İçeriğe atla

Rösselsprung Harekâtı (1944)

Başlığın diğer anlamları için Rösselsprung Harekâtı (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Rösselsprung Harekâtı
Yugoslavya Cephesi

Mareşal Tito (en sağda), baskından birkaç gün önce kurmay heyetiyle Drvar'da.
Tarih25-27 Mayıs 1944
Bölge
Drvar bölgesi, Bosanska Krajina, Demokratik Federal Yugoslavya
44°22′N 16°23′W / 44.37°K 16.38°B / 44.37; -16.38
Sonuç Almanlar başarısız oldu
Taraflar

Mihver Devletleri ve işbirlikçi güçler:

Müttefik Devletler:

Komutanlar ve liderler
  • Josip Broz Tito
  • Koča Popović
  • Slavko Rodić
  • Vlado Ćetković
  • Birleşik Krallık William Elliot
Güçler
12 bin Alman askeri ve sayısı belli olmayan Çetnik birlikleri 12 ila 16 bin Yugoslav partizan
Kayıplar
Yaklaşık 1800 zaiyat Yaklaşık 2000 ila 6000 zaiyat

Rösselsprung Harekâtı (Almanca: Unternehmen Rösselsprung), İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanların Yugoslav partizanlarının lideri Josip Broz Tito'yu öldürmek veya esir almak üzere gerçekleştirdiği askerî harekâttır. Harekât bugün Sırbistan sınırları içinde yer alan Bosna köyü Drvar'daki partizan karargâh ve tahkimatına karşı gerçekleştirilmiştir. 25 Mayıs 1944 tarihinde işbirlikçi Çetniklerle koordineli şekilde başlatılan Alman saldırısı sonucunda partizan sığınağına ağır kayıplar pahasına girilse de Tito ve kurmay heyeti bölgeden ayrılabilmiş, sonrasında da 15. Dağ Kolordusu, 500. Waffen-SS Paraşüt Taburu ve Luftwaffe'nin koordineli saldırısı püskürtülmüştür.

Arka plan

Ana madde: Yugoslavya Cephesi

Yugoslavya Krallığı, İkinci Dünya Savaşı sırasında 6 Nisan 1941 tarihinde Mihver Devletlerinin işgaline uğramıştır. Hızla çözülen ve düşman karşısında direniş gösteremeyen Yugoslav Ordusu savaşın 11. gününde teslim olmuştur. İşgalin ardından ülke Mihver Devletler arasında paylaşılmıştır. Bugünkü Hırvat ve Bosna-Hersek topraklarına karşılık gelen bölgede Bağımsız Hırvatistan Devleti adı altında Almanya'ya bağlı kukla bir devlet kurulmuştur. Burada faşizmi ve aşırı milliyetçilik ideolojisini benimsemiş Ustaşa hareketi iktidara gelir. Bağımsız Hırvat Devleti içinde varılan uzlaşma uyarınca kuzey ve kuzeydoğu bölgeleri Almanlar tarafından işgal edilirken, güney ve güneybatı bölgeleri İtalya'nın denetimine geçer. Ustaşa hareketi iktidarı alır almaz Sırplara, Yahudilere ve Roman halklarına karşı etnik temizlik harekâtına girişir, katliamlar gerçekleştirmeye başlamıştır.

Yugoslav devletinin dağılması üzerine Ustaşa denetimindeki topraklarda Sırp direnişi örgütlenir; burada başı çeken iki oluşum bulunur: Komünistlerin önderliğindeki partizanlar ve Sırp milliyetçisi Çetnikler. Partizanlar savaşın sonuna dek Mihver karşıtı siyasetlerini sürdürürken Çetnikler, Eylül 1943'teki İtalya ve Müttefikler arasında ateşkes sonrasında özellikle Almanlarla işbirliği yapmıştır.

