Rutence Ukrayna dilinin, Belarusçanın ve Rusçanın kökü olan ölü bir Slav dili. Doğu Slav dillerine mensuptur ve bu öbekteki dillerin atası olarak kabul edilir. 10-15. yüzyıllarda varlığını sürdürmüş olan Litvanya Büyük Dükalığının resmi diliydi.
Dil, vakit geçtikçe yerini Rusçaya, Ukraynacaya ve Belarusçaya bırakıp şekillendi.
| Batı | Çekçe · Kaşupça · Lehçe · Polapça · Pomeranyaca · Silezyaca · Slovakça · Slovince · Sorbca (Aşağı Sorbca · Yukarı Sorbca) · Yahudi Çekçesi |
|---|---|
| Doğu | |
| Güney | |
| Diğer | |
Rusça, Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri koluna bağlı bir dil. Rusça, Belarus ve Ukrayna dilleri ile yaşayan üç Doğu Slav dilinden biridir. Yaklaşık 260 milyon konuşanı olan Rusça dünyanın en çok konuşulan dillerinden biri olup Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova (Gagavuzya) ile kısmî olarak tanınan Abhazya, Güney Osetya, Transdinyester'de resmî dil statüsündedir. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biri ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nun İngilizce ile birlikte kullanılan iki dilinden biridir. Orta Asya, Kafkasya, Ukrayna ve kısmen Baltık devletlerinde lingua franca olarak kullanılmaktadır.
Arnavutça, başta Balkanlar'daki Arnavutlar olmak üzere Avrupa, Türkiye, Amerika ve Okyanusya'daki Arnavut diasporası tarafından konuşulan bir Hint-Avrupa dilidir. Dünyada yaklaşık 7.5 milyon insan tarafından konuşulan Arnavutça, Hint-Avrupa dil ailesinin özgün bir koludur ve hemen hemen hiçbir dille yakından akraba değildir.
Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.
Oblast, Slavca bir kelimedir. Eyalet ve bölge anlamına gelmektedir. SSCB döneminde önemli bir yere sahip bu yerleşim birimleri özerk cumhuriyet kavramından sonra gelirdi. Sovyet meclisinde oblastlar da temsil edilirdi. Kazak Türkçesine oblıs (облыс) olarak geçmiştir. Bugün eskiden Sovyet cumhuriyeti olan cumhuriyetlerin hepsinde oblast terimi kullanılmaktadır. Ayrıca özerk oblastlar da bulunmaktaydı.
Okrug bazı Doğu Avrupa ve Slav ülkelerinde idari birime verilen addır. Almanca "bezirk" sözcüğünden türemiş, buradan diğer dillere geçmiştir. Hem okrug hem bezirk sözcükleri kuşatılmış anlamına gelmektedir.
Slav dilleri, Slavların konuştuğu dillerin oluşturduğu dil ailesi. Hint-Avrupa dil ailesinin Baltık-Slav dilleri koluna mensup olan bu dil grubu diğer Hint-Avrupa dilleri ile akraba olmasına rağmen aralarında pek çok farklılık bulunmaktadır.
Çe, Kiril alfabesi harfidir. Ötümsüz artdişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüz (dinle) sesini göstermek için kullanılır.
Belarusça veya Beyaz Rusça, Rusça ile beraber Belarus'un resmî dili. Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri grubunun Doğu Slav dilleri alt grubuna dahil olup toplam konuşan sayısı yaklaşık 7 milyondur. Mevcut Anayasa uyarınca Belarus Cumhuriyeti'nde Rusça ile birlikte iki resmî dilden biridir. Ek olarak, Rusya, Litvanya, Letonya, Polonya ve Ukrayna'nın bazı bölgelerinde bu ülkelerdeki Belaruslu azınlıklar tarafından konuşulmaktadır.
Tse, Rus Kiril Alfabesi'nin yirmidördüncü harfidir. Ötümsüz dişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüz (dinle) sesini göstermek için kullanılır.
Doğu Slavları Eski Doğu Slavca kökenli Doğu Slav dillerini konuşan etnik gruplara verilen addır. 9. yüzyılda Kiev Knezliği’ni oluşturan Doğu Slavları günümüzdeki Ruslar, Ukraynalılar, Beyaz Ruslar ve Rusinlerin ataları olarak kabul edilirler.
Kiev Knezliği veya Kiev Dükalığı, Vareg prensi Rurik tarafından kurulan Rurik Hanedanı'nın hükümdarlığı altında 9. yüzyılın sonlarından 13. yüzyılın ortalarına kadar varlığını sürdüren bugünkü Ukrayna topraklarında kurulan bir federasyondu. Bu devlet Belarus, Rusya ve Ukrayna'nın atası sayılır. Ukraynalılar Kiev Knezliğinin devamıdır ve Slavların ataları olarak bilinmektedir.
