İçeriğe atla

Rutabaga

Rutabaga (/ˌruːtəˈbeɪɡə/ ; Kuzey Amerika İngilizcesi) veya swede (İngiliz İngilizcesi ve bazı İngiliz Milletler Topluluğu İngilizcesi) bir kök sebzedir, Brassica napus'un (kolza tohumu da içerir) bir şeklidir. Diğer isimler arasında İsveç şalgamı, neep (İskoç) ve şalgam (İskoç ve Kanada İngilizcesi, İrlanda İngilizcesi ve Manx İngilizcesi) bulunur. Bununla birlikte başka yerlerde "şalgam" adı genellikle beyaz şalgam anlamında kullanılır. Brassica napus türü, lahana (Brassica oleracea ) ve şalgam (Brassica rapa) arasında bir melez olarak ortaya çıkmıştır. Rutabaga kökleri çeşitli şekillerde insan gıdası olarak yenir ve yaprakları sebze olarak yenebilir. Kökler ve üst kısımlar, kışın doğrudan beslenen veya diğer mevsimlerde tarlada toplanan hayvanlar için de kullanılır. İskoçya, Kuzey ve Batı İngiltere, Galler, Man Adası ve İrlanda, Cadılar Bayramı'nda köklerini fenerler için oyma geleneğine sahipti.

Etimoloji

Hasat edilmiş kökler

Rutabaga'nın birçok ulusal ve bölgesel adı vardır. Rutabaga, bitki için ortak Kuzey Amerika terimidir. Bu İsveç lehçesindeki rotabagge kelimesinden gelir, rot (kök) + bagge (yumru, demet) demektir. ABD'de bitki İsveç şalgamı veya sarı şalgam olarak da bilinir.[1][2]

Swede terimi ("İsveç şalgamından") Birleşik Krallık, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın çoğu da dahil olmak üzere birçok İngiliz Milletler Topluluğu ülkesinde kullanılmaktadır. Şalgam adı aynı zamanda Kuzey ve Orta İngiltere, Batı Ülkesi (özellikle Cornwall), İrlanda, Man Adası ve Kanada'nın bazı bölgelerinde de kullanılmaktadır. Galler'de bölgeye göre çeşitli şekillerde Galce: meipen, Galce: rwden Galce: erfinen olarak bilinir [3] ve İngilizcede swede veya şalgam olarak bilinir.

Fitokimya

Besin değeri
Enerji 160 kJ (40 kcal)
Protein1.08 g
Riboflavin (Vit. B2)0.04 mg (%3)
B6 vitamini0.1 mg (%8)
C vitamini25 mg (%42)
Oranlar yetişkinler için alınması önerilen oranlardır.


Kaynakça

  1. ^ McLaughlin, Chris. The Complete Idiot's Guide to Heirloom Vegetables. Penguin, 2010. 9781101441831. p. 208.
  2. ^ Lindsay, Anne. Anne Lindsay's Smart Cooking. John Wiley & Sons, 2008. 9780470157114. p. 174
  3. ^ "Geiriadur yr Academi | The Welsh Academy English-Welsh Dictionary Online". geiriaduracademi.org (Galce). 24 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Rutabaga ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Vikisözlük'te rutabaga, swede, veya neep ile ilgili tanım bulabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık</span> Kuzeybatı Avrupadaki devlet

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı veya yaygın adıyla Birleşik Krallık, Avrupa anakarasının kuzeybatı kıyılarında, Kuzeybatı Avrupa'da egemen bir ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">İngilizce</span> Batı Cermen dili

İngilizce (

<span class="mw-page-title-main">İngiliz sterlini</span> Birleşik Krallık ve diğer bölgelerin resmi para birimi

İngiliz sterlini, Birleşik Krallık'ta kullanılan para birimidir. İngiltere ve Galler bölgesinde resmî olan tek bankası Bank of England'dır. Ayrıca İskoçya ve Kuzey İrlanda'da da yine Bank of England gibi Royal Bank of Scotland, Bank of Scotland ve Clydesdale Bank gibi sterlin banknotları basmaya yasalarca yetkili başka bankalar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Galler</span> Birleşik Krallıkın parçası olan Batı Avrupa ülkesi

Galler, Büyük Britanya'da Birleşik Krallık'a bağlı dört ülkeden biri. Doğuda İngiltere'nin Cheshire, Shropshire, Herefordshire ve Gloucestershire kontlukları, güneyde Bristol Kanalı, batıda ve kuzeyde İrlanda Denizi ile çevrilidir. 1.680 milden (2.700 km) fazla kıyı şeridine sahip olan Galler, özellikle kuzeyinde büyük ölçüde dağlıktır. Ülkenin en yüksek zirvesi Yr Wyddfa'dır. Ülke kuzey ılıman kuşağında yer alır ve değişken bir deniz iklimine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Şalgam</span>

Şalgam, yaprakları da yenebilen geniş köklü bir bitki.

<span class="mw-page-title-main">Keltler</span> antik hint-avrupa kabileler topluluğu

Keltler Tarih öncesi ve İlk Çağ döneminde Avrupa'da yaşayan ve günümüzde altı ulustan oluşan bir halktır. Dört bin yıl kadar önce Keltler, anavatanları olan Orta Avrupa'dan göç ederek özellikle Büyük Britanya Adaları'na, İspanya'ya ve Galya'ya yerleştiler.