Mihver işgaline karşı direnen Jozip Broz Tito önderliğindeki partizanlar Eylül 1943 itibarıyla İtalya'nın savaştan çekilmesiyle beraber İtalya denetimindeki bölgelerde iktidarı ele geçirir. Aynı yılın Kasım ayında toplanan Yugoslavya Antifaşist Ulusal Kurtuluş Konseyi Kongresinde mareşal ünvanını alan ve başbakan atanan Tito, Dinar Alpleri bölgesindeki Drvar'da karargâh kurar. Coğrafi olarak oldukça korunaklı olan bölgedeki mağara kompleksleri hem partizanlar hem de onlara yardım sağlayan Müttefik Devletler yetkilileri için uygun bir koruma sağlar. Güneydoğu Avrupa'daki Wehrmacht komutanı Maximilian von Weichs tarafından "Almanya'nın en büyük düşmanı" olarak tanımlanan Tito'ya karşı bu bölgede harekât düzenleme kararı alınır.

Harekât

Tito'nun mağara kompleksinin önündeki baskın sırasında Alman askerleri.

Harekât 25 Mayıs 1944 günü sabah 05:00'de kara birliklerinin harekete geçmesiyle başladı. Saat 06:35 sularında Luftwaffe'ye bağlı Junkers Ju 87 savaş uçakları tarafından bölgeye bombardıman düzenlenmiştir. Savaş uçakları toplamda 440 sorti gerçekleştirmiştir. 500. Waffen-SS Paraşütçü Taburu planörlerle ve paraşütlerle hedef bölgeye ulaşmaya başladıklarında saatler 07:00'yi göstermekteydi. Çoğunlukla başarılı şekilde bölgeye inen paraşütçü birlikleri Drvar köyünün denetimini kolaylıkla ele geçirmiştir. Köyün dışındaki mağara kompleksine yaklaşan Almanlar burada partizanların yoğun bir direnişiyle karşılaşır. Bölgede konferansları bulunan komünist gençlik örgütlerinin de muharebeye katılmasıyla beraber Almanlar ağır kayıplara rağmen baskı altına alınır. Saat 10.30 sularında Almanlar ana karargâha oldukça yaklaşmış olsalar bile hem ağır zayiat vermiş durumdadırlar hem de lojistik güçlükleri başlamıştır. Tito ve kurmay heyeti bu sırada püskürülen ilk saldırının ardından mağara kompleksinden ayrılır ve Potoci yönüne ilerler. İkinci dalga paraşütçü birlikleri köyün batısına doğru indirilse de bölgedeki yoğun partizan direnişi karşısında ilerleme sağlanamaz. Mezarlık bölgesinde sıkıştırılan Almanlar etraflarının sarılmasına rağmen direnirler ve gece boyu süren taarruzlara karşı koyarak böglede tutunurlar. Bölge yoğun bir şekilde mayın ve tahkimatlarla korunduğu için Almanlara geleneksel yöntemlerle destek gelmesinde sorun yaşanmaktadır. Ayrıca İngiltere öncülüğünde kurulmuş olan Balkan Hava Kuvvetleri filosu da Almanlara ciddi kayıplar yaşatır. İlerleyen günlerde Çetniklerin de desteğini alan Almanlar bölgede ilerleseler de Alman komuta heyeti 27 Mayıs günü harekâtı iptal kararı alır.

Sonrası

Tito'yu yakalayamayan Almanlar, onun mareşal üniformasını Drvar'da bulmuş ve daha sonra Viyana'da sergilemişlerdir.

Beraberinde Sovyet ve İngiliz misyon temsilcileri olan Tito heyeti, Kupres yakınlarındaki havaalanından İtalya'nın Bari kentine götürülür, oradan da İngiliz donanmasına ait HMS Blackmore ile Vis Adasına götürülerek Müttefik Devletler temsilcileriyle bir araya gelmesi sağlanır. Tito'nun karargâhı kısa süreliğine de olsa Almanların eline geçmiş olsa bile Almanlar amaçlarına ulaşamamış olur. Tito ve partizanları önemli kayıplar yaşamış olsalar da faaliyetlerine devam etmiştir. Alman raporlarına göre özellikle 500. SS Paraşütçü Taburu ağır kayıp yaşamış, muharebelerin ilk gününde 576 ölü ve 48 yaralı olacak şekilde önemli bir zayiat yaşamıştır. Aynı raporda partizan kayıpları 6 bin olarak verilse de bu rakamın abartıldığı düşünülmektedir. Daha sonraki dönemde Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olacak olan Tito, asıl doğum günü olan 7 Mayıs yerine kendisine karşı düzenlenen başarısız suikast girişiminin tarihi olan 25 Mayıs tarihini kutlamıştır.[1]

