Ruşnik

Ruşnik (Belarusça: ручнік, ručnik, Rusça: рушник, ручник, Ukraynaca: рушник), yüzyıllardan beri geleneksel olarak kullanılan işlemeli geleneksel bir tür kumaş. Bu kumaş türüne Doğu Slavları tarafından kutsallık atfedilmiştir. Dini ritüeller, düğünler ve cenazeler gibi törensel etkinliklerde sıkça kullanılmaktadır. Her bölgenin, nesilden nesile aktarılan ve etnograflar tarafından inceleme konusuna sahip çeşitli şifreli anlamlar içeren kendi tasarımları ve desenleri vardır.

Etnografya müzelerinde birçok ruşnik koleksiyonu bulunmaktadır. Ukrayna'ya bağlı Pereiaslav'da Merkez Naddnipryanshchyna Halk Mimarisi ve Yaşam Biçimi Müzesi'ne bağlı Ruşnik Müzesi yer alır. Ermitaj Müzesi'nde bir Rus ruşnik koleksiyonu bulunuyor.

Kumaşın dikdörtgen şekli bir yaşam yolculuğunu gösterir ve süsleme, bölgenin kültürel atalarını hatırlatır.^[1] Kullanılan malzeme keten veya kenevirdir. İplik eğirme hareketi ve keten dokuma işlemi, genellikle nakışta temsil edilen antik tanrı Mokoş'a kadar uzanan manevi gücü somutlaştırır. İğnenin kendi enerjisi, akupunktur benzeri bir fikri vardır ve ipliğin rengi kutsal bir anlama sahiptir. Kırmızı renk yaşamı temsil eder ve kullanılan ana renktir. Doğumda bir bebeğe ruşnik takılır, geleneğe göre bu ruşnik hayatı boyunca kişiyi takip eder ve ölümden sonra cenazede bu ruşnik kullanılır.

Belarus bayrağında yer alan süslemenin merkezinde eşkenar bir dörtgen kullanılmıştır. Bu simge yükselen güneşin eski bir sembolüdür. Sergey Rassadin, süslemede kullanılan eşkenar dörtgen deseninin tarihsel olarak Üst Paleolitik döneme kadar uzandığını ve mamut dişinin bir bölümünde görülebilen doğal dentin şeklinde bir romboid modeline dayandığını belirtir.^[2] Eşkenar dörtgenin sağ ve solundaki figürler zenginliği sembolize eder. Eşkenar dörtgenin içinde aralarında dört nokta bulunan iki çapraz çizginin bulunduğu bir alan mevcuttur. Boris Rıbakov, desende yer alan bu alanın 田 karakterine dayandığını belirtir ve etnograf Vladimir Bogdanov'un bir aile reisinin gelecekteki evin arsasını kutlaması hakkındaki 19. yüzyıl Beyaz Rus geleneği hakkındaki araştırmasına atıfta bulunur. Bu geleneğe göre aile reisi yere büyük bir kare çizer, ardından dört eşit kare parçaya böler ve daha sonra dört tarladan büyük bir taş alarak her karenin ortasına koyardı.^[3] Ayrıca olayların olumlu bir şekilde gitmesi arzusunu gösteren merkezi eşkenar dörtgen "mutluluğun anahtarı" olarak tarif edilirdi.^[4] Süslemenin uçlarındaki eşkenar dörtgenler yaşamın devamını ve yiyecekleri sembolize eder. Merkezdeki ve uçtaki eşkenar dörtgenler arasında tire (-) şeklinde çizgiler bulunur. Bu çizgiler bir kişinin istediği her şeyin gerçekleşme arzusunu gösteren "adak işaretlerini" temsil eder.^[4] İçinde noktalar olan eşkenar dörtgenlerin yanı sıra, dört bölümün her birinde noktalı merkezî bir eşkenar dörtgen daha mevcuttur. Bunlar "kareli eşkenar dörtgenler"^[5] veya "eşkenar dörtgen noktalı desenler"^[6] olarak adlandırılır. Bu eşkenar dörtgen desenlerine Bakır Çağı Tripoli kültüründe rastlanılır.^[7]

