İçeriğe atla

Sâdi Yâver Ataman

Sâdi Yâver Ataman
DoğumSâdi Yâver Ataman
23 Nisan 1906(1906-04-23)
Yanya
Ölüm10 Aralık 1994 (88 yaşında)
İstanbul
MilliyetTürk
Vatandaşlık Türkiye
MeslekMüzisyen

Sâdi Yâver Ataman (23 Nisan 1906, Yanya - 10 Aralık 1994, İstanbul), Türk müzikolog, folklor uzmanı, eğitimci ve sanatçı.

23 Nisan 1906'da babasının görev yaptığı Yanya'da doğmuştur. Babası Kafkasyalı Şeyh Şamil'in kızkardeşinin oğlu Dr. Ali Yâver Ataman, annesi ise Safranbolu "Cılız" soyundan Habîbe Yektâ Hanım'dır; Ali Şinasi Ataman ile Ahmet Sebati Ataman'ın kardeşidir.[1][2] Dedesi Mehmet Sadi Beydir.

İptidâî Mekteb ve Rüştiye ve İdâdî'yi Safranbolu'da 1922'de, liseyi ise İstanbul'da İstiklâl Lisesi'nde 1926'da tamamlamıştır. İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği'ne kaydolmuştur fakat müzik tutkusu nedeniyle eğitimini bırakarak, o zamanki ismi Dâru'l-Elhân olan İstanbul Konservatuvarı'na girmiş ve 1930'da mezun olmuştur. Eğitim sürecinde ayrıca Mehmet Fuad Köprülü'den dersler almıştır.

1930-1931 yıllarında müzik öğretmenliği yapmıştır. 1933 yılında askere gitmiş ve 1934 yılında teğmen olarak terhis olmuştur. 1938'e kadar öğretmenlik yapmış ve kendi isteğiyle öğretmenlik mesleğini bırakmıştır. 1938-1940 yıllarında Ankara Radyosu Halk Müziği yayınları yöneticiliği yapmıştır.

1940 yılında bağımsız olarak Karabük belediye başkanlığına seçilmiş ve aynı tarihlerde Karabük halkevi başkanlığını sürdürmüştür. 1940'ta başkanlığı döneminde tekrar teğmen olarak askere alınmış ve 1942'de üsteğmen olarak görevine dönmüştür. 1946'da tekrar askere alınmış ve 1947'de terhis olmuştur.

1948'de İstanbul Beyazıt bucak müdürlüğü ve 1950'de İstanbul Radyosu'nda grup şefliği yapmıştır. 1952 yılında Bucak'taki görevinden ayrılmış ve İstanbul Belediye Konservatuvarı içinde Folklor İnceleme ve Derleme Kurulu başına geçirilmiştir.

1953'te Radyo Islah Komisyonu üyeliği ve Raportörlüğü'ne seçilmiştir. 1955-1960 arasında Radyo Halk Müziği Müşâvirliği yapmıştır. 1963'te Folklor İnceleme ve Derleme Kurulu üyeliğine tekrar getirilmiş ve 21 Aralık 1971'de bu görevden emekli olmuştur. 1972-1976 yıllarında Yapı ve Kredi Bankası genel müdürlüğü kültür ve sanat işleri müşâvirliği görevinde bulunmuştur.

Sâdi Yâver Ataman'ın bir erkek ve üç kız çocuğu vardır.Adnan Ataman (sanatçı) Sâdi Yâver Ataman'ın oğludur.[3] 1991'de Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Devlet Sanatçısı unvanı verilmiştir.[4] 10 Aralık 1994'te İstanbul'da 88 yaşında ölmüş ertesi gün Safranbolu'da gömülmüştür.

Eserleri

Eserlerinde bazen Emre Kayaoğlu ismini kullanmıştır.