Galeri

  • Alman paraşütçü birlikleri Drvar'a indirme yaparken
    Alman paraşütçü birlikleri Drvar'a indirme yaparken
  • Alman birlikleri Drvar bölgesinde ilerlerken
    Alman birlikleri Drvar bölgesinde ilerlerken
  • Alman paraşütçü birlikleri Scit köyünden geçerken
    Alman paraşütçü birlikleri Scit köyünden geçerken
  • 2007 yılında Drvar genel görünümü
    2007 yılında Drvar genel görünümü

Popüler kültürdeki yeri

  • Yönetmen Fadıl Hadzic tarafından çekilen 1963 yılı yapımı Desant na Drvar adlı sinema filminin konusu Rösselsprung Harekâtıdır.[2]

Kaynakça

  1. ^ 25 Mayıs 2021 tarihli N1 haberi 25 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 25 Mayıs 2021 tarihinde erişilmiştir
  2. ^ Filmin imdb sayfasından 11 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 26 Mayıs 2021 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Balkan Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span> II. Dünya Savaşının parçası

Balkan Cephesi, Almanya'nın 1941 yılında Balkanları istilasıyla başlayan bir dizi çatışmadır. 1940 yılı içinde Almanya, Polonya ve Fransa'yı askerî harekâtlarla istila etmiş, İngiltere'ye yönelik hava akınlarını başlatmıştı. Britanya Savaşı olarak bilinen bu yoğun ve sık hava akınları amacına ulaşamamış ve durdurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Çetnikler</span> Sırp Ortodoks-Köktenci çete terör örgütü

Çetnikler, II. Dünya Savaşı'nda işgalci Mihver kuvvetlerine ve Hırvat işbirlikçilerine karşı direnmek amacıyla ortaya çıkan, ama daha çok Partizanlar olarak bilinen Tito'ya bağlı komünist gerillalarla çarpışan radikal milliyetçi, monarşist Sırp gerillalar.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti</span> 1945-1992 yıllarında Balkanlarda bulunan sosyalist federal cumhuriyet

Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, Balkanlar'da II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan ve 1992 yılına kadar hüküm süren sosyalist federal cumhuriyet. Devletin bulunduğu alanda bugün Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan, Kuzey Makedonya, Karadağ, Slovenya ve Kosova bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Krallığı</span> 1918den II. Dünya Savaşının sonuna kadar Balkanların batısında var olmuş devlet

Yugoslavya Krallığı, Güneydoğu ve Orta Avrupa'da 1918'den 1941'e kadar var olan bir devletti. 1918'den 1929'a kadar resmî olarak Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı olarak adlandırıldı, ancak kökenleri nedeniyle Yugoslavya terimi onun günlük konuşma dilindeki adıydı. Devletin resmi adı 3 Ekim 1929'da Kral I. Aleksandar tarafından Yugoslavya Krallığı olarak değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan tarihi</span>

Hırvatistan tarihi, bugünkü Hırvatistan topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Slovenya tarihi bugünkü Slovenya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Bağımsız Hırvatistan Devleti</span>

Bağımsız Hırvatistan Devleti, II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya'nın Nazi Almanyası tarafından işgali üzerine kurulan kukla devlettir. NDH'nin kuruluşu 10 Nisan 1941'de Zagreb'de ilan edildi. Almanlar Bosna, Hersek ve Srem'i Hırvatistan'a bağlayarak Ustaşa lideri Ante Paveliç'in yönetiminde faşist bir rejim kurdular. Hırvat faşistler Bağımsız Hırvatistan Devleti'nde çok sayıda Sırp, Yahudi ve Çingene nüfusunu öldürerek ortadan kaldırdılar.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet partizanları</span>

