İçeriğe atla

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti

Başlığın diğer anlamları için Rusya (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Rusya SFSC
Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti
1917-1991
{{{arma_açıklaması}}}
Arma (1978-91)
Millî marş
Raboçaya marselyeza (1917-1918)
Enternasyonal (1918-1944)
Sovyetler Birliği Marşı (1944-1991)
Patriotiçeskaya pesnya (1990-1991)
Sovyetler Birliği içerisinde Rusya SFSC'nın sınırları II. Dünya Savaşı sonrası (1954).
Sovyetler Birliği içerisinde Rusya SFSC'nın sınırları
II. Dünya Savaşı sonrası (1954).
BaşkentPetrograd (1917-1918)
Moskova (Mart 1918 - 1991)
Yaygın dil(ler)Rusça
HükûmetFederal Sovyet cumhuriyeti
Devlet Başkanı 
• 1917 (ilk)
Lev Kamenev
• 1990-1991 (son)
Boris Yeltsin
Hükümet Başkanı 
• 1917-1924 (ilk)
Vladimir Lenin
• 1991 (son)
Boris Yeltsin
Yasama organıVtsIK / Tüm Rusya Kongresi (1917-38)
Yüksek Sovyet (RSFSC) (1938-90)
Yüksek Sovyet (RSFSC) / Halk Temsilcileri
Kongresi (1990-91)
Tarihçe 
• Kuruluşu
1917
• Dağılışı
1991
Yüzölçümü
• Toplam
17.075.200 km2
Nüfus
• Sayılan
147.386.000
Öncüller		Ardıllar
Rusya Cumhuriyeti
Rusya
Rusya tarihi
Antik Çağlar
Doğu Slavları
Orta Çağ
Hazarlar (7.-10. yüzyıl)
Rus Hanlığı (9. yüzyıl)
Kiev Knezliği (860-1240)
Vladimir Suzdal (1168-1362)
Moğol İstilası
Altın Orda Devleti
Kazan Hanlığı
Moskova Knezliği (1359-1576)
Yeni Çağ
Rus Çarlığı (1547-1721)
1605-1618 Lehistan-Rusya Savaşı
Rus İmparatorluğu (1721-1917)
20. Yüzyıl
I. Dünya Savaşı
Ekim Devrimi
Rus İç Savaşı
Sovyetler Birliği
II. Dünya Savaşı
Küba Füze Krizi
Glasnost ve Perestroyka
Sovyetler Birliği'nin dağılması
Rusya Federasyonu
Diğer Konular
Rusya'nın ekonomik tarihi
Rusya'nın askeri tarihi
Rusya'nın sosyal tarihi
Rusya'nın denizcilik tarihi
Rusya tarihi kronolojisi
Rus hükümdarları listesi

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) (Rusça: Росси́йская Сове́тская Федерати́вная Социалисти́ческая Респу́блика; Rossiyskaya Sovetskaya Federativnaya Sotsialistiçeskaya Respublika), Sovyetler Birliği'nin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyetidir.

Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 7 Kasım 1917'de Ekim Devrimi ile kuruldu. 30 Aralık 1922'de Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin, Belarus SSC, Ukrayna SSC, Orta Asya ve Kafkas cumhuriyetleriyle birleşmesiyle de Sovyetler Birliği resmen kuruldu. 12 Aralık 1991 tarihinde yerine kurulan Rusya'nın yasal varisidir.

Tarih

1917 tarihli Şubat Devrimi ile Rus İmparatorluğu sona erdi. Sovyet rejiminin kurulmasından sonra, İşçi, Köylü ve Asker Sovyetleri Ocak 1918'de III. Tüm-Rusya Sovyetler Kongresi’nde, Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (RFSSC)'nin (1917-1991) kurulduğunu ilan etti. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra Temmuz 1918'de, Sovyet V. Kongresi, RSFSC’nin ilk anayasasını onayladı. İç Savaş yıllarında (1918-1922) ve sonrasında, RSFSC sınırlarında birtakım özerk cumhuriyetler kuruldu: Türkistan (1918), Başkır (1919), Tatar (1920), Karelya (1923), Dağıstan (1921) ve Yakut (1923). Aynı zamanda özerk bölgeler de kuruldu. 30 Aralık 1922'de, SSCB Sovyetleri I. Kongresi'nde Sovyetler Birliği’nin kurulması karara bağlandı. Bu karara göre SSCB, ulusların kendi yazgılarını özgürce belirleme ilkesine dayanarak oluşturulmuş, "çok uluslu federal ve birleşmiş bir devlet"'ti. Yeni federasyon, İç Savaş’ın ardından yeniden kazanılan toprakları da içermekteydi(Türkistan, Batı Sibirya gibi). Ancak 1924’te Türkmenistan ve Özbekistan, RSFSC’den ayrılarak Sovyetler Birliği'ni oluşturan eşit cumhuriyetlerden olurken birçok yeni ulusal topluluk RSFSC içinde özerklik kazandı.

