İçeriğe atla

Rüstem Paşa Şifa Hamamı

Rüstem Paşa Şifa Hamamı[1], Konya'nın Ereğli ilçesinde, 15. yüzyılda Karamanoğlu Döneminde İbrahim Bey (1423-1464) tarafından inşa ettirilmiş ve banisi bilinmemektedir. Rüstem Paşa Şifa Hamamı, 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tescillenmiştir ve günümüzde ise restorasyonu tamamlanmıştır. Konum olarak ilçe merkezinde, Ulu Camii ve Rüstem Paşa Kervansarayı'nın güney doğusunda yer almaktadır. Yıldızvari plan düzenlenmesi ve mimari genel özellikleri bakımından XV. yüzyıl hamamlarında görülen özellikleri ile benzerlik göstermektedir. Yapısı, kuzey-güney istikametinde dikdörtgen şeklinde inşa edilmiştir ve Hamamın kuzeyinde dükkanlar sıralanmaktadır. Hamamın yapısı çifte planlı olmadığı için kadınlar ve erkekler için dönüşümlü olarak kullanılmaktadır. Hamam inşa edilirken kullanılan malzemeler; Kesme taş, moloz taş ve tuğladır. Giriş kısmı güney yönündedir.

Semavi Eyice'nin hamamlarla ilgi yaptığı tipolojiye göre sekiz eyvanlı yıldızvari tipte tasarlanmıştır.[2] Sıcaklık kısmı plan şemasında ise köşe hücrelere geçişi sağlamak için karşılıklı iki ana eyvan şeklinde oluşturulmuştur. Hamamın girişi dokuz basamak merdivenle inilmektedir. Bunun sebebi ise zemin kotonun zamanla toprak ile yükselmesi sonucu oluşmuştur.

Hamamın giriş kısmında Soğukluk yer almaktadır. Yaklaşık ölçüleriyle birlikte kare planlı oluşturulmuştur. Soğukluğun ortasında sekizgen bir havuz bulunmakta ve bu havuzun ortasında fıskiyeler yer almaktadır.

Soyunmalık bölümünde, doğu ve güney duvarlarında ahşap kapaklı gömme dolaplar şeklinde nişler yer almaktadır. Soyunmalık bölümünün batı duvarında ise ılıklık bölümüne giriş için kapı bulunmaktadır. Burada bulunan giriş kapısı üzerinde ise buhar bacası bulunur. Bu buhar baca sayesinde ısı kontrolü ve su buharı sağlanmaktadır.

Ilıklık bölümünde, dikdörtgen şeklinde bir plan şeması oluşturulmuştur. Bu planlamada kuzey bölümü Tıraşlık, güney bölümü ise heladır. Ilıklık bölümünün duvar kenarında ise atık suların dolaştığı kanallar bulunmaktadır. Tıraşlık bölümü kare planlı bir mekandır. Bu mekanda sonradan bölme duvarla ayrılmış yıkanma için kullanılmaktadır. Hela bölümü ise dikdörtgen bir planlı bir mekandır. Bu bölümde bulunan küçük pencere ise, helanın ışık ve havalandırma ihtiyacını gidermektedir. Ilıklık bölümünün güney duvarının tam ortasında yer alan kapı ile sıcaklık bölümüne gidilmektedir.

Sıcaklık Bölümü, içerisinde on adet kurna bulunmaktadır. Bu kurnaların dördü kapalı, altısı açık halvet odasına sahiptir. Sıcaklığın ana mekanı büyük bir kubbe ile örtülmüştür ve bu kubbenin tam altında mermer göbek taşı bulunmaktadır.

