türk beyliği (1102–1409)

Artuklu Beyliği ya da diğer adıyla Artuklular, Harput, Mardin ve Hasankeyf bölgelerinde 1102-1409 yılları arasında hüküm sürmüş bir Oğuz Türkmen beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Mengücekliler</span> Erzincan civarında 11. - 13. yüzyıllar arasında hüküm sürmüş Anadolu beyliği

Mengüçlü Beyliği ya da Mengücekliler, Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'da Erzincan merkez olmak üzere, Kemah, Divriği, Şebinkarahisar, Tunceli, Elazığ yöresinde kurulmuş bir beyliktir. Kurucusu Malazgirt Savaşı'na Selçuklu Sultanı Alp Arslan'ın komutanı olarak katılmış Mengücek Gazi'dir. Mengücek (Mengücük) ismi ebedi manasına gelen Türkçe Mengü ve -cek (-cük) küçültme ya da sevgi ekinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alâeddin Camii (Sinop)</span>

Sinop Alaeddin Camii, Sinop ilinde, şehir merkezinde yer alan Selçuklu devri yapısı.

<span class="mw-page-title-main">Saltuklu Beyliği</span> Anadolu Türk Beyliği

Saltuklu Beyliği, Malazgirt Savaşı'ndan sonra Büyük Selçuklu Devleti komutanlarından, Ebü’l-Kāsım İzzeddin Saltuk Bey'in 1071 yılında kurduğu, merkezi Erzurum olan Anadolu Türk Beyliği'dir.

<span class="mw-page-title-main">İlgazi Bey</span>

İlgazi Bey veya tam ismiyle Necmeddin İlgazi bin Artuk, Türk asker ve yönetici.

<span class="mw-page-title-main">İnaloğulları Beyliği</span>

İnaloğulları Beyliği veya Yinaloğulları Beyliği 1098-1183 tarihleri arasında Diyarbakır ve çevresinde küçük bir bölgede hüküm süren Türk beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Dilmaçoğulları Beyliği</span>

Dilmaçoğulları Beyliği, 1085-1192 yılları arasında Bitlis ve Erzen'de egemen olan Türk beyliğidir. Kurucusu, Büyük Selçuklu hükümdarı Alp Arslan'ın komutanlarından Dilmaçoğlu Mehmed Bey'dir (Hükümdarlığı:. Kuruluş döneminde Büyük Selçuklu Devleti'ne biçimsel bağlılığını sürdüren Dilmaçoğulları, Toğan Arslan döneminde en parlak yıllarını yaşadılar. Saltuklular ve Artuklular ile birlikte Haçlılara ve Gürcülere karşı savaştılar.

II. İzzeddin Saltuk, 12. yüzyılda yaşamış Saltuklu beyidir.

Nasîrüddin Sökmen, Ahlat merkezli bir Türkmen Beyliği olan Ahlatşahlar'ın 1128 yılından ölümüne kadar hüküm süren beyidir. Erzurum hükümdarı II. İzzeddin Saltuk'un kızı Şahbânû ile evlendi.

Şayzar Muharebesi, 1111'de Kudüs Kralı I. Baudouin komutasındaki bir Haçlı ordusu ve Mevdud bin Altuntegin liderliğindeki bir Selçuklu ordusu arasında taktik bir beraberlik ile sonuçlanan çatışmadır. Haçlı kuvvetleri geri çekilmiştir.

Ahmedîl b. İbrâhim b. Vehsûdân er-Revvâdî Selçukluların hizmetinde askeri komutan.

<span class="mw-page-title-main">Erciş Kuşatması</span>

Gürcistan Krallığı tarafından 1208-1209 yıllarında Erciş'e düzenlenen seferdir. Eyyubilerin Anadolu'ya ilerleyişi Anadolu beylikleri ve Gürcistan Krallığı tarafından tehdit olarak kabul edildi Eyyubiler 1208 yılında Gürcistan Krallığı'na haraç ödeyen Ahlatşahlar Beyliği'ni ele geçirdi. Bunun üzerine Gürcüler Ahlat üzerine bir sefer düzenlemeye karar verdi. Bu askeri ilerlemeyle bölgede Gürcülerin eli güçlenecek ve Selçuklular tarafından gelebilecek beklenen saldırılara karşı hazır hale gelecekti. Gürcistan'ın kışkırtmasıyla Erciş ve Van'daki Ermeni nüfusu Eyyubiler'e karşı ayaklandı. Kısa sürede ayaklanma Ahlat'a da sıçradı. İvane Mhargrdzeli tarafından yönetilen Gürcü ordusu savaşın başından itibaren kısa sürede beyliğin büyük bölümünü ele geçirdi. Müslüman halk Erciş ve Ahlat'a sığındı. Erciş direniş hattının önemli bir noktasıydı. Gürcüler bölgeyi harabeye çevirdi ve esirler aldılar. Sultan Ahlat'a çekildiği için baskına karşılık veremedi ve şehre girmesine izin vermeyen isyancılar sebebiyle bölgeyi terk edemedi. İki yıl sonra Gürcistan Ahlat'ı kuşattı. Surları incelemek için küçük bir birlikle hareket eden İvane Mhargrdzeli'nin atı bir hendeğe düştü. İvane'yi kurtarmaya çalışan askerlerden önce davranan Ahlatlılar kaleden çıkarak komutanı esir aldı. Ermeni tarihçiler Kirako Gandzaketsi ve Vardan'ın yanı sıra Arap tarihçi Ebulfida tarafından da bu olay aynı şekilde aktarılmaktadır. İvane, 30 yıllık bir barış antlaşması sonucu serbest bırakıldı ve bundan sonra Gürcistan ile Eyyubiler arasında uzun süreli barışçıl ilişkiler kuruldu.

Togan Arslan Dilmaçoğulları Beyliği'nin Türk beyiydi.