İçeriğe atla

Sándor Petőfi

Sándor Petőfi
Sándor Petőfi'nin bir portresi
DoğumKiskőrös, Macaristan Krallığı, Avusturya İmparatorluğu
Ölüm[1]
Sighișoara, Transilvanya Prensliği, Avusturya İmparatorluğu
Meslekşair, devrimci
MilliyetMacar
Dönem1842–1849
Eşi Júlia Szendrey

Sándor Petőfi, (1 Ocak 1823 – 31 Temmuz 1849) Macar şair ve liberal devrimci.

Macaristan'ın ulusal şairi olarak kabul edilir. Ayrıca 1848 Macar Devrimi'nin en önemli kişilerinden biriydi. Macar Devrimi'nden esinlenen ve özgürlük savaşında önemli yeri olan Nemzeti dal şiirinin yazarıdır. Segesvár Savaşı'nda öldüğü sanılmaktadır.

Yaşamı

1823 yılında Kiskörös'te dünyaya geldi. Asıl adı Aleksandr Petrovics'dir. Köylü kökenli bir aileden geliyordu; annesi hizmetçi, babası kasaptı.[2]

1839 yılında, ailesinin maddî durumunun kötüye girmesi üzerine öğrenimini bırakıp asker oldu fakat sağlık durumu elvermeyince bu mesleği bıraktı.[3] Bir süre gezgin tiyatro topluluklarında çalışmayı deneyip başarılı olamayınca öğrenimine geri döndü. Pápa'daki öğrenimi esnasında, zamanın büyük edebiyatçılarından Mór Jókai ile tanıştı.

1842 yılının Mayıs ayında "A borozó" adlı şiirinin Athenauem adlı dergide yayımlanmasından sonra adı edebiyat çevrelerinde duyulmaya başladı. Tiyatro çalışmalarına dönerek Bratislava ve Debreeen'de bulundu. 1843-1844 kışını zor şartlar altında Debreeen'de geçirdikten sonra bütün şiirlerini derleyerek Peşte'ye gitti. Aynı yılın Kasım ayında Mihály Vörösmarty’nin desteği ile "Versek" adı altında ilk şiir kitabını yayınlattı. Kısa zamanda bütün ülkede tanınan bir şair oldu.[3]

Bu arada genç şairler ile yazarları destekleyip koruma amacıyla "Tizek Társaság" adlı derneği kurdu. 1847 yılında Júlia Szendrey ile evlendi ve Peşte'ye taşındı. Aynı yıl, "Összes költeienyei" adı ile bütün şiirleri yayımlandı.

Macar halkınnı Avusturya İmparatorluğu’na karşı giriştiği bağımsızlık mücadelesine faal olarak katılan Petőfi’nin “Nemzeti Dal" adlı şiiri, Macar özgürlüğünün ilan edildiği 15 Mart 1848 günün yayımlandı. Kısa bir zaman sonra Macarların bağımsızlık mücadelesi yenilgi ile sonuçlanınca Petőfi şiirleri ile mücadeleye devam etti.

1848 sonlarında Lajos Kossuth'tan izin isteyerek savaş meydanından çekildi. 1849 Ocak ayında savaşın halâ sürdürüldüğü Erdel'e giderek Bern'in ordusuna katıldı; çarpışmaların sonuna kadar savaştı.[3]

Bağımsızlık mücadelesinin bir başka önderi olan Kossuth ile aralarında bir anlaşmazlık çıkınca Petőfi savaş meydanını terk etti. Hayalkırıklığını dile getiren ve son şiiri olan "Szörnyű idő" yü yazdı. Erdel'e giderek Bern'in ordusuna katıldı. Binbaş rütbesi ile savaştığı Segesvár Çarpışması'nda yaralandı ve 31 Temmuz 1849'da Sighișoara,’da (bugün Romanya sınırlarında) hayatını kaybetti.