Yayımlanmış Kitapları

  1. Aşık Nâilî, Zonguldak, 1937, Karaelmas Basımevi, 24 s.,
  2. Safranbolu Düğünleri/Oyunlar-Türküler, Bartın, 1936, Memleket Basımevi, 94 s.,
  3. Anadolu Halk Sazları, Yerli Musikiciler ve Halk Musiki (Müzik) Karakterleri, İstanbul, 1938, Burhaneddin Matbaası, 72 s.
  4. Bu Toprağın Sesi/Toprak Kokan-Memleket Havaları, İstanbul, 1951, Şaka Matbaası, 160 s.,
  5. Memleket Havaları/I: Esnaf Türküleri, İstanbul, 1954, V. Meti matbaası, 32 s.
  6. Okullar İçin Halk Müziği ve Müsâmere Türküleri, İstanbul, 1965, Anten Yayınevi, 112 s.
  7. Okullar İçin Yeni Şarkılar ve Kahramanlık Türküleri, İstanbul, 1966, Tan Gazetesi ve Matbaası, 48 s.,
  8. Başını Vermeyen Şehit Gencosman, İstanbul, 1972, Şua Mecmuası Kültür Yayınları: 1, 80 s.
  9. İki Resimli Roman Bir arada: Genç Osman [Yazan: Sadi Yâver Ataman - Çizen: Hamit Yüksek] ve Han Buyruğu [Yazan: Mehmet Taşdiken - Çizen: Hasan Karal], İstanbul, 197(?)/(tarih yok), Otağ Yayınları Resimli Romanlar Serisi, 108 s.
  10. 100 Türk Halk Oyunu, İstanbul, 1975, Yapı Kredi Bankası Yayınları, Tifdruk Matbaacılık A.Ş., 160 s.
  11. Dümbüllü İsmail Efendi, İstanbul, 1975(?)/(tarih yok), Türkiye İş Bankası Yayınları, 256+96 s.
  12. Türk Halk Oyunları: 1/BARLAR, İstanbul, 1977, Sarıaltun Yayınları, 111 s.
  13. Mehmet Sâdi Bey, Ankara, 1987, Nüve Matbaası, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları:842, Kültür Eserleri Dizisi:100, 223 s.
  14. Atatürk ve Türk Musikisi, Ankara, 1991, Kültür Bakanlığı/1291, Atatürk Dizisi/31, Atak Ofset, 144 s.
  15. Eski Türk Düğünleri, Ankara, 1992, Kültür Bakanlığı/1425, Kültür Eserleri/186, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 151 s.
  16. Türk Halk Musikisi ve Bağlama Metodu, İstanbul, 1992 (?/tarih yok), Akın Erkul-Ataman Elektroteknik Yayınevi, 42 s.
  17. Türk İstanbul, İstanbul, 1997, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı, 512.s

Yayımlanmamış kitapları

  1. Aşk Bülbülü Emrah
  2. Aşk Bülbülü Karacaoğlan
  3. Başını Vermeyen Şehit Genç Osman [Sinematoğrafik Süje]
  4. Çocuklar İçin [Okullar İçin] Eğlenceli Müzik, Oyun ve Deyişler
  5. En Yaygın Halk Oyunlarımız: Halaylar
  6. Folklor Araştırmaları Açısından "Ahilik" ve Esnaf Kuruluşları
  7. İlkokullar İçin Müzik Eğitimi/[I-II-III-IV-V. sınıflar için]
  8. Karşılaştırmalı Türk Halk Musikisi [Yapı, Metrik Sistem, Tonal Özellikleri, Türk San'at Musikisi ve Batı Müziklerine Göre Ayrıntılı Bilgiler ve Oyunlarımız]
  9. Kerem ile Aslı [Sinematoğrafik Süje]
  10. Konuşan Anadolu/I
  11. Konuşan Anadolu/II
  12. Uzun Mehmet
  13. Uzun Mehmet [Sinematoğrafik Süje]
  14. Yaşayan Orman
  15. Yaşayan Orman/[Ormanları Koruma Konusunu Ele Alan Orijinal Hikâye]