Nüfusun eşit olmayan biçimde dağıldığı Rusya Federasyonu’nda dört bölgesel bütün yer almaktadır: Rus ovası, Ural ve Batı Sibirya, Orta Sibirya, Doğu Sibirya. Çarlık Rusyası'nın iki tarihsel ve siyasal başkenti (Leningrad ve Moskova), bu cumhuriyetin toprakları içindedir. 1925'te RSFSC, 10 özerk sovyet sosyalist cumhuriyet ve 13 özerk bölgeden oluşmaktaydı. Bu arada 1924-1926 yılları boyunca RSFSC, üstünde daha çok Beyaz Ruslar’ın oturduğu önemli büyüklükteki toprakları Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne verdi. Tüm Rusya Sovyetleri’nin XII. Kongresi’nde (Mayıs 1925) ise, SSCB Anayasası’na uygun duruma getirilen ikinci bir RSFSC Anayasası kabul edildi. 1928-1929 arasında yeni bir idari düzenleme gerçekleştirildi: idari büyüklüklerine göre Oblastlar, Kraylar ve Okruglar oluşturuldu. Şubat 1926’da Özerk Kırgız Bölgesi, Kırgız SSC’ye dönüştü. Ocak 1937’de, XVII. Kongre sırasında RSFSC’nin yeni anayasası onaylandı. Böylece RFSSC'nin anayasası SSCB’nin yeni anayasasıyla (1936) uyum sağlamış oluyordu.

O sırada RSFSC birtakım değişiklikler sonucunda 17 özerk cumhuriyet ve 6 özerk bölgeyi içine alıyordu. Sovyet-Fin Savaşı, bu arada belirli bir değişme daha getirdi. Savaş içinde (Ağustos 1941), özerk Volga Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kaldırıldı. Savaşın bitiminde, Batı’dan ve Uzak Doğu’dan kimi topraklar katıldı (Köninsberg bölgesi, Kuril Adaları, Güney Sahalin Adası vb). Ayrıca, 1954'te RSFSC içinde bulunan Kırım Bölgesi Ukrayna SSC’ye bağlandı: 1956’da da, Karelya-Finlandiya SSC, Karelya Özerk Cumhuriyeti'ne dönüştü.

SSCB’nin dağılmasından önce RFSSC'ye bağlı 31 özerk SSC, il ve eyalet mevcuttu. Cumhuriyete bağlı on sekiz özerk sosyalist sovyet cumhuriyeti ise şunlardı: Başkurdistan, Buryatistan, Karelya, Dağıstan, Yakutistan, Kabardino-Balkar, Kalmuk, Komi, Mari, Mordovya, Kuzey Osetya, Udmurtsiya, Tataristan, Çeçen-İnguş, Çuvaş ve Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri.

Sovyet Rusya'nın 1918-1937 yılları arasındaki bayrağı

Yönetim

Her federe cumhuriyet kendi anayasasına ve "isterse RSFSC’den ayrılma" hakkına sahipti. Hepsinin federal devletin siyasal organlarına benzer organları vardı. Ayrıca, cumhuriyetler kendine özgü başka yönetim birimlerine de sahipti.

Ekonomi

RSFSC'nin ana çekirdeğini oluşturan Moskova havzasında, Sovyet sanayi üretiminin üçte biri üretilmekteydi. Ancak, ham madde ve enerji kaynakları bu bölgede bulunmazdı. Büyük ırmaklar, hidroelektrik enerji üretiminin yoğunlaştığı havzalar olmuşlardı. Buna karşılık demir-çelik, makine (otomotiv) kimya ve dokuma sanayileri de, Moskova havzasında yer almıştı. Leningrad, SSCB'nin en büyük liman kentiydi. Urallar, Sovyet sanayisinde önemli yer tutardı. Bu da, Batı Sibirya'nın kalkınmasını olanaklı kılmıştı. Doğu Sibirya ve Güney Sibirya ise 1970'lerde petrol ve doğalgaz yataklarının bulunmasıyla kalkındı.

