İçeriğe atla

Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi

Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi
Doğum1727
İstanbul
Ölüm12 Haziran 1812
İstanbul
MeslekMüderris, kadı, kazasker, Şeyhülislam

Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi (d. 1727 İstanbul - ö. 1812 İstanbul) müderris, Osmanlı Devleti'nde kadılık, kazaskerlik ve (1800 - 1803; 1807 ve 1810 - 1812 donemlerinde) 3 kez şeyhülislamlık görevinde bulunmuş bir din adamıdır.

Hayatı

1727 yılında İstanbul’da doğdu. Ulemadan İstanbul kadılığı payesi sahibi Hüseyin Efendi’nin oğludur.[1] Adı Ömer Hulusi olmakla beraber Sâmânizade olarak anılır.

İlk eğitimini babasından gördü. Sonra medrese eğitimine başlayıp 1748 yılında icazet alıp müderris oldu. Çeşitli medreselerde müderrislik yaptı.[2]

1777'de İzmir kadısı oldu ama aynı yıl görevden alındı. 1784'te Mısır kadısı görevi verildi. Eylül 1785'te Mekke kadılığına nakledildi ve böylece hacı da oldu. 1790'de İstanbul kadılığı payesi ve 1791/92'de Anadolu kazaskeri payesi de verildi. 1794'te Anadolu Kazaskeri ve 1797'de Rumeli Kazaskeri görevlerini yaptı..[1]

11 Temmuz 1800'de ilk kez şeyhülislam olarak görev verildi. Yaklaşık üç yıl bu görevde kaldıktan sonra 26 Nisan 1803'te azledildi. Azil nedeni olarak memuriyet verilirken iltimas kabul etmemesi ve bu nedenle ilmiye sınıfının hoşnutsuz olduğu belirtilmektedir. <raf name="yasamyapit"/>

13 Temmuz 1807'de ortaya çıkan yeniçeri ve Kabakçı Mustafa İsyanı üzerine isyancı yeniçeriler tarafından istenmeyen kişi olan şeyhülislâm Şerifzade Ataullah Mehmed Efendi yerine III. Selim tarafından ikinci kez şeyhülislam görevine getirildi. Fakat bir gün bu makamda kaldıktan sonra, ertesi gün Kabakçı Mustafa isyanı elebaşıları tarafından istenmeyen kişi olduğu belirtildiği için o da bu görevden ayrılmak zorunda kaldı.

Bu azilden sonra Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi inzivaya çekildi. II. Mahmut tahta geçtikten sonra 22 Eylül 1810'de ona tekrar şeyhülislâmlıık görevi verildi. Bu üçüncü kez şeyhülislâmlığı 1 yıl 8 ay 19 gün sürdü. Yaşının ilerlemiş olması nedeniyle, 1812 yılında bu görevden istifa etti ve emekli oldu.

Birkaç günlük hastalıktan sonra 12 Haziran 1812'da İstanbul’da öldü. Fatih Camii yakınlarında, Otlukçu yokuşundaki mezarlığa gömüldü.

Şeyhülislâmlik yaptığı üç dönem toplam 5 yıl 1 ay 23 gündür.

Değerlendirme

Sâmânizade Ömer Hulûsî Efendi, Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilmiştir:[2]

Âlim, kamil, zengindi. ... Cimriliği hayır yapmasına engel olmadı. Mensipleri ehline vermek alışkanlığından dolayı meslek mensuplarını memnun edemezdi.

"Osmanlılar Ansiklopedisi"'ne göre[1]

Olgun, faziletli ve iktisatlı bir kişi(dir).

Eserleri

Fatih Camii civarında bir mescit, hücreler ve fakirler için barınma yerleri inşa ettirmiştir. Bunlara gelir sağlamak için de akar ve nakit vakıfları tahsis etmişti. Özbekler Tekkesi de onun eseridir.