Plaklarında okuduğu eserler

  1. Aç kapıyı ben geldim (Sahibinin Sesi)
  2. Alçak ceviz dalları (Odeon)
  3. Amani oyun havası (Columbia)
  4. Avşar iskân bozlağı (Hürses)
  5. Benlimi aldım saçaktan (Parlfon)
  6. Ben yârime kal’altıında kavuştum [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)
  7. Çadır kurdum Eğr’ova’nın düzüne (Sahibinin Sesi)
  8. Çırdak oyun havası (Odeon)
  9. Çuha da yelek ekl’olur [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)
  10. Dağ olur meşelerde [Bn. Sulhiye (Kuşkaya) ile birlikte] (Columbia)
  11. Dama bulgur sererler/Bartın Varyantı [Bn.Nevin ile birlikte] (Odeon)
  12. Ey milli dost milli dost (Columbia)
  13. Gülîzar taksîm (Tanburla) (Parlfon)
  14. Hac’Osman’ın gelinleri çift oynar (Parlfon)
  15. İki de durnam gelir (Odeon)
  16. Kâbenin dalları bölük bölüktür [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)
  17. Karaoğlan Karaoğlan [Bn. Sulhiye (Kuşkaya) ile birlikte] (Columbia)
  18. Kastamonu Zeybeği (Odeon)
  19. Kayadan iner akrep (Odeon)
  20. Köroğlu (Columbia)
  21. Mâhur Peşrev (Tanburla) (Parlfon)
  22. Mâhur Saz Semâisi (Tanburla) (Parlfon)
  23. Mavili mavili elâ kız [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)
  24. Nihâvend Taksîm (Tanburla) (Parlfon)
  25. Okkalı Hacerim (Odeon)
  26. Salına salına suya gidersin/Safranbolu Varyantı [Bn.Nevin ile birlikte] (Odeon)
  27. Sarı kızın ayağında yemeni [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)
  28. Selâm söylen Beybabam’a (Mahmud’um) (Columbia)
  29. Seymen karşılama havası (Hürses)
  30. Yarım Çırdak (Odeon)
  31. Yaş kiremitten su damlar (Odeon)
  32. Düriye’min güğümleri kalaylı [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)

Ödüller

  • 1991: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanı

Notlar

  1. ^ "Güvenay ATAMAN ERKUL'u vefat haberi". Safranbolu Belediyesi. 31 Ağustos 2021. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023. 
  2. ^ Elveda Tanık ve Ferda Pucak (20 Kasım 2017). "Cumhuriyeti Safranbolu'da kutladık". Anayurt Gazetesi. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Aralık 2021. 
  4. ^ "Kültür Bakanlığı". 19 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2006. 

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dârülelhan</span>

Dârülelhan, Osmanlı Devleti’nin ilk resmi müzik okulu olarak İstanbul’da 1917-1927 arasında faaliyet gösteren dört yıllık eğitim kurumu. Osmanlı Devleti’nde Maarif Nezareti’ne bağlı okullarda öğretmenlik yapmak üzere hem Türk hem Batı müziğinin bilen öğretmenler yetiştirmek amacı ile kurulmuştur. Günümüzde İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı olarak geçmektedir.

Mehmet Nida Tüfekçi, Türk halk müziği sanatçısı. Uzun yıllar TRT'de çalıştıktan sonra Devlet Konservatuvarında öğretim üyeliği yapmıştır. Eşi Neriman Altındağ Tüfekçi ile birlikte hocası Muzaffer Sarısözen'in izinden gitmiş ve Türk halk müziği konusunda Türkiye'nin en önemli isimlerinden birisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İnci Çayırlı</span> Türk ses sanatçısı ve koro şefi

Hatice İnci Çayırlı, Türk Sanat Müziği yorumcusu ve koro şefi.

Doç. Dr. Hüseyin Yaltırık TRT İzmir Radyosu Türk halk müziği ses sanatçısı ve Türk halk müziği eski sorumlusudur.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Mutlucan</span> Türk halk müziği sanatçısı.

Hasan Mutlucan, Türk halk müziği sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Deniz Kızı Eftelya</span> Osmanlı Rumu şarkıcı

Denizkızı Eftelya Işılay, Osmanlı Rumu ses sanatçısı ve kantocu.