Sovyet partizanları, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği topraklarını işgal eden Mihver Devletlerine karşı cephe gerisinde gerilla savaşı veren Sovyet direniş kuvvetleridir. Direniş hareketi Sovyet hükûmeti tarafından merkezi olarak kontrol edilmiş ve Kızılordu modeline göre örgütlenmiştir. Sovyet partizanlarının temel hedefi işgal edilen topraklarda ve cephe gerisinde düşman birliklerinin düzenini bozacak şekilde ulaşım ve iletişimin kesilmesi, engellenmesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Belgrad Taarruzu</span>

Belgrad Taarruzu ya da Belgrad Stratejik Taarruz Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya Cephesi'nde, Kızıl Ordu ve Yugoslav Partizanlar'la Wehrmacht arasında gerçekleşen muharebelerdir. Esas olarak Yugoslavya'nın başkenti Belgrad'a yönelik olan bu genel taarruz harekâtı, 14 Eylül - 24 Kasım 1944 tarihleri arasında devam etmiş ve sonunda Alman işgalindeki Yugoslavya bu işgalden çıkmıştır. Sovyet ve Yugoslav kuvvetleri ayrı ve yeterli eşgüdüm olmadan harekât yaptılar. Bu durum Alman birliklerinin Belgrad bölgesinden tahliyesi için fırsat yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya</span> Eski bir Balkan devleti

Yugoslavya, Balkanlar’ın batısında 20. yüzyılda, üç defa farklı yapı ve idari şekille kurulmuş olan bir devlet olmuştur. Bu ada sahip olan devlet, 1918-2003 yıllarında çeşitli idari yapılarda varlığını sürdürmüş bir Balkan devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslav Partizanları</span>

Yugoslav Partizanları ya da Ulusal Kurtuluş Ordusu, resmi adıyla Ulusal Kurtuluş Ordusu ve Yugoslavya'nın Partizan Müfrezeleri, komünist olmayan otonomik bir yapıda olan Leh direniş hareketiyle karşılaştırılan Avrupa'nın en etkili Anti-Nazi direniş hareketiydi. Yugoslav Direnişi II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya Komünist Partisi önderliğinde sürdürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Arnavut direnişi</span>

Arnavut direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında komünist hareketinin Mihver Devletler'ine karşı vermiş olduğu mücadeledir. İlk mücadele İtalyanlar'a karşı verildi. İtalyanlar çıkarıldıktan sonra Almanlar geldi. Partizan hareketi Alman kuvvetlerine karşı verdikleri mücadele başarıya ulaştı. Komünistler aynı zamanda işbirlikçilere karşı mücadele vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Cephesi</span>

Yugoslavya Cephesi, II. Dünya Savaşı'nın cephelerinden biridir. Cephe, Nisan 1941'de Yugoslavya'nın işgali ile açılmış ve bölgenin Partizanlarca geri alınmasıyla kapanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda partizan karşıtı operasyonlar</span>

II. Dünya Savaşı sırasında partizan karşıtı operasyonlar, çeşitli partizan direniş hareketlerine karşı yapılan temizlik operasyonlarıydı. II. Dünya Savaşı sırasında bu operasyonlar öncelikle işgalci Mihver Devletleri tarafından gerçekleştirildi, ancak savaşın değişen seyri ile Sovyetler Birliği ve Müttefik güçler de partizanlarla uğraşmak zorunda kaldılar.

<span class="mw-page-title-main">Stana Tomašević</span> Yugoslav politikacı, partizan ve diplomat

Stana Tomašević, II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslav Partizanları memuru, model ve 1979-82 yılları arasında Federal Oda Başkanı olarak görev yapan bir Yugoslav politikacı, partizan ve diplomattır.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek tarihi (1941-45)</span>