Kiril ve Methodios MS 9. yüzyılda Selanik'te doğmuş olan Bizanslı Yunan kardeşler, Moravya ve Panonya'da Slavlar arasında Hristiyanlığın yayılmasını sağlayan misyonerler. Misyonerlik görevleri sayesinde Slav halklarının kültürel gelişmelerini etkilemiş ve “Slavların Önderleri” unvanına layık görülmüşlerdir. Glagolitik alfabeyi geliştirmişlerdir. Bu alfabe Eski Slav dilinin yazılabilmesi için geliştirilen ilk alfabedir. Kiril alfabesi bu alfabeyi temel almıştır ve bugün Slav dillerinde kullanılmaktadır. Ölümlerinden sonra Slav halkları arasındaki çalışmalarına öğrencileri tarafından devam edilmiştir. Ortodoks Kilisesince iki kardeş de “Havarilere denk” aziz ilan edilmiştir. 1880 yılında Papa XIII. Leo kardeşlerin bayramını Roma Katolik Kilisesi takvimine dahil etmiş, 1980 yılında ise Papa II. İoannes Pavlus kardeşleri Benedict ile birlikte Avrupa'nın koruyucuları ilan etmiştir.
ь Rusça, Ukraynaca, Belarusça ve Bulgarca gibi birçok dilde yumuşatma işareti olarak kullanılır. Herhangi bir ses değeri yoktur. Slav dillerinde bütün harfler büyük yazılmadıkça bu harf büyük yazılmaz ve bir sözcüğün başında olamaz. Bazen hafif bir Y gibi okusa da genellikle bir ses değeri yoktur.
Kilise Slavcası, Bulgar, Sırp, Makedon, Rus, Çek Ortodoks kiliselerinin ayinlerde kullandığı yazı ve konuşma dilidir. Telaffuz ve yazımın kökeni Eski Doğu Slavcadan kelimeler ve ifadelere uygun şekilde uyarlanmıştır. Yazı dillerinde Erken Kiril Dönemi ve eskiden kalma Glagolitik etkiler kaldı. 1491 yılında kitapları ilk kez Kraków'da basıldı.
Karpatların doğusu, Bukovina ve Galiçya bölgelerinde yaşayan bir Doğu Slav kavmidir. Eski zamanlarda buralar Leh ya da Macar egemenliğinde olsa da bugün buralar Ukrayna'ya bağlıdır. Ortodoksluk ve Katolik inançlarını benimsemişlerdir. Dil olarak bugün Rusçanın Belarusçanın ve Ukraynacanın atası olan Rutenceyi konuşurlardı. Ama günümüzde Ukraynaca konuşurlar. Ki zaman içinde bu Slav kavmi, Ukraynalılar içinde eriyip gitmişlerdir. Bugünkü Ukraynalılar gibi yaşarlar. 1930'lu yıllarda 700.000'den fazla Ruten olduğu bilinmekteydi.
Ў Latincedeki W sesini karşılayan Kiril harfidir. Dudaklar büzülerek söylenen V harfi gibidir.
І, Belarusça ve Ukraynacada Türkçedeki Î, Kazakçada ise Türkçedeki İ harfine karşılık gelen harftir. Rusçada İ sesine И harfi karşılık gelir. Bu harf Belarusçada kullanılmaz, ancak Ukraynacada Türkçede bulunmayan I sesine yakın bir İ sesini temsil eder. Bu harf, Rusçada yapılan dil reformundan önce Rus alfabesinin bir parçasıydı.
Khorovod Slav sanat formudur. Çember şeklinde bir dans ve koro kombinasyonudur. Antik Yunanistan Chorea dansına benzeridir.
Doğu Slav dilleri, Slav dillerinin üç bölgesel alt grubundan birini oluşturan ve günümüzde Doğu Avrupa, Kuzey Asya ve Kafkasya'da konuşulan diller. Doğu Slav dilleri, Batı ve Güney Slav gruplarından çok daha fazla konuşmacıya sahiptir. Modern Doğu Slav dillerini Belarusça, Rusça ve Ukraynaca oluşturur; Rusince ise bazen ayrı bir dil, bazen de bir Ukraynaca lehçesi olarak kabul edilir.
Ekmek ve tuz, çeşitli Slav ülkelerinde ve diğer bazı Avrupa ve Orta Doğu kültürlerinde hoş bir selamlaşma törenidir. Yerel Slav dillerine göre farklı isimler alır. Rusça: Хлеб-соль, Belarusça: Хлеб і соль, Bulgarca: Хляб и сол, Makedonca: Леб и сол, Hırvatça: Kruh i sol, Sırpça: Хлеб и со / Hleb i so, Lehçe: Chleb i Sól, Slovakça: Chlieb a soľ, Çekçe: Chléb a sůl, Slovence: Kruh in sol, Ukraynaca: Хліб і сіль, Litvanca: Duona ir druska, Letonca: Sālsmaize, Rumence: Pâine și sare, Arapça: bukë, kripë e zemër, Arapça: աղ ու հաց, agh u hats olarak isimlendirilir.