Şükrü Elçin, Türk şair, folklorcu, araştırmacı, akademisyen ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Türk halk müziği</span> Türkçe yöresel etnik müziklerin tümü

Türk halk müziği ya da kısaca Türkü, Türkiye'nin çeşitli yörelerinde farklı ağızlar ve formlarda söylenen Türkçe yöresel etnik müziklerin tümü. Yapısal olarak folklorun bir parçası olan Türk halk müziği, sözlü halk müziği ve sözsüz halk müziği olmak üzere ikiye ayrılır. Sözlü halk müziğine genel olarak türkü adı verilir. Sözsüz halk müziğine ise ezgi adı verilir. Klasik Türk halk müziği, çeşitli yörelerden derlenmiş birçoğu anonim olan türkülerden ve sözsüz halk müziklerinden oluşur, anonim eserlerin sözü ve bestesinin kime ait olduğu bilinmez ve yöreye mâl olmuştur. Modern Türk halk müziği ise, 1970'li yıllardan sonraki dönemde eski yöresel müzik kalıpları örnek alınarak oluşturulmuş, sözü ve bestesi belli olan halk müzikleridir. Türk halk müziği, halk oyunları ve halkbilim ile de yakından ilgilidir. Bunun dışında genel karakteristiğine göre; bektaşi, halay, teke, zeybek gibi türlere ayrılır. Ayrıca il bazında türküler kategorilendirilmiştir.

Mustafa Necati Karaer, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Türk yazar, şair, otobiyografici, eleştirmen. Hisarcılar akımının kurucusu. Hisar şiirinin önde gelen temsilcisi.

Belkıs Akkale, Türk halk müziği sanatçısı.

Turan Engin, Türk halk müziği sanatçısıdır.

Şükran Ay, Türk şarkıcıdır.

Mehmet Avni Özbek, Türk halkbilimci, Türk halk müziği yorumcusu, şef.

<i>Çakırcalı Mehmet Efe</i> (film, 1950) 1950 filmi

Çakırcalı Mehmet Efe, Murat Sertoğlu'nun romanından uyarlanarak Faruk Kenç'in senaryosunu yazıp yönettiği 1950 yapımı Türk filmidir. Filmin yapımcısı İstanbul Film adına Faruk Kenç ile And Film adına Turgut Demirağ'dır. Filmin müziği Şadi Yaver Ataman tarafından yapılmıştır. Görüntü yönetmenliğini Enver Burçkin üstlenmiştir. Yönetmen yardımcılığını Nuri Akıncı yapmıştır. 1952 yılında devam filmi olarak Çakırcalı Mehmet Efe'nin Definesi yine Faruk Kenç tarafından yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Suphi Ezgi</span> Türk müzikolog ve besteci

Mehmet Suphi Ezgi, Türk hekim, müzik bilimci ve besteci. Ezgi, Türk musikisinin ses sistemini bilimsel bir temele dayandırmaya çalışmış ilk kuramcılardan birisi olarak kabul edilmektedir.

Türk Folklor Araştırmaları, Ağustos 1949 ile Ocak 1980 arası dönemde çıkarılan aylık halkbilim dergisi. Ocak 1951 tarihinde çıkarılan 18. sayıya dek İhsan Hınçer önderliğinde çıkarılan dergi bu tarihten itibaren Hınçer'in başkanlığını yaptığı Türk Halk Bilgisi Derneğinin yayın organı haline getirilmiş ve toplam 366 sayı yayımlanmıştır. Derginin ilk 146 sayısı 16 sayfa olarak çıkmış, 147. sayı ile birlikte sayfa sayısı 32'ye çıkarılmıştır. 20. yıl özel sayısı bunun tek istisnası olmuş, bu sayı numaralandırılmamıştır.

Mehmet Yücel Paşmakçı, Türk Halk Müziği derleyicisi, saz sanatçısı, koro şefi ve akademisyen.

Cüneyd Kosal,, kanun üstâdı, bestekâr.

Hamdi Özbay, Türk halk müziği sanatçısı.

Adnan Ataman, Türk halk müziği sanatçısı.