Şairin naaşı bulunamamış; başka ölülerle birlikte toplu mezara gömüldüğü anlaşılmıştır.[2]

Anısına

Sándor Petőfi'nin anısına birçok eser üretildi. Macar besteci Franz Liszt, Dem Andenken Petőfis (Petőfi'nin Anısına) adlı bir piyano bestesi yaptı. Liszt, Petőfi'nin bazı şiirlerini de besteledi.

Macaristan genelinde ve komşu ülkelerin Macar yoğunluklu bölgelerinde birçok meydan, okul ve sokak Petőfi'nin adını taşımaktadır. Sadece başkent Budapeşte'de bu kapsamda 11 sokak ve 4 meydan bulunmaktadır. Macar ulusal radyosu Magyar Rádió'nun bir istasyonu (Radio Petőfi), Budapeşte'de bir köprü ile edebiyat müzesi, Bulgaristan'ın başkenti Sofya'da bir sokak ve Hungaria asteroitlerinden olan 4483 Petöfi, Sándor Petőfi'nin anısına adlandırılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ "Magyar Életrajzi Lexikon 1000–1990". 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2013. 
  2. ^ a b "Tarık Tekeş, Sándor Petofi, Macarsiir.blogspot sitesi, 25.06.2012". 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015. 
  3. ^ a b c "Naciye Güngörmüş, Ölümünün 140. Yıldönümünde Sandör Petőfi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 34, Sayı 1.2, Yıl: 1990" (PDF). 1 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Nisan 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Budapeşte</span> Macaristanın başkenti

Budapeşte, Macaristan'ın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehir sınırları içindeki nüfusa göre Avrupa Birliği'nin dokuzuncu en büyük şehri ve Tuna nehri üzerindeki ikinci en büyük şehirdir; şehrin yaklaşık 525 kilometrekarelik bir alanda tahmini nüfusu 1.752.286'dır. Hem şehir hem de ilçe olan Budapeşte, 7.626 kilometrekarelik bir alana ve 3.303.786 nüfusa sahip Budapeşte metropolitan alanının merkezini oluşturur. Şehrin nüfusu, toplam Macaristan nüfusunun %33'ünü oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Franz Liszt</span> Macar besteci ve piyanist

Franz Liszt, Macar müzisyen, besteci, piyanist, orkestra şefi, müzik öğretmeni. 19. yüzyılın en önemli piyanistlerinden birisi, senfonik şiir tarzının yaratıcısı olan bestecidir.

<span class="mw-page-title-main">Kossuth Evi Müzesi</span> Kütahyada müze

Kossuth Evi Müzesi, Kütahya'da 1982'den beri ziyarete açık olan bir 18. yy Türk evidir. Evin sahibi Şeyh Bedreddin Efendi'dir. Bu evde 1850-1851 yıllarında yaşamış olan Macar Devrimi önderlerinden avukat Lajos Kossuth'a ait özel eşyalar ve Macar kültürü ile ilgili objeler sergilenir. Kossuth, Macaristan için hazırladığı anayasa taslağı metnini bu evde kaleme almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sándor Ferenczi</span> Macar ruhçözümcü ve psikiyatr (1873-1933)

Sandor Ferenczi İlk adı Sandor Fraenkel., Macar psikanalist.

<span class="mw-page-title-main">1848 Devrimleri</span>

1848 Devrimleri veya bazı ülkelerdeki kullanımıyla Halkların Baharı, 1848'den 1849'a kadar bir yıldan fazla bir süre boyunca Avrupa çapında gerçekleşen bir dizi devrimdir. Avrupa tarihinde bugüne kadarki en yaygın devrimci dalga olmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nándor Hidegkuti</span>

Nándor Hidegkuti, Macar eski millî futbolcu ve teknik direktör. En önemli çıkışını MTK Budapest'de yapan Hidegkuti, Ferenc Puskás, Zoltán Czibor, Sándor Kocsis ve József Bozsik'li efsane Macar Altın Takım'ının bir üyesiydi. 1953'te, Wembley Stadyumu'ndaki çekişmeli maçta Macaristan'ın o zamanın güçlü takımı İngiltere'yi 6-3 yendiği maçta, ileri orta saha mevkiisinde oynayıp hat trick yapan Hidegkuti, futbolu bıraktıktan sonra teknik direktörlük kariyerine başladı. 14 Şubat 2002'de kalp rahatsızlığı nedeniyle öldükten sonra, MTK Budapeşte onun anısına stadyumunun adını "Nándor Hidegkuti Stadı" olarak değiştirdi.