Ruşniklerin birçok kullanım alanı vardır. Temel olarak halk dilinde "utyralnyk" yani "silecek" olarak adlandırılır ve bir havlu görevi görür. Utyralnyk üzerinde tasarım yoktur veya kenarlarında çok dar bir şerit vardır. Buna karşılık, bir nabozhnyk, nakış ve dantelden oluşan daha karmaşık bir dekorasona sahip bir ruşniktir. Nabraznyks veya nakutnyks olarak da adlandırılan Nabozhnyks ise evlerde ikonaları ve simgesel köşeleri süslemek için kullanılır. Belarus bayrağında kullanılan yerel bitki ve çiçek figürlerinden elde edilen desen Belarus'da yaygın olarak kullanılan geleneksel bir kullanım ve sosyal işlevlerde kullanıma sahiptir; gündelik kıyafetlerde, geleneksel ruşniklerde, dinî faaliyetlerde, cenaze törenlerinde veya konuklara ikram olarak ekmek ve tuz sunulan kapların kumaşlarında bu desenin kullanımına rastlanılır.^[8][9]

Geleneksel Slav nakışlarında renk çok önemli bir sembolik rol oynar. Kırmızı yaşamın rengi, güneş, doğurganlık ve sağlık anlamı taşır. Ruşniklerin çoğu kırmızı ipliklerle işlenir. "Kırmızı" kelimesi, Eski Doğu Slavcası ve Rutence dilinde "güzel" ve "görkemli" anlamına gelir. Kırmızı bir kız, bir kırmızı güneş veya bir kırmızı bahar gibi tanımlamalar yapılır. Örneğin Eski Rusçada Krasnaya devitsa ifadesi, güzel kız anlamına gelen eski bir deyim ifadesidir, Krasnaya kelimesi günümüz Rusça kullanımında kırmızı olarak çevrilir.^[10] Ruşnikin elmas şeklindeki tasarımı, ekilen alan veya güneş anlamına gelen ve kötülüğe karşı doğurganlık ve koruma fikrini ifade eden eski bir tarımsal simgedir. Ruşniklerde merkezde sembolize edilen ördekler, can veren su elementini sembolize eder. Düğün folklorunda bir erkek ve dişi örnek gelin ve damadı sembolize eder, diğer bir deyişle bir çift ördek aile hayatının sembolü sayılır. Ruşniklerin diğer bir başka yaygın sembolü de kuşlardır.^[11]

Slav gelinleri, çeyizlerini tamamlamak için çocukluklarından beri kendi düğünleri için havluları kendi elleriyle işliyorlar. Doğumda, düğünde, tüm tatillerde havluları vardı, ölümüne kadar evi dekore etti.^[12]

Bir düğün töreni sırasında, gelin ve damat pidnozhnyk adı verilen bir ruşnik üzerinde durur, bu "havluya basmak" olarak tercüme edilir. Pidnozhnyk'e bir şey olursa gelinin havluyu arkasından sürükleyeceği ve nedimenin de arkasından geleceğine inanılır. Gelenek, nedime pidnozhnyk'ı arkasında takip ettiklerinde gelinin yolunu takip eder ve evleneceği öngörülür.

• 
  Pyrohiv'deki Halk Mimarisi ve Etnografya Müzesi'nde yer alan ruşniklerle donatılmış geleneksel ev dekorasyonu.
• 
  Bir mezar taşındaki çarmıhtaki ruşnik.
• 
  Bir ruşnik tasarımı.
• 
  1904 tarihli tabloda Ruşnik üzerinde düzenlenen bir düğün merasimi görülüyor.
• 
  17. yüzyıl kraliyet eşyaları arasında bulunan ruşnik desenli havlu.

• Wikimedia Commons'ta Rushnyk ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
• Virtual Guide to Belarus - Belarusian Rushniks22 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.