Galce, Kelt dillerinin Britonik koluna ait bir dildir. Çoğunlukla Galler'de konuşulur, İngiltere'de de az bir konuşura sahiptir. Tarihsel bağlamda İngilizcede bu dil Kambrian, Kambrik gibi isimlerle bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Turpgiller</span>

Turpgiller (Brassicaceae) familyası tek yıllık, iki yıllık veya çok yıllık otsu bitkiler, yarı çalılar, çalılar veya nadiren küçük ağaçlardan oluşmuştur. Brassicaceae familyası istilacı bitkilerin önemli bir kısmını barındıran ve aynı zamanda kolza, beyaz hardal, kara hardal, kırmızı hardal, yağ şalgamı, kır lahanası turp, çin marulu, başlahana, kale (karalahana), brüksel lahanası, brokoli, çin brokolisi, karnabahar, yer lahanası, roka, tere, çoban çantası gibi ekonomik önemi olan birçok bitkiyi içermektedir. Brasicaceae familyası, dünyanın hemen her yerinde bulunabilmektedir. Ancak kuzey ılıman kuşak ve özellikle Akdeniz havzası, Orta ve Güneybatı Asya’da daha yoğun yayılış göstermektedir. Tropiklerde ve Güney yarımkürede tür sayısı azdır. Brassicaceae familyası Dünya’da 337 cins ve yaklaşık 3350 tür ile geniş yayılış gösterirken, Türkiye Florası içerisinde 98 cins, 605 tür ve 676 takson içeren 4. büyük familyadır.

<span class="mw-page-title-main">Britonlar</span>

Britonlar, en azından Britanya Demir Çağı'ndan Yüksek Orta Çağ'a kadar Büyük Britanya'da yaşayan yerli Kelt halkını ifade eder. Bu dönemde, Galler, Cornish ve Bretonlar gibi farklı gruplara ayrılmışlardır. Modern Brittonik dillerin atası olan Ortak Brittonik dilini konuşuyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">1962 Britanya İmparatorluğu ve İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları</span>

1962 Britanya İmparatorluğu ve İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları, 22 Kasım-1 Aralık tarihleri arasında, Avustralya'nın Perth şehrinde düzenlenen 7. İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları.

<span class="mw-page-title-main">1958 Britanya İmparatorluğu ve İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları</span>

1958 Britanya İmparatorluğu ve İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları, 18-26 Temmuz tarihleri arasında, Galler'in Cardiff şehrinde düzenlenen 6. İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları.

<span class="mw-page-title-main">1986 İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları</span>

1986 İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları, 24 Temmuz-2 Ağustos tarihleri arasında, İskoçya'nın Edinburgh şehrinde düzenlenen 13. İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları. Edinburgh, tarihinde ikinci defa İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları'na ev sahipliği yapmıştır

<span class="mw-page-title-main">1998 İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları</span>

1998 İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları, 11-21 Eylül tarihleri arasında, Malezya'nın başkenti Kuala Lumpur'da düzenlenen 16. İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları. Oyunlar tarihinde bir etkinlik ilk defa Asya'da düzenlendi.

1990 İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları, 24 Ocak-3 Şubat tarihleri arasında, Yeni Zelanda'nın Auckland şehrinde düzenlenen 14. İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları. Auckland, tarihinde ikinci defa İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları'na ev sahipliği yapmıştır

<span class="mw-page-title-main">1974 Britanya Milletler Topluluğu Oyunları</span>

1974 Britanya Milletler Topluluğu Oyunları, 24 Ocak-2 Şubat tarihleri arasında, Yeni Zelanda'nın Christchurch şehrinde düzenlenen 10. İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları.

1982 İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları, 30 Eylül-9 Ekim tarihleri arasında, Avustralya'nın Brisbane şehrinde düzenlenen 12. İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları.

2006 İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları, 15-26 Mart tarihleri arasında, Avustralya'nın Melbourne şehrinde düzenlenen 18. İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları.

1994 İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları, 18-28 Eylül Ağustos arasında, Kanada'nın Victoria şehrinde düzenlenen 15. İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları.

<span class="mw-page-title-main">Alabaş</span>

Alabaş, Alman şalgamı, Gulumbra, Yer lahanası, Kolorabi gibi isimlerle de bilinir. iki yıllık bir sebzedir, yabani lahanalardan yere yakın, kalın köklü bir çeşit olarak evriştirilmiştir. Lahana, brokoli, karnabahar, kale, Brüksel lahanası, kara lahana, Savoy lahana ve gai lan ile aynı türdendir.

<i>Kum sarmaşığı</i>

Kum sarmaşığı,, Kahkahaçiçeğigiller familyasından çiçekli bir bitki türüdür. Dünyanın ılıman bölgelerde sahil kumunda ve diğer kıyı habitatlarında yetişen çok yıllık bir asmadır. Ayrıca 1745'te Jacobite'nin ayaklanmasına önderlik etmek için İskoçya'daki Eriskay Adası'na eken Prens Charles Edward Stuart'dan sonra 'Prens Çiçeği' olarak da bilinir. [E. Dwelly Galce Sözlüğü (1911)]


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.