Demografi

Sovyetler Birliği'nde 1991'de yapılan son nüfus sayımında Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin nüfusu yaklaşık olarak 147 milyon tespit edilmiştir. Bu da Sovyetler Birliği'ndeki toplam nüfusun yaklaşık olarak %51'ine denk gelmektedir. Rusya SFSC'de bu dönemdeki en kalabalık etnik gruplar şunlardır:

Ulus Nüfus Yüzdelik
Ruslar120 milyon¹²%81,5¹
Tatarlar5,5 milyon¹²%3,8¹
Ukraynalılar4,3 milyon¹²%3,0¹
Çuvaşlar1,8 milyon¹²%1,2
Başkurtlar1,3 milyon¹²%0,9
Mordovlar1,0 milyon¹²%0,7
RSFSC ortalama147 milyon¹²%100,0

¹ Nüfus ve yüzdeler [1]

² Nüfus [2]

Rusya SFSC'deki Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri

Kaynakça

  1. ^ Roland Götz/Uwe Halbach; Politisches Lexikon GUS, 3. Aufl. 1995.
  2. ^ Mark, R. A., Die Völker in der ehemaligen Sowjetunion: Die Nationalitäten der GUS, Georgiens und der baltischen Staaten, Ein Lexikon, 2. Aufl. Opladen 1992.

İlgili Araştırma Makaleleri

Rusya Federasyonu, 85 federe yapıya, birliğe dahil birime, bölünmüştür. Bu yapılanmanın 22 tanesi cumhuriyetlerden oluşur. Cumhuriyetlerde, toplumun çoğunluğunu etnik kökeni Rus olmayan halk oluşturur, fiziki sınırlar bu şekilde belirlenmiştir. Bir cumhuriyette yerel halkın etnik kökeni cumhuriyete isim veren milliyet olarak bilinir. On yıllarca süren Rusya içi göçler nedeniyle artık bu milliyet o cumhuriyetin nüfusunda çoğunluğu temsil etmeyebilir ama yine de o belirli etnik milliyetin cumhuriyeti olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Devlet

Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 1917 Ekim Devrimi ile kurulan SSCB'yi oluşturan 15 birlik cumhuriyetinden biri. Kuzeyde ve doğuda Rusya SFSC, güneyde Azak Denizi ve Karadeniz, güneybatıda Moldova SSC ve Romanya, batıda Macaristan, Çekoslovakya ve Polonya, kuzeybatıda da Belarus SSC ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği tarihi</span> Devlet Tarihçesi

Sovyetler Birliği tarihi, Rus İmparatorluğu'nun 1917'deki Ekim Devrimi'yle yıkılmasının ardından başlayan Bolşevik-Menşevik mücadelesinin Bolşeviklerin lehine sonuçlanmasıyla 1922'de aynı topraklar üzerinde kurulan ve 1991'e değin varlığını koruyan devlet. Avrupa'nın doğu kesimiyle, Asya'nın kuzey kesimi boyunca yayılan SSCB, son yıllarında 22.403.000 km2'lik yüzölçümüyle dünyanın en büyük ülkesiydi.Nüfus bakımından da 293.047.571 kişiyle 3. sırada yer alıyordu. Aynı zamanda dünyanın başlıca siyasi ve askerî güçlerinden biri olan Sovyetler Birliği, batısında Norveç, Finlandiya, Baltık Denizi, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan ve Romanya, güneyinde Karadeniz, Türkiye, İran, Afganistan, Çin, Moğolistan ve Kuzey Kore yer alıyordu. Kuzey ve doğu sınırlarını ise Arktik Okyanusu ve Büyük Okyanus çiziyordu. Birliğin başkenti Moskova, para birimi Sovyet rublesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Türkistan ÖSSC, Rusya SFSC içinde 30 Nisan 1918'de kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti. Orta Asya'da ilk olarak kurulmuş Sovyet devleti, ayrıca "Türkistan" ismiyle kurulmuş SSCB'ye bağlı ilk büyük Türk devletidir. Başkenti Taşkent'tir.

Sovyetler Birliği Özerk Cumhuriyetleri, Sovyetler Birliği içindeki bazı halklar için oluşturulan yönetim birimleridir. Bu özerk cumhuriyetlerin statüsü ülkeyi oluşturan cumhuriyetlerden düşük olup, ülkedeki özerk oblastlardan ve özerk okruglardan daha yüksektir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya arması</span> 20 Aralık 2000 yılında onaylanmış Rusya Federasyonunun resmî arması

Rusya Federasyonu arması, 1917'de Rus Devrimi ile yıkılan Rus İmparatorluğu'nun önceki armasıdır. III. İvan (1462-1505) saltanatından bu yana bir kereden fazla değiştirilmiş olsa da, mevcut arması doğrudan Orta Çağ'daki orijinalinden türetilmiştir. Kartalın şekli Büyük Petro'nun (1682-1725) saltanatına kadar görülebilir, ancak mevcut arması üzerindeki kartal, geleneksel imparatorluk armasındaki gibi siyah değil, altın rengidir.