Sıcaklığın kuzey ve güney yönünde karşılıklı simetrik olarak hem yıkanma, hem de halvet hücrelerine geçiş sağlayan koridor işlevi göre iki adet eyvan ve bununla birlikte toplam dört adet halvet hücresi bulunmaktadır. Hamamın su deposu güney cephede, odunluk ise hamamın arkasında batı yönde bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Aygör, E. (2021). Konya Ereğli Rüstem Paşa Hamamı. Turkısh studies-Social Sciences . Erişim adresi: https://eds.p.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=eb7ac193-9df0-48b5-981f-ec5e7a899f90%40redis.
  2. ^ Ertuğrul, A. (2009). Hamam yapıları ve literatürü. Türkiye Araştırmaları Literatürü Dergisi, 7(13), 256. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/653859 23 Mayıs 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İskenderpaşa Camii (Beykoz)</span>

İskender Paşa Camii, İstanbul'un Beykoz ilçesinde yer alan bir külliyedir. Kanlıca İskelesi'nin önündeki küçük meydanda bulunmaktadır. I. Süleyman (Kanuni) ve II. Selim dönemlerinin devletin ileri gelenlerinden "Mağusa Fatihi" olarak tanınan Gazi İskender Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kanlıca Camii olarak da bilinir. İskender Paşa'nın 967/ 1559 tarihli vakfiyesi ile belirtilen bu mescidi, Mimar Sinan'ın tezkirelerinde "Kanlıca'da merhum İskender Paşa" ve "Camii İskender Paşa der Kanlıca" şeklinde kayıtlıdır. Caminin harim kapısı üzerindeki kitabede görülen 967/ 1559-60 tarihi külliyenin tamamlanma tarihi olarak kabul edilebilir. Yapıların tasarımı Mimar Sinan'a aittir.

<span class="mw-page-title-main">Haseki Hamamı</span> Ayasofya ile Sultan Ahmet Camii arasında yer alan XVI. yüzyıl Türk hamamı

Haseki Hamamı, İstanbul'da Ayasofya ile Sultanahmet Camii arasında yer alan tarihi Türk hamamı. Hamam, I. Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan tarafından, 1556-1557 yılları arasında, Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Hamamın inşa edildiği yerde daha öncesinde Zeuksippos Banyoları'nın harabeleri bulunmaktaydı.

Türk hamamı, Selçuklu Türkleri'nin 12. yüzyılda Anadolu'yu fethinden sonra ortaya çıkan hamam mimarisi ve hamamlar etrafında şekillenen gelenekleri ifade eder.

Türk Hamam Müzesi; Ankara'nın Beypazarı ilçesinde bulunan bir müzedir. Gazi Üniversitesi'nde Türk kültürüne ve müzeciliğe yönelik dersler veren akademisyen Sema Demir tarafından kurulan müze, teması bakımından bu alanda Türkiye'nin ilk hamam müzesi olma özelliğini taşımaktadır. 9 Haziran 2012 tarihinde, ilçede bulunan ve 16. yüzyılda Kanunî Sultan Süleyman döneminde yaptırılmış olan Rüstem Paşa Hamamı'nda açılan müzenin temel amacı; Türk hamam kültürünü belgelemek ve sergileyerek geleceğe aktarmaktır. Bu bağlamda sadece objelerden oluşmamakta; müzede görev yapan anlatıcı ve rehberler bu geleneği çeşitli oyunlar ve canlandırmalar sergileyerek uygulamalı bir şekilde ziyaretçilere aktarmaktadır. Hamam kültürüne ait takunyalar, bakır taslar, ibrikler, peştamallar, hamamcı minderleri, havlular, keseler ve daha birçok nesne gösterime sunulurken; hamam anası, hamam babası, külhanbeyi gibi kavramlar hakkında da bilgiler verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Paşa Hamamı (Diyarbakır)</span> Diyarbakırda yer alan bir hamam

Paşa Hamamı ya da bilinen diğer adıyla Behram Paşa Hamamı, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir hamamdır.

<span class="mw-page-title-main">Vahap Ağa Hamamı</span> Diyarbakırda yer alan bir hamam

Vahap Ağa Hamamı, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir hamamdır.

Çardaklı Hamam, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan bir hamamdır.