Kaynakça

  1. ^ a b c Özcan, Tahsin (1999) "Ömer Hulusi Efendi (Samanîzade)", Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, C.2 s.424, ISBN 975-08-0073-7
  2. ^ a b Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.4, say.597/598 [1]

Dış bağlantılar

  • Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.4, say.597/598 [2]
  • Özcan, Tahsin (1999) "Ömer Hulusi Efendi (Samanîzade) ", Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, C.2 s.424, ISBN 975-08-0073-7
  • Özcan, Tahsin (2007) "Ömer Hulûsi Efendi, Sâmânîzâde", DİA, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c.XXXIV, İstanbul:Türkiye Diyanet Vakfı s.72-73.
Önce gelen:
Mustafa Aşir Efendi
Osmanlı Şeyhülislamı
1800 - 1803
Sonra gelen:
Salihzade Ahmed Esad Efendi
Önce gelen:
Şerifzade Ataullah Mehmed Efendi
Osmanlı Şeyhülislamı
1807
Sonra gelen:
Şerifzade Ataullah Mehmed Efendi
Önce gelen:
Dürrizade Abdullah Efendi
Osmanlı Şeyhülislamı
1810 - 1812
Sonra gelen:
Dürrizade Abdullah Efendi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şirvanizade Mehmed Rüşdi Paşa</span> 192. Osmanlı sadrazamı

Şirvanizade Mehmet Rüşdi Paşa, Abdülaziz döneminde 15 Nisan 1873 - 15 Şubat 1874 tarihleri arasında on ay sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Turşucuzade Ahmed Muhtar Efendi 1872 - 11 Haziran 1874 döneminde Osmanlı Şeyhülislamı

Es-Seyyid Medenî Mehmed Nuri Efendi, Osmanlı İmparatorluğu'nun son şeyhülislamıdır.

Seyit İbrahim Efendi, müderris, kadı, kazasker, Osmanlı Devletinin 84. Şeyhülislamı.

Abdullah Vassaf Efendi Osmanlı şeyhülislamı, divan şairi, ilim adamı ve hattat.

Cafer Mustafa Sunullah Efendi ; Türk, Osmanlı devlet adamı, şair, müderris, kadı, kazasker ve şeyhülislam.

Zekeriyâzâde Yahyâ Efendi 16. yüzyılın son yarısında ve 17. yüzyılın ilk yarısında çok uzun yaşayan, Sultan I. Mustafa, Sultan IV. Murat ve Sultan İbrahim devirlerinde üç defa Şeyhülislam olarak yüksek devlet görevi yapmış bir âlim ve aynı zamanda ünlü bir Türk divan şairidir.

Paşmakçızade Abdullah Efendi, müderris, kadı, kazasker, Osmanlı şeyhülislamı.

Ömer Hulusi Efendi öğretmenlik, şeriye yargıçlığı ve Osmanlı Devleti'nin son yıllarında şeyhülislamlık ve Evkaf Nazırlığı görevlerinde bulunmuş bir devlet adamıdır.

Karaçelebizade Abdülaziz Efendi, Osmanlı din alimi, kadı, kazasker. şeyhülislam ve tarihçi.

Meşrepzâde Mehmed Arif Efendi, Osmanlı ilim ve devlet adamıdır.

Çivizade Muhiddin Mehmed Efendi, müderris, kadi, kazasker, Osmanlı Devleti şeyhülislamı.

Sadullah Sadi Efendi ; din alimi, şair, Sahn-ı Seman Medresesi'nde müderris, kadı, Osmanlı Devleti müftüsü/şeyhülislamı.

Ebülmeyamin Mustafa Efendi Türk, Osmanlı müderris, kadı, kazasker ve şeyhülislam. III. Mehmet ve I. Ahmet saltanatlarında 7 Şubat1603 - 8 Haziran 1604 ile 26 Temmuz 1606 - 23 Kasım, 1606 dönemlerinde iki kez şeyhülislamlık yapmıştır. Halk arasında "Kaba Mustafa Efendi" olarak anılırdı.

Mekkizade Mustafa Asım Efendi, Osmanlı Devleti şeyhülislamı, kazasker, müderris. 1818-1819, 1823-1825 ve 1833-1846 dönemlerinde 3 kez şeyhulislamlık görevi yapmıştır. II. Mahmud ve Abdülmecid dönemlerindeki şeyhülislâmlığı toplam olarak yaklaşık 17 yıl 6 aydır.

Mekkî Mehmed Efendi, Osmanlı Devleti şeyhülislamı, kazasker, müderris.

Ahmed Arif Hikmet Bey Efendi 1846 - 1854 doneminde Osmanlı Şeyhülislamı.

Dürrizade Abdullah Efendi, Osmanlı şeyhülislamı.

Kadızade Mehmed Tahir Efendi, Osmanlı şeyhülislamı.

<span class="mw-page-title-main">Yasincizade Abdülvehhab Efendi</span> Osmanlı şeyhülislamı

Yasincizade Abdülvehhab Efendi, Osmanlı şeyhülislamıdır.