Tüm Rusya Merkezi Yönetim Komitesi veya VTsIK Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyetinde Sovyet Kongreleri ara dönemlerinde ülkedeki en yüksek otoriteydi. Anayasal değişiklik yapmaya yetkili tek organdı. Tüm Rusya Sovyetler kongresi tarafından seçilirdi. 1917 – 1937 yılları arasında görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1991 Sovyetler Birliği referandumu</span>

Sovyetler Birliği'nde 1991 Referandumu, 17 Mart 1991'de Sovyetler Birliği’nin korunması için yapılan referandum. Referandumda halka "eşit ve egemen cumhuriyetlerin yenilenmiş federasyonu olarak Sovyetler Birliği’nin korunmasını uygun görüyor musunuz?" sorusu yöneltilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyet özerk cumhuriyeti

Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ,Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti. "Dağlar ülkesi" olarak tanımlanan bölgede otuzdan fazla etnik grup yaşamaktadır. Ekim Devrimi'nden sonra bölgede ortaya çıkan pan-Türkist ve pan-İslamcı hareketleri bastırılmasının ardından kurulmuştur. Başkenti Mahaçkala olan Dağıstan ÖSSC'deki diğer önemli şehirler Derbent, Kızılyar, İzberbaş ve Buynak'tı.

<span class="mw-page-title-main">Udmurtya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Udmurtya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti. Adını bu topraklarda yaşayan Udmurtlardan alır.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1925'ten 1936'ya kadar var olan Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) içindeki Sovyetler Birliği'nin özerk bir Cumhuriyeti idi.

<span class="mw-page-title-main">Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti. Başkenti Grozni idi.

<span class="mw-page-title-main">1978 Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Anayasası</span>

1978 Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Anayasası, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nde 12 Nisan 1978 tarihinde kabul edilen anayasa.

1924 Sovyet Anayasası Rusya SFSC, Ukrayna SSC, Belarus SSC ve Transkafkasya SFSC arasında imzalanan Sovyetler Birliği oluşturan Aralık 1922 SSCB Kuruluş Antlaşması'nı meşrulaştırır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması</span> Sovyetler Birliğinin kurulduğu 1922 tarihli belge

Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması, genellikle Sovyetler Birliği olarak bilinen Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) resmi olarak kurulduğu anlaşmadır. De jure birkaç Sovyet cumhuriyetinin birliğini yasalaştırdı ve yeni bir merkezileştirilmiş federal hükûmet kurdu burada anahtar işlevler Moskova'da merkezileştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Sovyetleri Kongresi</span>

Sovyetler Birliği Sovyetleri Kongresi (Rusça: Съезд Советов Советского Союза, Sovyetler Birliği'nin Kuruluş Antlaşması ile birlikte 30 Aralık 1922'kurulmasından ve 1936 Sovyet Anayasası'nın kabulüne kadar Sovyetler Birliği'ndeki en üst yönetim organı. Sadece Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyetini yöneten Sovyetler olan Tüm-Rusya Sovyetleri Kongresi ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Başkurdistan Devlet Egemenliği Deklarasyonu</span>

Başkurdistan Devlet Egemenliği Deklarasyonu,, Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Sovyetler Birliği'nden politik ve ekonomik anlamda özerkliğini ilan eden bildiridir. Belge,11 Ekim 1990'da Başkurdistan ÖSSC Yüksek Sovyeti'nin üçüncü oturumunda kabul edildi. Başkurdistan ÖSSC'nin bugünkü halefi, Rusya'nın federal yapılanması içerisinde yer alan ve bağımsız cumhuriyet olan Başkurdistan'dır.

<span class="mw-page-title-main">1918 Sovyet Rusya Anayasası</span>

1918 Sovyet Rusya Anayasası veya Rusya Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Anayasası, Ekim Devrimi sonrası iktidara Bolşeviklerin gelmesi sonrası kurulan Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nde 1918-1925 yılları arasında yürürlükte olan anayasa. İşçi sınıfının sosyalist bir devlette resmen bir egemen sınıf olarak tanındığı ve proletarya diktatörlüğünün bir ilke olarak tanımlandığı ilk anayasa olma özelliği taşır.

<span class="mw-page-title-main">Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı</span>

Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı, 1954 yılında Başkudistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti hükûmeti tarafından kabul edilen bayrak. Temel özellikleri bakımından Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı ile aynıdır. Tasarımcısı Valentin Petrovich Viktorov'dur.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Başkurtlar</span>

Sovyetler Birliği'nde Başkurtlar, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Başkurt kişi veya grupları betimler.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.