Yugoslavya Krallığı, II. Dünya Savaşı sırasında Mihver Devletleri tarafından işgal edildikten sonra, Bosna'nın tamamı yeni kurulan Bağımsız Hırvatistan Devleti'ne bırakıldı. Bosna'daki Mihver egemenliği, yaygın zulümlere ve istenmeyen yerlilere ve anti-faşistlere yönelik toplu katliamlara yol açtı. Pek çok Sırp silaha sarıldı ve işgalci Nazi güçlerine karşı etkisiz bir gerilla savaşı yürüten Sırp milliyetçisi ve kralcı direniş hareketi olan Çetnikler'e katıldı. 12 Ekim 1941'de, Saraybosna'nın 108 önemli Müslüman vatandaşından oluşan bir grup, Ustaşalar tarafından organize edilen Sırplara yönelik zulmü kınadıkları Saraybosnalı Müslümanların Kararını imzaladı. Bu tür zulümlere katılan Müslümanlar ile tüm Müslüman nüfus arasında ayrım yapılmış, Sırpların Müslümanlara uyguladığı zulümler hakkında bilgi sunulmuş ve kimliği ne olursa olsun ülkenin tüm vatandaşları için güvenlik talep etmişlerdir.

Bosna, dağları arasında eğitim ve gelişim için geniş alan sağlayan partizan hareketinin coğrafi anasıydı.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan İç Savaşı</span> Mussolini ve Anti-faşist güçler arasındaki çatışma

İtalyan İç Savaşı İkinci Dünya Savaşı'nın son döneminde 9 Eylül 1943 ile 2 Mayıs 1945 tarihleri arasında İtalya'da yaşanan iç savaştır. İtalyan direniş hareketi ve Müttefik saflarındaki İtalyan Ordusu, İtalyan faşistlerine ve Naziler tarafından İtalya'nın kuzeyinde kurulmuş olan İtalyan Sosyal Cumhuriyeti kukla devletine bağlı birlikler arasında yaşanmıştır. İtalyan direnişçiler, Mussolini rejiminin çökmesinin ardından bölgeyi işgal eden Nazilerle de savaşmıştır. Faşizm karşıtı güçlerin mücadelesiyle zafer kazanılmış, Naziler ülkeden kovulmuş, Mussolini infaz edilmiştir. Ayrıca ülkenin 1946 yılında monarşiden cumhuriyete geçişinde de iç savaş süresince kral III. Vittorio Emanuele başta olmak üzere krallık yanlılarının ülkeye karşı sorumluluklarını gereğince yerine getirmemelerinin de payı büyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Kruševac saldırısı</span>

Kruševac saldırısı, II. Dünya Savaşı sırasında 23 ve 27 Eylül 1941 tarihleri arasında Alman işgali altındaki Sırbistan topraklarında Yugoslav isyancıların, Mihver kuvvetlerinin elindeki Kruševac'a yaptığı saldırıydı.

<span class="mw-page-title-main">Pavle Đurišić</span>

Pavle Đurišić, II. Dünya Savaşı sırasında Çetnik komutanı (vojvoda) olan ve Karadağ'daki Çetniklerin önemli bir bölümünü yöneten Yugoslav Kraliyet Ordusu'nun Karadağlı Sırp subayıydı. Temmuz 1941'de Karadağ'da İtalyanlara karşı çıkan halk ayaklanması sırasında öne çıktı ve ana komutanlardan biri oldu, ancak daha sonra Komünistlerin önderliğindeki Yugoslav Partizanlara karşı eylemlerde İtalyanlarla işbirliği yaptı. 1943'te birlikleri, Bosna, Hersek ve Sancak'taki Müslüman nüfusa karşı birkaç katliam gerçekleştirdi ve İtalyan kuvvetleriyle birlikte Partizan karşıtı Case White saldırısına katıldı. Đurišić, Mayıs 1943'te Almanlar tarafından yakalandı, kaçtı ve yeniden yakalandı.

<i>Neretva köprüsü</i> (film)

Neretva köprüsü, 1969 yapımı bir Yugoslav epik partizan filmidir. Stevan Bulajić ve Veljko Bulajić tarafından yazılan ve Veljko Bulajić tarafından yönetilen film, 2. Dünya Savaşı'ndaki gerçek olaylara dayanıyor. Neretva Muharebesi, 1943'te Yugoslav Partizanlara karşı Mihver güçlerinin birleşik saldırısına yönelik stratejik bir plandan kaynaklanıyordu. Dördüncü Düşman Taarruzu olarak da bilinen plan, Bosna Hersek'teki Neretva nehri bölgesinde gerçekleştirildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.