<span class="mw-page-title-main">Károly Alexy</span>

Károly Alexy Macar heykeltıraş. Heykeldeki tarzı klasisizm ve romantizmden bütünleşmiş öğeler içerir.

Sándor şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">1848 Macar Devrimi</span>

1848 Macar Devrimi, Macaristan'da 1848-1849 Macar Devrimi ve Bağımsızlık Savaşı olarak da bilinir. 1848'deki birçok Avrupa Devriminden birisi ve 1848'de Habsburg bölgelerindeki diğer devrimler ile yakından bağlantılıdır. Devrim başarısız olmasına rağmen, Macaristan'ın modern tarihindeki en önemli olaylardan biridir ve modern Macar ulusal kimliğinin temel taşını oluşturur. Devrimin patlak vermesinin yıldönümü olan 15 Mart, Macaristan'ın üç ulusal bayramından biridir.

Macaristan Ulusal Ayaklanması, Macaristan'ı işgal eden Nazi Almanyası'nı ülkeden kovmak ve onların hükûmete atadığı Ok Haç Partisi rejimi devirerek demokratik Macaristan'ı kurmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Bertalan Szemere</span> Macar siyasetçi

Bertalan Szemere, Macar şair ve Macaristan'ın üçüncü başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Sándor Wekerle</span> Macar siyasetçi (1848-1921)

Sándor Wekerle, Macar siyasetçi. Hadik, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1892-1895, 1906-1910 ve 1917-1918 yılları arasında üç farklı dönemde olmak üzere başbakanlık makamında bulunmuştur. Wekerle ilk geldiği dönemde soylu bir aileden gelmeyen biri olarak başbakanlık makamına gelen ilk kişi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ferdinand Freiligrath</span> Alman yazar (1810-1876)

Ferdinand Freiligrath, Alman çevirmen ve şair.

<span class="mw-page-title-main">Károly Kós</span> Rumen siyasetçi

Károly Kós, Macar mimar, yazar, çizer, politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Júlia Szendrey</span> Macar yazar, şair, çevirmen

Júlia Szendrey, Macar yazar, şair, çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Mór Than</span>

Mór Than Macar bir ressamdı. Realist ekolde resim yapmış ve zamanının birçok yüksek profilli Macar ve Avusturyalı ressamıyla çalışmıştır. İtalya'da, Fransa'da ve memleketi Macaristan'da bulunmuştur. Hayatının ilerleyen dönemlerinde Macaristan'daki çeşitli müze ve galerilerde çalışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Artúr Görgei</span> Macar siyasetçi

Artúr Görgei de Görgő et Toporc, Macar Devrim Ordusu'nun en büyük generallerinden biri olarak tanınan Macar askeri lideridir.

<span class="mw-page-title-main">György Klapka</span> Macar siyasetçi (1820-1892)

György (Móric) Klapka, Macar general ve siyasetçi. 1848-1849 Macar Bağımsızlık Savaşı sırasında en önemli Macar generallerinden biri, Macaristan Parlamentosu üyesi ve Savaş Bakanı yardımcısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lajos Aulich</span> Macar siyasetçi (1792-1849)

Lajos Aulich, Macaristan Devleti'nin üçüncü Savaş Bakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Macar Ulusal Müzesi</span>

Macar Ulusal Müzesi, 1802 yılında, Transilvanya gibi Macaristan'ın modern sınırları içinde olmayan bölgeler de dahil olmak üzere Macaristan'ın tarihi, sanatı ve arkeolojisi için kurulan ulusal müzedir. Macar Ulusal Galerisi'ndeki uluslararası sanat koleksiyonundan ayrıdır. Müze, Budapeşte'de 1837-47 yılları arasında mimar Mihály Pollack tarafından inşa edilen neo-klasik bir binada yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.