<span class="mw-page-title-main">Söğütlüçeşme Hamamı</span> İstanbul, Kadıköyde yer alan eski bir hamam

Söğütlüçeşme Hamamı ya da Abidin Bey Hamamı, İstanbul'un Kadıköy ilçesindeki eski bir hamamdır. Adını aldığı Söğütlüçeşme semtindeki Taşköprü Caddesi üzerinde, bu cadde ile Kurbağalıdere Caddesi ve İstanbul-Ankara demiryolunun kesişerek sınırlandırdığı alanda konumlanan yapı, günümüzde harap durumda ve işlevsizdir.

Aziziye Hamamı, İstanbul'un Kadıköy ilçesindeki bir hamamdır. Rasimpaşa Mahallesi'nde, Yeldeğirmeni semtindeki Recaizade Sokak'ta konumlanır.

Kulaksız Hamamı, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki bir hamamdır.

Adakale Hamamı, Artvin'in Ardanuç ilçesinde konumlanmış bir hamamdır.

<span class="mw-page-title-main">Eğdemir Hamamı</span>

Eğdemir Hamamı, Eydemir Hamamı ya da Elvan Bey Hamamı, Kütahya'daki bir hamamdır.

<span class="mw-page-title-main">Sasa Bey Hamamı</span>

Sasa Bey Hamamı ya da Şehir Hamamı, Akhisar'daki bir hamamdır. Sasa Bey tarafından 15. yüzyılda yaptırılan hamamın erkekler ve kadınlar bölümü vardı. Günümüzde kadınlar bölümü kısmen yıkılmış olup kullanılmazken erkekler bölümü faaldir.

<span class="mw-page-title-main">Araba Pazarı Hamamı</span>

Araba Pazarı Hamamı ya da Arabapazarı Hamamı, Kastamonu'daki bir hamamdır.

<span class="mw-page-title-main">Hızırbey Hamamı</span> Kırklarelide bulunan tarihi Türk Hamamı

Hızırbey Hamamı veya Hızırbey Çifte Hamamı, Kırklareli'de kent merkezinde bulunan tarihi bir Türk hamamıdır. Çifte hamam olarak inşa edilmiş yapı, şehir merkezinin en eski ve günümüze ulaşan tek hamamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hamam (Babaeski)</span> Babaeskideki bir hamam

Babaeski Hamamı veya Fatih Hamamı, Kırklareli ili Babaeski ilçesinde, Fatih Camii'nin karşısında bulunan tarihi bir Türk hamamıdır. Klasik Osmanlı hamam plan şemasında çifte hamam olarak inşa edilen yapının günümüzde yalnızca erkekler bölümü ayaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ferhat Bey Hamamı</span> Vizedeki tarihi bir hamam

Ferhat Bey Hamamı, Vize Hamamı veya Ağa Hamamı, Kırklareli'nin doğusundaki Vize ilçesinde bulunan tarihi bir Türk hamamıdır. Çifte hamam olarak inşa edilmiş yapı, günümüzde harap durumdadır ve kullanılmamaktadır.

Sokullu Mehmet Paşa Hamamı, Kırklareli'nin güneyindeki Lüleburgaz ilçesinde bulunan tarihi bir Türk hamamıdır. Çifte hamam olarak inşa edilmiş yapı, günümüzde Lüleburgaz İlçe Belediyesi Meclis binası olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bey Hamamı</span> Selanik, Yunanistandaki bir Osmanlı hamamı

Bey Hamamı, Cennet Hamamı, veya Sultan II. Murad Hamamı, Yunanistan'ın kuzeyindeki Selanik kentinde Panagia Chalkeon Kilisesi'nin doğusunda, Egnatia Caddesi üzerinde bulunan bir Osmanlı dönemi hamamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bursa Eski Kaplıca</span>

Bursa Eski Kaplıca, Bursa'nın merkezindeki Çekirge mahallesinde bulunan 14. yüzyılda yapılmış bir çifte hamam.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.